شیرین کننده ها در دنیای امروز نه فقط برای افزایش سطح قند خون و کالری آن بلکه به دلیل علاقه ی اغلب افراد به طعم آن مورد استفاده قرار می گیرند. به مرور زمان با اثبات مشکلاتی که شیرین کننده ها و به طور مشخص تر شکر سفید برای سلامت انسان ایجاد می کند، فرم جدید از شیرین کننده ها جان تازه ای به صنایع غذایی بخشیده و جایگزین شکر سفید شد. شیرین کننده ها را در دو دسته بندی بررسی می کنند. انواع شیرین کننده های طبیعی (ارگانیک) و مصنوعی. با مطالعه ی این مطلب، انواع شیرین کننده های مصنوعی، مضرات آن ها و شیرین کننده های ارگانیک یا طبیعی را بشناسید.
شیرین کننده های مصنوعی متشکل از جایگزین های کربوهیدرات هستند که به دلیل داشتن انرژی بسیار کم و در دسترس بودن با قدرت شیرین سازی بالاتر از شیرین کننده های طبیعی، جایگزین شیرین کننده های طبیعی در نوشیدنی ها و مواد غذایی می شوند. طبق FDA، پنج شیرین کننده اصلی مصنوعی عبارتند از آسپارتام، نئوتام، ساخارین، استول سولفام پتاسیم و سوکرالوز؛ که بدون افزایش قند خون و کالری بخشی، طعم شیرینی را به ارمغان آورده و در مصرف کننده حس رضایت ایجاد می کند. این نوع از شیرین کننده که در پخت کیک، شیرینی، شکلات ها، غذاهای کنسروی، مربا، دسرها، ژله و نوشابه ها استفاده می شود، تاثیر مثبتی بر سلامت انسان نداشته و فرآوری شده هستند. اما با وجود این فواید چرا استفاده از شیرین کننده های ارگانیک را جایگزین انواع مصنوعی کردند؟ در ادامه نتایج مطالعاتی که در انستیتوی تحقیقات تغذیه کره جنوبی، انجام شده را شرح داده ایم.
شیرین کننده های طبیعی کربوهیدرات هایی هستند که از سبزیجات، درختان، دانه ها، ریشه ها و مغزها به دست می آیند. شیرین کننده های ارگانیک، در مقایسه با شیرین کننده های مصنوعی، حاوی کالری و مواد مغذی هستند، متابولیزه می شوند و با عبور از بدن تغییر می کنند. شیرین کننده های ارگانیک حاوی مقداری آنتی اکسیدان، ویتامین و مواد معدنی هستند و کالری خیلی کمی دارند.
همانطور که از اسم شیرین کننده های طبیعی متوجه می شویم، آن ها انواع شیرین کننده هایی هستند که در طبیعت وجود دارند و با کمترین میزان فرآوری قابل استفاده هستند. علاقه مصرف کنندگان به شیرین کننده های طبیعی در سال های اخیر به دلیل کنار گذاشته شدن افزودنی های مواد غذایی مصنوعی و همچنین نگرانی های جدی سلامت در مورد مصرف زیاد قند و شکر -که از شیرین کننده های ساده هستند- به طرز چشمگیری افزایش یافته است. اگرچه بسیاری از ترکیبات طبیعی طعم شیرین دارند، اما هیچ یک از آنها در واقع و به طور کامل در صنایع غذایی جایگزین ساکارز نشده است. تلاش برای یافتن یک گزینه ایده آل برای ساکارز همچنان ادامه دارد. شیرین کننده های طبیعی از قند فرآوری شده سالم تر به نظر می رسند، البته مقدار ناچیز آنتی اکسیدان ها، ویتامین و مواد معدنی کافی نیستند تا از نظر سلامتی تفاوت چشمگیری با ساکارز ایجاد کنند، اما دست کم بدن شما را از آسیب های جدی در امان نگه می دارند. شیرین کننده های طبیعی رایج عبارتند از:
این شیرین کننده از گیاه آگاو گرفته شده و میزان شیرینی آن 5/1 برابر شکر سفید تعیین شده است. شهد آگاو در طعم های مختلف و رنگ های روشن تا تیره وجود دارد. آگاو آبی رایج ترین نوع آن است. شهد آگاو به سرعت در حلال حل می شود و برای شیرین سازی نوشیدنی های سرد بسیار مناسب است. اگر از آگاو در پخت شیرینی ها استفاده می کنید باید به نکاتی توجه داشته باشید:
از آنجایی که آگاو قند خون را تنهت به مقدار بسیار ناچیزی افزایش می دهد، می توان از این شیرین کننده برای افراد دیابتی استفاده کرد. هم چنین در رژیم هایی که کربوهیدرات محدود است، آگاو شیرین کننده مناسبی است.
شربت برنج قهوه ای با حرارت دادن برنج قهوه ای به همراه آنزیم ها تهیه می شود. در این فرآیند، حدود 50 درصد از نشاسته های برنج به قند تبدیل می شوند. در نتیجه شربت صاف و شفاف باقی می ماند. شیرینی شربت برنج قهوه ای نصف شکر سفید است. این شیرین کننده عطر و طعم ملایم دارد. از شربت برنج قهوه ای می توان در کلوچه ها، کوکی ها، پودینگ، شربت، پنکیک، وافل و به عنوان شیرین کننده چای سرد و شیر برنج استفاده کرد. شربت برنج قهوه ای را کمی بیشتر از مقدار گفته شده در دستور پخت شیرینی ها استفاده کنید. این شیرین کننده فاقد گلوتن بوده و برای گیاهخواران مناسب است.
شکر خرما از خرمای پودر شده درست می شود. حاوی مقداری فیبر و مواد معدنی است. تکه های خرما مانند شیرین کننده های دیگر در مایعات حل نمی شوند، بنابراین گستره ی استفاده از شکر خرما محدود است. یک فنجان شکر خرما برابر است با حدود 1 فنجان شکر سفید یا شکر قهوه ای، اما طعم شیرینی شکر خرما قوی است و از شیرین کننده های گران محسوب می شود.
عسل را زنبورهای عسل از شهد گلها تهیه می کنند. عسل شیرین تر بوده و کالری بیشتری نسبت به شکر سفید دارد. این شیرین کننده حاوی برخی آنزیم ها و مواد معدنی است. در دستورالعمل ها حدود ¾ فنجان عسل به جای 1 فنجان شکر سفید استفاده کنید. هنگام پخت شیرینی ها، در صورت نیاز به جوش شیرین در یک دستورالعمل، حدود 2/1 قاشق چایخوری از مقدار آن بکاهید. مانند شهد آگاو، شیرینی هایی که با عسل درست می شوند دارای بافتی نرم خواهند بود.
شربت افرا با جوشاندن شیره درختان افرا تهیه می شود؛ تا زمانی که قندها به شربت غلیظ تبدیل شوند. شربت افرا طبیعی حاوی مواد معدنی مانند کلسیم و پتاسیم است. شیرین کننده افرا همچنین با ترکیب شربت ذرت، طعم دهنده و رنگ های خوراکی تولید می شود و البته در صورت فرآوری شدن، شربت افرا تولید شده ممکن است همان مواد معدنی شربت افرا طبیعی را نداشته باشد. در دستورالعمل ها حدود ¾ فنجان شربت افرا به جای هر 1 فنجان شکر سفید استفاده کنید.
ملاس شربت غلیظی است که پس از فرآوری چغندر قند یا نیشکر برای تولید شکر سفید باقی می ماند و حاوی آنتی اکسیدان و مقداری آهن، ویتامین B، پتاسیم و کلسیم است. نوع ملاس به میزان رسیدگی چغندر قند یا نیشکر، مقدار قندی که خارج می شود و فرآیند استخراج بستگی دارد. ملاس Blackstrap یا سیاه حاوی کمترین مقدار قند در گروه شیرین کننده های ملاس ، همراه با برخی ویتامین ها و مواد معدنی است. ملاس سیاه از نظر شیرینی ملایم و تقریبا تلخ است. این ماده برای شیرین سازی و رنگ آمیزی غذاها، به ویژه محصولات پخته شده استفاده می شود.
استویول گلیکوزیدهایی که از برگ گیاه استویا استخراج می شود به عنوان شیرین کننده غیرمصنوعی به کار می رود. استویا یا شیرین برگ، گیاهی علفی و چندساله از خانواده ی آستراسه یا مرکبیان است. استویول گلیکوزید ها به خوبی شیرین هستند و به دلیل قیمت پایین، کالری کم، پایدار بودن و دارا بودن خواص درمانی به عنوان ضد التهاب، ضد تومور، جلوگیری کننده از افزایش قند و فشار خون، ضد اسهال و ادرار و تقویت کننده سیستم ایمنی، بسیار مورد اقبال تولیدکنندگان صنایع غذایی قرار گرفتند. در حال حاضر چین یکی از بزرگترین پرورش دهندگان این شیرین کننده می باشد. ماده موثره برگ های استویا را پس از برداشت استخراج می کنند و یا برگ ها به طور مستقیم خشک شده و مورد استفاده قرار می گیرد.
شکر های سفید، سرخ یا قهوه ای از شیرین کننده های طبیعی کربوهیدراتی محسوب می شوند. اما به دلیل سادگی ساختار، به راحتی متابولیزه شده و به سرعت قند خون را افزایش می دهند. بنابراین خیلی در دسته بندی شیرین کننده های سالم قرار نمی گیرند. در ادامه تفاوت این سه نوع شکر و طرز تهیه آن ها را شرح دادیم.
برای درک بهتر تفاوت شکر قهوه ای و شکر سرخ بهتر است به روند تولید شکر سفید نگاهی گذرا کنیم. نیشکر هایی که از زمین برداشت می شوند برای آبگیری و تبدیل به شکرهای بلورین که رایج ترین شیرین کننده های بازار هستند، راهی کارگاه یا کارخانه ها می شوند. مایعی که از آبگیری نیشکر حاصل می شود، در دیگ هایی مخصوص جوشانده می شود. پس از چندین ساعت جوشیدن، مایعی بسیار غلیظ و تقریبا قهوه ای رنگ باقی می ماند که به آن شکر سرخ یا قرمز می گویند. این ماده تشکیل شده است از ساکارز و ملاس. اگر بخش انواع شیرین کننده های طبیعی را در این مطلب مطالعه کرده باشید با ویژگی های ملاس آشنا هستید. از آنجایی که شکر سرخ حاوی ملاس بوده و فرآوری شیمیایی روی آن انجام نشده است،مصرف آن نسبت به مصرف شکر قهوه ای و سفید تبعات کمتری به دنبال خواهد داشت.
اگر فرآیند تولید شکر را پس از حاصل شدن شکر قرمز متوقف نکرده و ملاس را از آن استخراج کنند، ترکیب حاصل را شکر قهوه ای می نامیم که به عنوان یک شیرین کننده کم ضرر معرفی می شود. گاهی فرآیند تولید شکر به همین جا ختم نشده و تغییراتی شیمیایی برای سفید کردن رنگ آن انجام می شود تا شکر سفیدی که رایج ترین نوع شکر است حاصل شود.
همانطور که گفتیم هر یک از شیرین کننده های طبیعی علاوه بر اینکه به ما در حفظ سلامت کمک می کنند، خواص متفاوتی نیز دارند. اما به طور مشترک فواید این شیرین کننده ها در چند مورد خلاصه می شود.
برخی از این شیرین کننده ها مانند شکر قرمز دارای مقادیر زیادی پتاسیم است، که می تواند به افزایش متابولیسم، حفظ تعادل الکترولیت در بدن و همچنین به دفع سموم از بدن کمک کند. بنابراین کالری بیشتری می سوزاند. خوردن شیرین کننده طبیعی با مقدار کافی و کنترل شده می تواند به کنترل وزن شما کمک کند. البته کاهش وزن با مصرف این مواد اتفاق نخواهد افتاد و تنها از افزایش وزن شما جلوگیری می شود.
ملاس از اختلالات گوارشی جلوگیری می کند. این شیرین کننده به طور کلی برای افرادی که یبوست دارند توصیه می شود. مصرف آن روند هضم در بدن را بهبود می بخشد و به عملکرد دستگاه گوارش کمک می کند. بنابراین هنگام سوء هاضمه مصرف ملاس توصیه می شود.
شیرین کننده ای مانند شکر سرخ با تصفیه و پاکسازی خون در صورت مصرف منظم آن، بر جریان خون تأثیر مثبت دارد. قند قرمز همچنین میزان هموگلوبین خون را افزایش می دهد و سیستم ایمنی بدن را تقویت می کند. بدیهی است این از بیماری های ناشی از اختلالات خونی جلوگیری خواهد کرد.
اصلاح عادت غذایی یک درمان طبیعی موثر برای بسیاری از مشکلات قاعدگی است. در دوران قاعدگی، شیرین کننده های طبیعی را جایگزین قند و شکر فرآوری شده کنید؛ محتوای آنها به روان سازی جریان خون کمک کرده و احساس راحتی خواهید کرد.
شیرین کننده های مصنوعی مانند سوکرالوز باعث ایجاد اختلال در دستگاه عصبی می شود، با قطع مصرف آن ها و مصرف شربت افرا یا برگ استویا، می توانید از بروز این مشکلات جلوگیری کنید.
خوردن شیرین کننده طبیعی به طور منظم می تواند از بروز مشکلات تنفسی مانند آسم و برونشیت جلوگیری کند. متخصصان بهداشت پیشنهاد می کنند مصرف شیرین کننده مصنوعی یا شکر فرآوری شده را برای جلوگیری از مشکلات آلرژیک قطع کنید.
با اصلاح عادت غذایی خود علاوه بر جلوگیری از ورود مواد شیمیایی به بدن، به ورود مواد مفیدی مانند آنتی اکسیدان کمک می کنید. البته که خرما یا عسل حاوی مقداری آنتی اکسیدان هستند اما این شیرین کننده های طبیعی منبع غنی از این ماده ی حیاتی محسوب نمی شوند.
اگر از درد مفصل رنج می برید، یک شیرین کننده ارگانیک مانند شهد آگاو یا عسل را به همراه زنجبیل مصرف کنید. علاوه بر سود بردن از طبع گرم این ترکیب، خیال تان از عدم افزایش ناگهانی قند خون آسوده خواهد بود.
شیرین کننده های طبیعی حاوی کربوهیدرات های پیچیده تر هستند، در حالی که شکر یک کربوهیدرات ساده است. کربوهیدرات پیچیده به دلیل دیر هضم بودن برای مدت طولانی تری به بدن انرژی می دهد و سطح قند خون افزایش نمی یابد. به همین دلیل است که شما باید مصرف چایی را به همراه شکر و یا حتی نبات شکر قهوه ای محدود کنید.
با توجه به مطالب گفته شده، حتما به اهمیت انتخاب نوع شیرین کننده پی برده اید. انواع مختلفی از شیرین کننده ها در بازار موجود هستند که با نام های تجاری متفاوت در تلاش هستند تا فروش بیشتری داشته باشند. در این میان تنها خود شما هستید که با مطالعه ی بیشتر و کسب اطلاعات می توانید خرید سالم تری داشته باشید. خرید اینترنتی شیرین کننده طبیعی به شما کمک می کند تا با مطالعه ی مواد تشکیل دهنده، نوع دقیق شیرین کننده، مطالعه ی نظرات دیگر مصرف کنندگان و مقایسه قیمت شیرین کننده ارگانیک در شرکت های مختلف انتخاب بهتری انجام دهید.