عسل کوهی محصولی است که توسط زنبورهای وحشی یا فلورا، بین شکاف سنگ‌ها یا شاخه‌های درختان به همراه موم طبیعی تولید می‌شود. عسل کوهی فواید درمانی فراوانی دارد. ما در این مقاله به بررسی خواص، خصوصیات عسل کوهی، روش تولید و آنچه باید درباره عسل کوهی بدانید می‌پردازیم.
عسل کوهی چیست؟
عسل مایعی شیرین است که توسط زنبور عسل و برخی حشرات دیگر تولید می‌شود. زنبورها عسل را از تراوش شکری گیاهان و گل‌ها (شهد گل) یا تراوشات برخی حشرات دیگر مانند عسلک از راه بالاآوری، فعالیت آنزیمی و بخار آب فرآوری می‌کنند. زنبورها عسل را در ساختارهایی از جنس موم به نام کندو ذخیره می‌کنند. عسل شیرینی خود را از مونوساکاریدها، فروکتوز و گلوکز به دست می‌آورد و شیرینی آن در حد ساکارز است. عسل به دلیل این‌که حاوی برخی مواد تخمیری در تبادلات غذایی است، به هضم غذا کمک کرده و خواص بسیار زیادی برای سیستم گوارش دارد. بیشتر میکروب‌ها در عسل رشد نمی‌کنند و به همین علت عسل حتی تا سال‌های بسیار طولانی خراب نمی‌شود. عسل همچنین به دلیل اسیدیته خاص، مقدار بسیار کم آب و وجود هیدروژن پراکسید، به سختی فاسد می‌شود. به همین دلیل نگهداری، انتقال و تجارت آن راحت است. عسل کوهی و انواع دیگر آن، با گذشت زمان شکرک می‌زند که یک فرآیند طبیعی است و هیچ تأثیری بر خواص شیمیایی یا کیفیت عسل کوهی ندارد.
انواع عسل کوهی
عسل کوهی نوعی عسل است که توسط زنبورهای وحشی تولید شده و با توجه به منطقه جغرافیایی، انواع مختلفی دارد. بسته به نوع تغذیه زنبورهای عسل از گیاهان مختلف، عسل کوهی جنبه های درمانی و همچنین طعم متفاوتی دارد. در حالت کلی می‌توان گفت عسل کوهی دارای خواص درمانی بیشتری نسبت به نوع صنعتی یا پرورشی آن است. عسل‌های طبیعی به دو نوع عسل طبیعی در کندو و عسل طبیعی وحشی تقسیم‌بندی می‌شود.
عسل‌های طبیعی در کندو با نوع وحشی آن تفاوت خاصی ندارند و تنها تفاوت آن‌ها، دخالت انسان در پروسه فرآیند تولید آن‌هاست. عسل کوهی نیز مانند هر عسل طبیعی دیگر شکرک می‌زند اما مدت زمان شکرک بستن عسل طبیعی وحشی، به نوع گلی که از آن به دست آمده، درجه حرارت محیط، فصل تولید عسل کوهی و نوع زنبور آن بستگی دارد. به جز برخی عسل‌های گل‌های خاص، در اکثر موارد ساکارز موجود در عسل کوهی کمتر از پنج درصد است. عسل طبیعی وحشی نیز بر اساس نوع شهد، دسته‌بندی خاصی دارد. در ادامه مقاله انواع عسل طبیعی کوهی را با یکدیگر مرور می‌کنیم.
عسل آویشن
عسل کوهی آویشن محصولی است که از گل‌های نعنایی و گونه‌های آویشن به دست می‌آید. رنگ عسل کوهی آویشن اغلب زرد کم‌رنگ بوده و دارای بوی ملایمی است. توجه داشته باشید که رنگ این عسل با توجه به تغذیه زنبور عسل از گل و نوع آن، متغیر است.
عسل کنار
عسل کنار محصولی است که بخش عمده شهد آن از درخت کنار به دست می‌آید. عسل کنار غلیظ بوده و طعم بسیار شیرین و روغن‌گونه‌ای دارد. زمانی که این محصول تازه برداشت می‌شود، عطری شبیه به درخت سدر دارد. رنگ این عسل کهربایی تیره است.
عسل چندگیاه
برای تهیه عسل چندگیاه (چهل گیاه)، زنبور از شهد گیاهان مختلفی از جمله شبدر، آویشن، کاکوتی، گل بنفشه، گون، کتیرا، ختمی، کاسنی و… استفاده می‌کند. رنگ این نوع عسل نیز کهربایی است. فواید عسل چند گیاه برای سلامت بدن بسیار زیاد است که در ادامه برخی از مهم‌ترین این فواید را نام می‌بریم.
عسل طبیعی چند گیاه به دلیل داشتن آنزیم‌های گوارشی مانند آمیلاز، ساکارز، لیپاز و… به هضم غذا کمک می‌کند. این عسل ضد ترش کردن معده، ضدورم و عفونت روده، ضدیبوست، تب‌بر، ضداسهال، ضدعفونی کننده دستگاه گوارش، تقویت کننده اعصاب، ضدسنگ کلیه و سنگ مثانه، ضدسرفه، ضدآسم و زخم معده، تصفیه کننده خون و کبد، ضدپوکی استخوان و تقویت کننده عمومی بدن است.
عسل مرکبات
این محصول از فعالیت زنبور عسل بر روی شهد شکوفه‌های درخت نارنج که به بهارنارنج معروف است تولید می‌شود. این عسل خواص دارویی فراوانی مانند تقویت کننده حافظه، ضدعفونی کننده، اشتهاآور، مقوی معده و... دارد. این عسل کوهی دارای رنگ کهربایی روشن است.
عسل گون
بیشتر شهد این عسل مربوط به گیاه گون است که جزو محبوب‌ترین انواع عسل موجود در ایران است. این عسل طعم مطلوب و خواص دارویی مانند بهبود بیماری‌های کلیوی و کاهش درد مفاصل دارد. این عسل زرد روشن است.
عسل یونجه، عسل شوید، عسل گشنیز، عسل اقاقیا، عسل مریم‌گلی، عسل زرشک، عسل سیاه‌دانه، عسل رازیانه، عسل اکالیپتوس و… از انواع دیگر عسل‌های کوهی هستند.
فواید عسل کوهی
عسل کوهی محصولی است که از عمق مناطق دست نخورده به دست می‌آید و خواص معجزه‌آسایی برای سلامتی دارد. در این قسمت از مقاله، بخشی از خواص عسل کوهی را با یکدیگر مرور می‌کنیم.
درمان زخم معده
عسل کوهی حاوی مواد مغذی فراوانی است که آن را به یک محصول مؤثر در درمان کامل زخم معده و روده تبدیل کرده است. به جای استفاده از شربت‌ها و قرص‌های شیمیایی معده که عوارض جبران‌ناپذیری دارند، مصرف مداوم عسل کوهی در رژیم غذایی، بسیار موثر است. همچنین مصرف عسل کوهی به همراه موم، خواص آن را دوچندان می‌کند.
مبارزه با تاثیر رادیکال‌های آزاد
عسل یک منبع بسیار غنی از انواع آنتی‌اکسیدان است. برخی از آنتی‌اکسیدان‌ها توسط خود بدن ساخته شده و بقیه آن‌ها از طریق تغذیه و مصرف مواد غذایی تأمین می‌شود. در حالت کلی بدن انسان بعد از انجام واکنش‌های سلولی، رادیکال‌های آزاد تولید می‌کند. بعضی از اعضای بدن مانند کبد، از رادیکال‌های آزاد برای سم‌زدایی بدن استفاده می‌کنند. درحالی‌که گلبول‌های سفید خون از رادیکال‌های آزاد برای مقابله و از بین بردن ویروس‌ها و باکتری‌ها و بهبود سلول‌های آسیب دیده استفاده می‌کنند. وقتی نوع خاصی از مولکول‌های حاوی اکسیژن بتوانند آزادانه در بدن حرکت کنند، باعث ایجاد نوعی آسیب اکسیداتیو و در نتیجه تشکیل رادیکال‌های آزاد می‌شوند. در بعضی موارد، براثر تغذیه نامناسب و قرار گرفتن در معرض سموم مختلف، سطح آنتی‌اکسیدان‌های بدن کمتر از رادیکال‌های آزاد می‌شود.
پایین آمدن سطح آنتی‌اکسیدان‌ها در بدن منجر به پیری زودرس، ایجاد سلول‌های آسیب دیده یا جهش یافته، فعال شدن ژن‌های معیوب و افزایش فشار بر سیستم ایمنی بدن می‌شود. آنتی‌اکسیدان‌ها تاثیر رادیکال‌های آزاد یا استرس اکسیداسیو را کاهش می‌دهند. استفاده از آنتی‌اکسیدان‌ها در رژیم غذایی برای مقابله با آسیب‌های ناشی از نور آبی یا اشعه خورشید، رژیم غذایی نامناسب، سیگار کشیدن یا استفاده از مواد مخدر، مصرف داروهای شیمیایی، مسمومیت یا قرار گرفتن در معرض مواد شیمیایی، استرس زیاد و سایر عوامل طبیعی خطرآفرین، بسیار لازم و کمک‌کننده است. در فرآیند مبارزه با آسیب‌های ناشی از رادیکال‌های آزاد، آنتی‌اکسیدان‌ها در حین مقابله با سلول‌های بدخیم یا سرطانی، از سلول‌های سالم نیز محافظت می‌کنند.
کمک به رفع آلرژی
عسل به دلیل دارا بودن مقادیر کمی گرده گل، به عنوان یک واکسن طبیعی عمل می‌کند. به همین دلیل عسل کوهی دارای خواص ضدالتهابی فراوان است. مصرف عسل کوهی برای رفع علائمی مانند آب‌ریزش بینی و خارش چشم مؤثر است. به محض ورود گرده گل موجود در عسل طبیعی به بدن، آنتی‌بادی‌هایی تولید می‌شود که با عوامل حساسیت‌زا مقابله می‌کنند.
عسل و پوست
عسل به دلیل انواع ماده ویژه‌ای که در خود دارد، رطوبت پوست را حفظ می‌کند. این ماده باعث می‌شود پوست رطوبت هوا را جذب کرده و در لایه‌های زیرین خود نگه دارد. این ماده به نفوذ بیشتر رطوبت در لایه‌های عمقی‌تر پوست و هیدراته نگه داشتن طولانی مدت آن کمک می‌کند. به این منظور می‌توانید پوست خود را بشویید و عسل را به صورت موضعی بر روی پوست خود قرار دهید.
همچنین آنزیم‌های موجود در عسل خام، روشن کننده پوست هستند و منافذ آن را تمیز و شفاف نگه می‌دارند. عسل خاصیت ضد باکتریایی قوی دارد و ترکیب آن با بعضی روغن‌ها، محصولی عالی برای حفظ تعادل پوست و رفع التهابات ایجاد می‌کند. همچنین خواص ضدقارچی عسل می‌تواند از بروز قارچ‌های پوستی جلوگیری کند.
خواص عسل کوهی در طب سنتی
عسل شیرینی خود را از گرده‌های گل می‌گیرد و بر خلاف شیرینی‌های مصنوعی باعث رخوت نمی‌شود. بهترین نوع عسل از دیدگاه طب سنتی، عسلی سرخ رنگ، شفاف، غلیظ، خوش‌بو و خوش‌طعم است که حالت کشسانی دارد. در طب سنتی عسل برای دفع رطوبت از بدن تجویز می‌شود. همچنین مصرف این محصول برای درمان و پیشگیری از انسداد عروق، دفع سنگ‌های کلیه و کیسه صفرا و بهبود بیماری‌های مربوط به مجاری ادراری مفید است.
عسل کوهی معده و دستگاه گوارش را تقویت کرده و نقش چشمگیری در درمان زخم‌های گوارشی دارد. شستشوی دهان با آب و عسل راهی برای رفع زخم‌های دهانی است. عسل کوهی با درمان زخم‌های گوارشی، از خون‌ریزی‌های دستگاه گوارش جلوگیری می‌کند. مصرف عسل می‌تواند در درمان سرفه و گلودرد مؤثر باشد. عسل خواص گیاهان دارویی را داراست و می‌تواند به بهبود بسیاری از بیماری‌ها کمک کند. همچنین مصرف عسل به صورت موضعی، باعث بهبود زخم‌ها، التهابات و کبودی‌ها می‌شود.
طبیعت عسل گرم و خشک است. هرچه از تولید عسل زمان بیشتری بگذرد، طبع آن نیز گرم‌تر می‌شود. آب انار ترش، آب‌لیمو، آب بالنگ، سرکه و گشنیز جزو مصلحات عسل هستند.
نحوه تشخیص عسل کوهی از انواع دیگر آن
تشخیص عسل کوهی کار بسیار دشواری است. اولین عامل در تشخیص نوع عسل، رنگ آن است. به طور معمول عسل‌های کوهی از رنگ‌های تیره‌تری برخوردار هستند. موم عسل نیز می‌تواند به تشخیص عسل کوهی کمک کند. موم عسل کوهی نسبت به سایر موم‌ها نرم‌تر است و از نظر ظاهری به دلیل کوچک‌تر بودن زنبورهای عسل وحشی، شش ضلعی‌های ریزتری دارد.
نحوه تولید عسل کوهی چگونه است؟
تولید عسل کوهی از زمان جمع‌آوری شهد گیاهان آغاز می‌شود. عسل را می‌توان از کندوی زنبورهای وحشی که در کوهستان‌ها یا بین درختان قرار دارند تهیه و جمع‌آوری کرد. زنبورها شهد شیرین را از جام گل‌ها جمع کرده و با تغییر ساختار، آن‌ها را به شکل محلولی غلیظ و پرانرژی درمی‌آورند. به طور متوسط یک کندو، سالانه حدود 29 کیلوگرم عسل تولید می‌کند. برای جمع‌آوری عسل از یک کندوی کوهی، از دود استفاده می‌شود. تولیدکنندگان شانه‌های کندو را برش داده و عسل آن توسط دستگاه‌های استخراج عسل یا همراه شانه مخصوص برداشت می‌شود. سپس عسل فیلتر می‌شود تا موم و سایر مواد آن پاک شود. قبل از اختراع کندوهای دست‌ساز، زنبورهای عسل اغلب قربانی جمع‌آوری عسل می‌شدند. امروزه زنبورداران برای تغذیه کافی زنبورها، از آب قند یا شکر کریستالی استفاده کرده و آن‌ها را در نزدیکی کندو قرار می‌دهند.
ترکیبات و نوع عسل، به نوع تغذیه زنبور و گیاهان مورد استفاده بستگی دارد. درصد آب موجود در عسل‌ها به شرایط اقلیمی و میزان رطوبت منطقه بستگی دارد. در مناطقی که میزان رطوبت هوا بالاتر است، درصد آب موجود در عسل بیشتر است. عسل با توجه به شرایط آب‌وهوایی منطقه، می‌تواند تا حدود 25 متر طول داشته باشد. به این ترتیب از لحظه شهد آوری تا تولید عسل، دو مرحله طی می‌شود. در مرحله اول زنبورداران به طور فعال یا انفعالی، آب را از محلول رقیق شهد که دارای 60 درصد آب است، جدا می‌کنند. در مرحله دوم قند محلول در شهد که ساکارز است، با فعالیت آنزیمی به نوع دیگری تبدیل می‌شود. درنتیجه محلول غلیظی از قندهای ساده تولید می‌شود که عسل نام دارد. میزان املاح معدنی در انواع مختلف عسل متفاوت است. عسل‌های تیره املاح معدنی بیشتری دارند که مهم‌ترین آن‌ها کلسیم، پتاسیم، سدیم، منگنز، آهن، مس، فسفر، منیزیم و گوگرد است. عسل دارای انواع پروتئین، اسیدهای آمینه، اسیدهای آلی، مقداری آنزیم و رایحه‌های مختلف است.
خواص موم عسل
موم عسل یک ماده طبیعی است که از غده‌های زیر شکم زنبورهای عسل کارگر ترشح می‌شود. امروزه کاربرد موم در مصارف پزشکی و درمانی مورد توجه بسیاری از دانشمندان قرار گرفته است. موم عسل از حدود یازدهمین روز تا زمانی که زنبورها اقدام به جمع‌آوری شهد کنند، تولید می‌شود. موم زنبور عسل، یک معجزه درمانی است. شانه‌های شش ضلعی موم، بیشترین مقدار عسل را در خود نگه می‌دارند.
موم زنبور عسل تاریخچه بسیار غنی داشته و کاربردهای بیشتری نسبت به سایر محصولات زنبور عسل دارد. در گذشته از موم زنبور عسل برای شمع‌سازی استفاده می‌شده زیرا نقطه ذوب بالاتری نسبت به دیگر موم‌ها دارد. موم زنبور عسل همچنین برای مدل‌سازی و ریخته‌گری استفاده می‌شود، اما امروزه کاربرد موم در مصارف پزشکی و درمانی افزایش پیدا کرده است.
موم زنبور عسل دارای رنگ زرد طلایی و روشن است. این رنگ از گرده و بره موم حاصل می‌شود که به طور طبیعی موم را لکه‌دار می‌کند. اگر مقادیر زیادی از روغن گرده و بره در موم وجود داشته باشد، می‌تواند رنگ موم را قهوه‌ای تیره کند. در ادامه مقاله به توضیح برخی از مهم‌ترین خواص موم عسل می‌پردازیم.
درمان ترک‌های پوستی
ترک‌های پوستی که نتیجه افزایش و کاهش وزن است، می‌تواند برای بسیاری از افراد ناراحت‌کننده باشد. موم زنبور عسل حاوی ویتامین A است که در تولید کلاژن نقش مهمی دارد. استفاده موضعی از موم زنبور عسل می‌تواند در کاهش علائم ترک‌خوردگی پوست مؤثر باشد.
درمان التهابات و عفونت‌های پوستی
خارش و عفونت‌های پوستی را می‌توان تا حد بسیار زیادی با کمک موم زنبور عسل کاهش داد. موم زنبور عسل دارای خواص ضدالتهابی فراوان است و درد ناشی از خارش و عفونت‌های قارچی را کاهش می‌دهد. همچنین مخلوط موم زنبور عسل و روغن زیتون می‌تواند به بهبود التهابات کمک کند. خواص آنتی‌اکسیدانی، ضدالتهابی و ویتامین موجود در موم به درمان آکنه و جوش‌های پوستی کمک می‌کند. از موم عسل برای درمان اگزما نیز استفاده می‌شود.
بهبود مشکلات کبدی
خواص آنتی‌اکسیدانی موجود در موم عسل به مشکلات کبدی کمک می‌کند. موم در عادی‌سازی عملکرد کبد و بهبود علائم کبد چرب مؤثر است. همچنین مصرف موم عسل به تعادل سطح کلسترول خون کمک می‌کند. این امر باعث کاهش فشار موجود بر کبد می‌شود.
درمان نقرس
نقرس گسترده‌ترین شکل آرتروز در جهان است. این بیماری یکی از معدود بیماری‌های روماتیسمی بوده که قابل درمان است. نقرس در اثر رسوب کریستال‌های اسید اوریک در مفاصل یا در بافت‌های اطراف مفاصل ایجاد می‌شود. با توجه به خاصیت‌های ضدالتهابی موم، مصرف آن برای درمان نقرس بسیار مفید است.
ارزش غذایی عسل کوهی
100 گرم عسل طبیعی 304 کیلوکالری انرژی دارد. همچنین در این میزان عسل، 6/0 گرم ریبوفلاوین، 36/0 گرم نیاسین، 4/2 گرم املاح، چهار گرم کلسیم، 1/0 گرم مس، 1/0 گرم آهن و 13 گرم منیزیم وجود دارد. مواد مغذی موجود در این محصول، باعث ایجاد خواص درمانی فراوان آن می‌شوند. در حالت کلی بهترین عسل کوهی نوع تیره‌تر و غلیظ‌تر آن است. مصرف این عسل برای کودکان بسیار مفید بوده و باعث رشد بیشتر آن‌ها می‌شود.
خرید عسل کوهی
با توجه به فواید فراوان ذکر شده برای این محصول، می‌توانید برای خرید اینترنتی عسل کوهی در تهران، به بازار آنلاین به روز رسان مراجعه کنید. در به روز مارت ضمن مشاهده قیمت عسل کوهی، امکان بررسی انواع دیگر آن و مقایسه آن‌ها با یکدیگر فراهم شده است. کافی است سفارش خود را ثبت کرده و محصول مورد نظر خود را در کمترین زمان ممکن از فروشندگان معتبر دریافت کنید.