سنجد یک میوه پرخاصیت است که در شرایط محیطی متنوع رشد می‌کند. از دیرباز در ایران باستان تاکنون، این میوه مورد استفاده قرار می‌گیرد. سنجد مصارف دارویی دارد و در درمان بسیاری از بیماری ها به عنوان دارو مورد استفاده قرار می گیرد. همچنین از گذشته تا به حال، این میوه با ارزش یکی از عضوهای حذف نشدنی از سفره هفت سین عید نوروز در بین ایرانیان است.
درخت سنجد در سه نوع متفاوت موجود است که دو نوع هلاگنوس و هیپوفار در ایران وجود دارند. درخت سنجد هلاگنوس به نسبت هیپورفیا محبوبیت بیشتری دارد که علت این محبوبیت میوه های درشت، برگ های پهن، قامت بلند و نداشتن خار در درخت هلاگنوس است. سنجد میوه‌ای پرخاصیت با ارزش غذایی و دارویی بسیار بالا است که در ادامه مطلب قصد داریم به خواص و ویژگی های این میوه بهشتی پرداخته و بررسی کنیم که سنجد برای چه خوب است؟ با ما همراه باشید.
سنجد چیست؟
سنجد با نام علمی “Elaeagnus angustifolia” که معمولا با عنوان "زیتون روسی" نیز شناخته می‌شود، گیاهی با عمر طولانی (حدود 80 تا 100 سال) است که به سرعت تا 10 متر طول و قطر 30 سانتی متر رشد می‌کند و پس از پنج الی شش سال شروع به باردهی می‌کند. این میوه ارزشمند به طور عمده در مناطق نیمه گرمسیری آسیا و اروپا توزیع می‌شود. این درخت می‌تواند طیف گسترده‌ای از شرایط محیطی سخت مثل سیل، خشکسالی شدید، شوری زیاد یا قلیایی بودن خاک را تحمل کند. قسمت های مختلف گیاه سنجد در قالب‌های مختلف دارویی و در صنایع عطر سازی، کارهای چوبی و آلات موسیقی و ... نیز مورد استفاده قرار گرفته است.
خواص درمانی و دارویی سنجد
خواص سنجد بسیار زیاد است، این گیاه حاوی پروتئین، شکر، ویتامین ها و مواد معدنی متعددی است و ارزش غذایی بسیار بالایی دارد. نتایج تحقیقاتی که تاکنون انجام شده نشان داده است که سنجد گیاهی آنتی اکسیدان، ضدالتهاب، ضد میکروب، ضد سرطان و ... است. از دیگر ویژگی های مهم این گیاه، می‌تواند نقش آن در نظارت بیولوژیکی محیط برای برخی از عناصر سمی باشد. طی مطالعات پیشرفته در مورد اجزای این گیاه حاکی از تاثیر فوق العاده و اثر بخشی سریع آن است و می‌تواند به عنوان یک منبع جایگزین طبیعی در صنایع دارویی برای درمان مشکلات مزمن و جدی استفاده شود. در ادامه چند مورد از این خواص شگفت‌انگیز شرح داده شده است.
- کاهش درد عضلانی
از عصاره این میوه به طور سنتی برای درمان بیماری های مختلف و درد عضلانی استفاده می‌شود. استفاده از این گیاه برای درمان کزاز نیز می‌تواند نشان دهنده فعالیت شل کنندگی عضلات باشد. عصاره گیاه سنجد به عنوان مسکنی بر درد های عضلانی و اختلالات اسکلتی عمل می‌کند.
- خاصیت آنتی اکسیدان
ترکیبات فعال منابع طبیعی مانند ترکیبات فنلی و فلانوئیدهایی که در میوه، گل، دانه ها و برگ های بسیاری از گیاهان یافت می‌شوند، نشان داده‌اند که دارای فعالیت های آنتی اکسیدانی هستند. زیرا توانایی آزاد کردن الکترون ها و از بین بردن رادیکال های آزاد را دارند. عوامل بسیاری مانند آب و هوا ، خاک و شرایط اکولوژیکی در عملکرد این فاکتور تاثیرگذار است. مطالعات نشان داده است که فنولیک و فلانوئید ترکیبات در برگ بیشتر از گل گیاه هستند.
- محافظت از قلب
حمله قلبی یا سکته قلبی حاد یکی از مهم ترین دلایل مرگ و میر در بین بیماری های قلبی عروقی است. گاهی انسداد جزئی یا کامل شریان های قلب می‌تواند باعث کاهش جریان خون در عضله قلب شود که به عضله قلب آسیب رسانده و توانایی پمپاژ خون و سطح اکسیژن خون را کاهش می‌دهد. موثر ترین راه برای کاهش آسیب های قلبی، بازگشت سریع خون رسانی به قلب است. مطالعات انجام شده نشان می‌دهد که برخی از آنتی اکسیدان ها مانند ویتامین E ، کاتالاز، ملاتونین و ... می‌توانند اثر محافظتی در برابر این آسیب داشته باشند. اثرات مفید آنتی اکسیدان ها در بافت قلب باعث خونرسانی مجدد می‌شود.
- بهبود زخم
ترمیم زخم یک فرآیند اساسی و فعال است که بافت آسیب دیده را به حالت اولیه باز می‌گرداند. از خواص سنجد برای پوست خاصیت کلاژن سازی است که با تکثیر آن در بافت پوست باعث جوان سازي و بهبود زخم ها و جراحات پوستي مي‌شود. فلانوئيد هاي موجود در سنجد به دليل وجود خواص ضد ميكروبي كه دارند باعث افزايش سرعت بسته شدن زخم و بازسازي بافت از دست رفته پوست مي‌شوند. مطالعات بيشتر بر روی اجزاي فعال و مكانيسم عملكرد مسئول در ایجاد خواص دارويي اين گياه نشان مي‌دهد كه در آينده سنجد مي‌تواند يه عنوان يك عامل درماني در روند بهبود زخم استفاده شود.
- ضد سرطان
طي تحقیقات انجام شده دانشمندان دريافتند كه با افزايش غلظت، فعاليت هاي آنتي اكسيداني اين ماده دارویی افزايش مي‌یابد در نتیجه استفاده از دوزهای بالاتر و مقادیر بیشتر از گیاه سنجد اثر مهاری مهمی در تکثیر سلول‌های سرطانی دارند. از طرفي با مرگ سلول هاي سرطاني در تسريع روند بهبود و درمان تومور كمك كننده است. همچنين سنجد در برابر اشعه راديو اكتيو نيز از بدن محافظت مي‌كند.
- ضد میکروب
در طی سالهای اخیر، به دلیل افزایش میزان بیماری های ناشی از میکرو ارگانیسم های مقاوم آنتی بیوتیک اهمیت استفاده از گزینه های بهتر مانند گیاهان دارویی با فعالیت ضد میکروبی طبیعی آن ها، به طور قابل توجهی رشد کرده است. برخی از گیاهان دارویی و اجزای تشکیل دهنده آن ها به طور بالقوه می‌توانند منبع خوبی برای استفاده به عنوان یک ماده ضد میکروبی باشند. اولین گام به سمت توسعه این عوامل ضد میکروبی گیاهی، غربالگری گیاهان برای فعالیت های ضد میکروبی آن ها در شرایط آزمایشگاهی است. مواد معدنی موجود در سنجد آن را به یک گیاه ضد میکروب تبدیل کرده است.
خواص سنجد برای لاغری
گیاه سنجد به دلیل وجود فیبر بالا مدت طولانی شما را سیر نگه می‌دارد و اشتهای شما را کاهش می‌دهد. به همین دلیل به مرور زمان باعث لاغری در فرد می‌شود. از خواص سنجد برای لاغری می‌توان به وجود ویتامین و املاح معدنی متعدد در آن اشاره کرد که آن را به گزینه‌ای مناسب برای تکمیل یک رژیم لاغری سالم تبدیل می‌کند. از طرفی سنجد برای پر شدن و چاقی موضعی در ناحیه صورت نیز کاربرد دارد.
خواص سنجد برای پوست
سنجد با ساخت ماده‌ای به نام کلاژن در بافت پوست نقش مهمی در ترمیم زخم ها و ترمیم بافت پوست ایفا می‌کند. مطالعات نشان می‌دهد که پس از استفاده از عصاره گیاه سنجد میزان کلاژن در منطقه‌ای که زخم در آن ایجاد شده است افزایش می‌یابد و بافت از بین رفته را ترمیم می‌کند. در طب سنتی ایران از برگ های خشک پودر شده درخت سنجد به عنوان دارویی برای کنترل خونریزی و تسریع روند ترمیم زخم استفاده شده است. فلانوئیدها در روند ترمیم زخم بسیار کاربردی هستند. فلانوئیدها به دلیل خواص ضد میکروبی که دارند به افزایش سرعت بسته شدن زخم و بازسازی اپیدرم در پوست کمک می‌کند.
خواص سنجد با شیر
ترکیب شیر به همراه سنجد برای کودکان بسیار مفید است و کمک زیادی به رشد آنان می‌کند. مصرف شیر به همراه پودر سنجد برای رفع حالت تهوع و سرگیجه مادران باردار نیز بسیار مفید است. علاوه بر بهبود پوكي استخوان براي رفع خستگي زودرس، ترکیب شیر و کلسیم سنجد معجزه می‌کند. برخي براي استفاده از اين تركيب شير گرم و برخي شير سرد را انتخاب مي‌كنند كه اين بستگی به مزاج شخص دارد و تفاوتی در خاصيت آن ايجاد نمی‌كند اما به اين نكته توجه داشته باشيد كه شير گرم خاصيت مسهل بودن دارد و برای افرادی كه مشكل يبوست دارند نيز مفيد است.
سنجد و پوکی استخوان
آرتروز یک اختلال دردناک مزمن مفصلی است که معمولا با افزایش سن پیشرفت می‌کند. استفاده از روش درمان با کمک داروهای گیاهی در درمان این اختلالات مزمن برای افراد مبتلا به بیماری های استخوانی مفید واقع شده است. ترکیب زنجبیل و عصاره سنجد می‌تواند در کاهش درد بیماران مبتلا به آرتروز بسیار موثر باشد. دم کرده سنجد در طب سنتی ایران به عنوان یک ماده ضد درد برای تسکین درد در بیماران مبتلا به آرتریت روماتوئید استفاده می‌شود. مطالعات نشان داده است که فلانوئید های موجود در عصاره این گیاه دارای اثرات ضد درد و ضد التهابی هستند.
سنجد برای معده
در برخی از مناطق اروپا و آسیای میانه به طور گسترده‌ای از سنجد برای معده و التهابات و بهبود عملکرد گوارش استفاده می‌شود زیرا این عصاره باعث افزایش بافت ترمیم کننده زخم در روده می‌شود و اثر محافظتی در برابر زخم های دستگاه گوارش دارد. همچنین سنجد در درمان تهوع، استفراغ و نفخ شکمی موثر است. هرچند که عملکرد عضلات معده و روده بیشتر تحت کنترل سیستم عصبی است اما مصرف گیاه سنجد نیز در روند بهبود التهابات روده و معده نیز می‌تواند مفید واقع شود. مصرف روزانه 10 عدد سنجد به مرور زمان دستگاه گوارش را پاکسازی می‌کند.
خواص سنجد برای کودکان
همانطور که پیش تر اشاره شد، سنجد گیاهی بسیار مفید برای استخوان ها و اسکلت بدن است و باعث محکم شدن آن ها شده و بیماری های استخوانی را بهبود می‌بخشد. این موضوع در مورد کودکان نیز صادق است. مصرف سنجد برای کودکان موجب تحکیم استخوان ها و کمک به رشد آنان می‌شود. از طرفی به دلیل وجود آمینو اسید در سنجد به ساخت عضلات در کودکان کمک زیادی خواهد کرد. مصرف سنجد برای رفع اسهال در کودکان نیز موثر است. بهتر است والدین روزانه حدود 20 تا 50 عدد سنجد در برنامه غذایی کودک خود قرار دهند.
سنجد در طب سنتی
در طب سنتی ایرانیان گفته شده است که طبع سنجد سرد و خشك است و براي افراد گرم مزاج توصيه مي‌شود. افراد با مزاج گرم و تر با خوردن سنجد دماي بدنشان كاهش يافته، رطوبت بدن گرفته شده و به طبع متعادل تري مي رسند. اگرچه مصرف سنجد براي افرادي كه مزاج گرم و تر دارند بسيار مناسب است اما بايد اين نكته را نيز در نظر داشته باشند كه مصرف افراطي آن نيز به دليل دير هضم بودن، در عمل گوارش فرد مشكل ايجاد مي‌كند. سرد مزاجان نيز در صورتي كه تمايل به خوردن سنجد دارند مي‌توانند اين گياه را با مواد غذايی كه دارای طبع گرم هستند همراه كنند. عسل، نبات، شكر قهوه ای و... شيرين كننده هايی با طبع گرم هستند كه به عنوان مصلح می‌توان آنها را به همراه سنجد ميل کرد.
روش تهیه پودر سنجد
روش تهیه پودر سنجد بسیار آسان است برای تهیه پودر آن تعدادی سنجد را به وسیله آسیاب برقی به صورت پودر درآورید. بهتر است برای پودر کردن سنجد از پوست و گوشت و هسته آن با هم استفاده کنید. مصرف این پودر به همراه شیر و شیرین کردن آن با عسل یک میان وعده فوق العاده مقوی را برای شما به ارمغان می‌آورد. بهترین زمان مصرف سنجد پیش از خواب است چرا که باعث می‌شود خواب راحت تری را تجربه کنید. برای بهبود درد مفاصل، درد در ناحیه زانو، پوکی استخوان و... به مدت 15 روز این ترکیب را مرتبا به صورت ناشتا میل کنید و تاثیر آن را در پایان دوره مشاهده کنید.
ارزش غذایی سنجد
سنجد گیاهی معجزه آسا در درمان بیماري ها است و خواص بسيار زيادي دارد كه علت آن وجود املاح معدني متعدد در اين ميوه است. سنجد سرشار از ويتامين هايي مانند ويتامين K ، C و ... و غني از كلسيم و آنتي اكسيدان ها است. براي كاهش قند خون، جلوگيري از پوكي استخوان، كمك به ساخت عضلات در كودكان، درمان اسهال، كمك به كاهش وزن، جوان سازي پوست، سلامت قلب و ... مصرف سنجد توصيه مي‌شود كه گزينه‌اي فوق العاده برای تضمين سلامتی شماست.
بهترین زمان مصرف سنجد
بهترین زمان برای مصرف سنجد پیش از خواب به صورت ترکیب با شیر گرم و عسل برای داشتن خوابی راحت تر و جذب بهتر در بدن توصیه می‌شود از طرفی می‌توانید سنجد را ناشتا یا به صورت میان وعده مانند میوه به تنهایی میل کنید.
کالری سنجد
کالری سنجد در هر 100 گرم معادل 130 كيلو كالری انرژی است. خواص سنجد آن را به گياهی دارويی تبديل كرده است كه كالری دريافتی از آن كاملا مفيد خواهد بود. همچنين به دليل سيركننده بودن سنجد نه تنها باعث چاقی نمي‌شود بلكه با سير نگه داشتن فرد در طولانی مدت باعث كاهش اشتها و در نتيجه باعث كاهش وزن و لاغری خواهد شد. با اين حال اگر نگران وزن خود هستيد برای سوزاندن كالری دريافتی از 100 گرم سنجد می‌توانيد 45 دقيقه پياده روی داشته باشيد.
خرید اینترنتی سنجد
اگر امکانات لازم برای خرید حضوری سنجد را ندارید، می‌توانید آن را به صورت آنلاین از فروشگاه های مواد غذایی آنلاین سفارش دهید. خرید اینترنتی سنجد از سایت و اپلیکیشن به روز مارت بسیار آسان بوده و تنها با چند کلیک امکان پذیر است. همچنین قیمت سنجد در این بازار، به دلیل حذف واسطه ها بسیار مناسب تر از فروشگاه ها است. شما می‌توانید محصولات تازه و با جدید ترین تاریخ تولید را همراه با تخفیف های ویژه خریداری کرده و درب منزل تحویل بگیرید.