دوغ ارگانیک عضو ثابت سفره‌ی ایرانی علی الخصوص در ظهر گرم تابستانی است. دوغ به دلیل طبع سردی که دارد شما را از گرمازده شدن در روزهای گرم سال محافظت می کند. سال‌های سال دوغ ارگانیک به راحتی در دسترس تمام مردم بوده و افراد با خاطری آسوده از خواص آن بهره می‌بردند.‌ دوغ در گذشته غذایی کامل محسوب شده و در روزهای گرم سال به کرات به عنوان وعده غذایی ظهر مورد استفاده قرار می‌گرفت. با گذشت زمان و به تدریج دوغ ارگانیک از دسترس عموم مردم خارج شد و دوغ‌های صنعتی وارد بازار شدند. با اثبات مضرات تولیدات غیرارگانیک، لاینی مستقل برای تولیدات سنتی شکل گرفت. دوغ ارگانیک، نان ارگانیک و موادی از این دست. در این مطلب کمی از روند تولید دوغ و ویژگی‌های دوغ صحبت خواهیم کرد.

دوغ ارگانیک

دوغ ارگانیک در گذشته باقی مانده‌ی پروسه‌ی تولید کره بوده است. البته به این نوع دوغ، که ابتدا یک نوشیدنی ترکی محسوب می‌شد، «آیران» می‌گویند. آیران عاری از چربی بوده و درصد بالایی کلسیم دارد. به تدریج سیستم تولید دوغ حتی به صورت سنتی نیز تغییر کرد و افراد اغلب از مخلوط کردن ماست و آب دوغ تولید می‌کردند. انواع دوغ مانند آیران، کفیر و دوغ معمولی در ایران تولید می‌شود. تفاوت این دوغ‌ها در مراحل تولید آن‌هاست. دوغ معمولی با فرآیند تخمیر اسیدی شیر تولید می‌شود. کفیر نیز با فرآیند تخمیر اسیدی تولید می‌شود اما پس از آن تخمیر الکلی نیز برای تولید کفیر اتفاق می‌افتد.

طرز تهیه دوغ ارگانیک

شاخص‌های بررسی تولیدات یک کارخانه به لحاظ ارگانیک بودن یا نبودن بسته به قوانین و پروتکل‌های مربوط به هر کشور مقداری متفاوت است. برخی کشورها قوانین سختگیرانه‌تری وضع می‌کنند. به خصوص در بررسی تولیداتی مانند دوغ ارگانیک می‌توان تا سنجش مراحل پرورش علوفه‌ی دام نیز پیش رفت. در ادامه به طور کلی به تعدادی از ویژگی‌های دوغ ارگانیک می‌پردازیم.

قوانین تولید دوغ ارگانیک

هر کارخانه با توجه به قوانین کشور خود می‌تواند مسیر تولید ارگانیک را از هر مرحله‌ای شروع کند. ممکن است برای دریافت نشان دوغ ارگانیک تنها رعایت قوانین در مرحله تولید دوغ نیاز باشد. بنابراین برای شناخت برندهای برتر دوغ ارگانیک بهتر است به روند تولید آن‌ها توجه کنید، طعم آن‌ها را امتحان کنید و بررسی کنید که کدام یک از آن‌ها با گوارش شما سازگارتر هستند. مراحل تایید تولید دوغ ارگانیک:

تغذیه دام برای دوغ ارگانیک

ابتدا باید به تغذیه‌ی دام توجه کرد. زیرا دام در اثر تغذیه غیرسلامت دچار مشکلات شده و نیازمند مصرف داروهای شیمیایی خواهد شد. از طرفی سموم و کودهای شیمیایی در روند تولید علوفه، در نهایت در کبد دام تجمع خواهند کرد. شیر تولید شده توسط دامی که علوفه‌ی ارگانیک مصرف کرده عاری از سموم و باقی مانده‌ی مواد شیمیایی است. در تولید علوفه‌ی ارگانیک از کود و سموم شیمیایی استفاده نمی‌شود تا باقی جانداران موجود در مزرعه آسیب نبینند.

پرورش دام برای دوغ ارگانیگ

در قدم بعد وضعیت نگهداری از دام برای تولید دوغ ارگانیک بررسی می‌شود. استفاده از انواع داروهایی که به سلامت دام آسیب می‌رساند مسیر را از تولید دوغ ارگانیک منحرف می‌کند.

شیر برای دوغ ارگانیک

شیر وارد شده به کارخانه‌ای که قصد تولید دوغ ارگانیک از آن را دارید، باید مورد آزمایش قرار بگیرد. میزان پروتئین و چربی آن طبق استانداردهای تعریف شده برای کشور یا کارخانه مورد نظر بررسی می‌شود و پس از تایید شیر وارد خط تولید دوغ ارگانیک می‌شود.

نحوه تولید دوغ ارگانیک

در روش تولید دوغ از ماست، آب اضافه شده به مخزن ماست نیز باید بررسی شود. این آب باید شاخص‌های آب آشامیدنی را داشته باشد و در صورت نیاز ابتدا تصفیه و سپس وارد مخزن تولید دوغ ارگانیک شود. آب از نظر میزان عناصر سنگین نیز باید مورد آزمایش قرار گیرد و محرز شود که استفاده از آن به سلامت انسان و محیط زیست آسیبی نمی‌رساند. نمک اضافه شده به دوغ نیز باید شرایط یک نمک سدیم خوراکی سالم را داشته باشد.

افزودنی‌ها در دوغ ارگانیک

در خط تولید دوغ ارگانیک استفاده از طعم دهنده، مواد نگهدارنده، ضد قارچ و موادافزودنی مانند ویتامین ممنوع است. در بخش بعدی روش تولید دوغ را توضیح می‌دهیم. هر فعالیتی خارج از این چهارچوب، دوغ تولید شده را از مسیر ارگانیک خارج می‌کند. بازهم با توجه به قوانین کشور درصدی از مواد پایدار کننده قابل استفاده است. مواد پایدار کننده کلوئیدهایی هستند که برای جلوگیری از جدا شدن کامل ماست و آب به دوغ افزوده می‌شوند. اما برای تولید دوغ سلامت ترکیبات پایدار کننده نباید بیش از 10% وزن مواد جامد بدون چربی شیر باشند.

طعم دهنده دوغ ارگانیک

دوغ ارگانیک باید در تمام جزئیات بررسی شود. عصاره و سبزیجاتی که به عنوان طعم دهنده به دوغ ارگانیک افزوده می‌شوند باید از پروتکل‌های ارگانیک پیروی کنند. افزودن عصاره‌های غیر طبیعی مانند نعنا یا پونه و آویشن در دوغ ارگانیک مجاز نیست. همچنین سبزیجاتی که به دوغ ارگانیک افزوده می‌شود باید به روش ارگانیک پرورش یافته باشند.‌ با افزودن سبزیجات به دوغ می‌توانید طبع آن را اصلاح کنید؛ پونه، نعناء، کاکوتی، آویشن، شویدکوهی از جمله سبزیجاتی است که پس از خشک و پودر کردن در دوغ ریخته می‌شود.

دوغ ارگانیک محلی

با توضیحاتی که تا این بخش ارائه کردیم، احتمالا متوجه شده‌اید که هر دوغ تهیه شده از ماست‌بندی و لبنیات‌های سنتی حتما دوغ ارگانیک نیست و الزاما هر دوغی که در کارخانه تولید می‌شود دوغ غیرارگانیک نیست. انتخاب دامداری توسط تولیدکننده برای تهیه شیر و در ادامه روش‌های نگهداری و تبدیل شیر به دوغ تعیین می‌کند که دوغ ارگانیک تولید شده است یا خیر. گاهی ماست بندی‌های محلی شیر مورد نیاز را از دامداری‌هایی با پایین‌ترین سطح مراقبت‌های زیست محیطی تهیه می‌کنند و با نام دوغ ارگانیک به مشتری می فروشند. البته اغلب افراد بیشتر به فرآیند تولید دوغ توجه می‌کنند و عدم استفاده از مواد شیمیایی و نگهدارنده‌ها را در اولویت قرار می‌دهند. در مقابل برخی کارخانه‌هایی که تولید دوغ ارگانیک می‌کنند حتی علوفه‌ی دام تولیدکننده شیر را نیز بررسی می‌کنند.

اگر در یک روستا یا از افراد قدیمی درخواست دوغ ارگانیک کنید احتمالا آب و ماست را ترکیب نمی‌کنند! روش درست کردن دوغ ارگانیک محلی کمی سخت‌تر است.‌ در این روش ابتدا ماست را با آب ترکیب می‌کنند سپس درون مشکی ریخته و به کمک ایجاد تکانه‌های منظم چربی آن را جدا می‌کنند. چربی‌های به دست آمده کره‌ی محلی و مایع باقی مانده که سرشار از کلسیم است دوغ ارگانیک محلی است. از دوغ ارگانیک محلی به عنوان نوشیدنی و گاهی در غذاهایی مانند آش دوغ استفاده می‌شود. به این دوغ «آیران» گفته می‌شود.

خط تولید دوغ ارگانیک

دوغ ارگانیک و به طور کلی دوغ در کارخانه به دو روش تولید می‌شود. با توجه به هدف تولید و شرایط تولید کننده یکی از این دو روش انتخاب می‌شود.

تبدیل شیر به دوغ ارگانیک

در روش اول شیری که طبق استانداردهای ارگانیک از دامی با شرایط پرورش ارگانیک، وارد کارخانه شده را با آب ترکیب می‌کنند. میزان آب بسته به فرمولاسیون کارخانه مورد نظر دارد. پس از رقیق کردن شیر، آن را در دستگاه پاستور قرار داده و دما را ابتدا تا 95 درجه سانتی گراد بالا برده و سپس تا 45 درجه سانتی‌گراد و به آرامی سرد می‌کنند. در مرحله بعد شیر را وارد مخزن پروسس کرده و مایه ماست را اضافه می‌کنند. پس از تنظیم اسیدیته و سرد شدن به سمت دستگاه بسته بندی و انبار منتقل می‌شوند.‌

تبدیل ماست به دوغ ارگانیک

در روش دوم ابتدا شیر تبدیل به ماست می‌شود. شیر ارگانیک وارد کارخانه شده و بعضا چربی آن جدا می‌شود. به این منظور شیر را وارد مخزن می‌کنند و به مدت 15 دقیقه حرارت 95 درجه را روی آن اعمال می‌کنند. پس از سرد شدن تا دمای45 درجه، مایه ماست اضافه شده و پس از 12-10 ساعت ماست تشکیل می‌شود. در این مرحله با اضافه کردن آب و نمک مایع حاصل را به سیستم پاستور فرستاده و به مدت چند ثانیه آن را در دمای 85 درجه سانتی‌گراد حرارت می‌دهند. پس از این، در دمای 75 درجه سرد شده و به بخش بسته بندی، انبار و کنترل کیفیت منتقل می‌شود.

دوغ ارگانیک گاز دار

در صورتی که تولید کننده قصد تولید دوغ گازدار داشته باشد باید تولید را به روش دوم انجام دهد تا در مرحله‌ی افزودن آب، گاز دی اکسید کربن (آب کربناته) به آن اضافه شود.

دوغ ارگانیک گرمادیده گاز دار

دوغ را پس از تولید به وسیله‌ی اضافه کردن کمی ماست، غنی از باکتری ترموفیل می‌کنند تا تخمیر طبیعی صورت گیرد. باکتری‌ها در اثر پیش گرم کردن دوغ قبل از همگن کردن و پاستوریزاسیون فعال می‌شوند. در اثر پیش گرم کردن ماندگاری دوغ بالاتر رفته و نیازی به نگهداری آن در یخچال نیست. در انبار کارخانه‌های تولید کننده‌ی دوغ، دوغ‌های گرمادیده را در دمای 15-8 درجه سانتیگراد و دوغ گرما ندیده را در دمای 8-4 درجه سانتیگراد نگه می‌دارند تا از فعالیت میکروبی در آن جلوگیری کنند.

دوغ ارگانیک بدون گاز

دوغ بدون گاز احتمالا سالم‌تر بوده و برای افرادی که بیماری گوارش دارند مناسب‌تر است. دوغ بدون گاز، بدون افزودن کربن دی اکسید و ترموفیل تولید می‌شود. پس از سرد کردن دوغ، فعالیتی برای تولید گاز انجام نمی‌شود بنابراین در ادامه میکروارگانیسمی برای فعالیت و تولید گاز نخواهیم داشت.

خواص دوغ ارگانیک

• مانند تمام فرآورده‌های ارگانیک دوغ ارگانیک شما را از خطرات مصرف سموم و موادنگهدارنده محافظت می‌کند.
• معمولا در فرآیند تولید دوغ کارخانه‌ای موادی مانند ناتامایسین برای جلوگیری از کپک زدن به دوغ افزوده می‌شود که علیرغم عدم آسیب رسانی به محیط زیست، با تولیدات ارگانیک هم‌جهت نیست.
• دوغ دمای بدن را کاهش می‌دهد. از گرما زدگی در تابستان جلوگیری می‌کند و برای افرادی که در اثر تغییرات هورمونی دچار افزایش دمای بدن می‌شوند بسیار مناسب است.
• اگر دچار افت فشار شده‌اید، دوغ را مقداری شور کرده و بنوشید. پس از چند دقیقه فشارخون به حالت نرمال بازمیگردد.
• همانطور که گفتیم مصرف دوغ شور می‌تواند فشارخون را طی چند دقیقه بالا ببرد، در مقابل، مصرف دوغ ارگانیک ترش حاوی آب ماست، فشارخون را کاهش می‌دهد.
• دوغ با دارا بودن پروتئین‌های فعال زیستی سبب کاهش کلسترول می‌شود.
• دوغ ارگانیک برای سلامت پوست مفید است. پوست را شفاف کرده و به آن درخشش می‌دهد. به دلیل خاصیت سم‌زدایی می‌تواند وضعیت خون و در نتیجه پوست را بهبود بخشد.
• دوغ مانند یک آرامبخش شما را به خوابی آرام دعوت می‌کند.

ارزش غذایی دوغ ارگانیک

• دوغ ارگانیک حاوی پروتئین و چربی کافی است.
• محلول‌های الکترولیت انرژی بخش هستند و اغلب برای هیدراته کردن بدن در تابستان به کار می‌روند، دوغ یکی از نوشیدنی‌های الکترولیت است.
• اگر به دنبال منبع کلسیم اما با محتوای چربی پایین می‌گردید دوغ بهترین گزینه برای شما خواهد بود. اغلب هنگام تهیه دوغ چربی آن استخراج می‌شود. هم‌چنین «آیران» یک نوشیدنی کامل عاری از چربی و سرشار از کلسیم است.
• دوغ منبعی خوش طعم از ویتامین D و گروه ویتامین B است. ویتامین B بدن شما را تقویت می­کند. از دیگر فواید دوغ می‌توان به خاصی سم‌زدایی آن اشاره کرد. اگر دچار مسمویت غذایی یا دارویی شده‌اید و یا به طور کلی داروی زیادی مصرف می‌کنید دوغ ارگانیک می‌تواند خون و کبد شما را از آسیب‌های جدی نجات دهد.
• ویتامین D موجود در دوغ، به سیستم ایمنی شما کمک می‌کند.
• دوغ حاوی ریبوفلاوین است. ریبوفلاوین در تبدیل موادغذایی به انرژی نقش اساسی دارد.
• دوغ ارگانیک به دلیل اینکه دارای پروتئین، ویتامین و مواد معدنی است به خوبی می‌تواند بدن شما را برای چندین ساعت از غذا بی‌نیاز کند. بنابراین در کاهش وزن می‌تواند موثر باشد.
• دوغ استخوان‌ بندی بدن را تقویت می‌کند. به خصوص کودکان در سنین تشکیل و رشد استخوان‌ها علاوه بر شیر می‌توانند از دوغ به عنوان یک منبع کلسیم استفاده کنند.
• در دوران بارداری حتما از دوغ ارگانیک استفاده کنید؛ جلوگیری از گرمازدگی و میزان بالای کلسیم موجود در آن به سلامت شما و کودک کمک می‌کند.

فواید دوغ ارگانیک برای دستگاه گوارش

• دوغ برای مصرف پس از وعده‌های غذایی تند و یا شیرین بسیار مناسب است زیرا به خوبی دستگاه گوارش را از تحریکات شدید محافظت می‌کند در نتیجه ریفلاکس معده را کنترل می‌کند.
• اگر غذایی چرب مانند آبگوشت مصرف کرده‌اید حتما پس از آن کمی دوغ بنوشید. دوغ به هضم چربی و روغن کمک می‌کند و دستگاه گوارش شما را در طولانی مدت سالم‌تر نگه می‌دارد.
• دوغ همراه با سبزیجات معطر از نفخ جلوگیری می‌کند.
• دوغ ارگانیک نسبتا اسیدی بوده و می‌تواند به هضم غذا کمک کند و عفونت معده را برطرف کند.
• مواردی از درمان ناتوانی مصرف لاکتوز به کمک دوغ ارگانیک اتفاق افتاده است.
• در بیماری‌های روده مانند سندروم روده تحریک پذیر و یا کیست‌های روده‌ی بزرگ مصرف دوغ ارگانیک با مشورت دکتر می‌تواند به روند درمان شما سرعت ببخشد.
• اگر در رژیم غذایی خود به مقدار کافی فیبر مصرف نمی‌کنید احتمالا دچار یبوست خواهید شد. در چنین شرایطی مصرف دوغ می‌تواند به افزایش حرکات روده کمک کند. توصیه می‌شود دوغ ارگانیک را در این شرایط هم دمای اتاق بنوشید و نه خنک.
• تا به حال به تبلیغات پروبیوتیک توجه کرده‌اید؟ پروبیوتیک‌ها در واقع همان باکتری‌های مفید دستگاه گوارش انسان هستند. دوغ سرشار از این باکتری هاست.

دوغ ارگانیک بهتر است یا نوع معمولی

فواید دوغ ارگانیک افزون بر دوغ معمولی نیست.‌ اما مصرف دوغ ارگانیک شما را از خطرات مواد مصنوعی موجود در دوغ معمولی مصون می‌دارد. تمام خواصی که در بخش قبل برای دوغ ارگانیک نام بردیم دوغ معمولی نیز دارد، اما استفاده از دوغ معمولی در طولانی مدت و به عنوان یک وعده‌ی غذایی یا به عنوان یک دارو می‌تواند تاثیرات بدی روی دستگاه گوارش و کبد شما داشته باشد.

خرید اینترنتی دوغ ارگانیک در تهران

دوغ ارگانیک به عنوان یک نوشیدنی روزانه احتمالا در سبد خرید هر ماه یا هر هفته‌ی ما حضور دارد.‌ می‌توان پس از شناخت یک برند موردپسند تعداد زیادی دوغ ارگانیک تهیه کرد تا نیازی به تکرار خرید آن نباشد. بازار آنلاین به روز مارت امکان خرید دوغ ارگانیک را به صورت اینترنتی فراهم کرده است. در غرفه‌ی ارگانیک به روز مارت می‌توانید با بررسی مشخصات هر یک از کارخانه‌های تولیدکننده دوغ ارگانیک و نظرات کاربران، برند مورد پسند خود را بیابید. البته محبوبیت دوغ بسیار بسته به ذائقه افراد دارد بنابراین توصیه می‌کنیم از برندهای مختلف خرید کنید و هر یک از آن‌ها را در هر نوبت خرید امتحان کنید. قیمت دوغ ارگانیک تفاوت چندانی با دوغ غیرارگانیک ندارد.