تخم شربتی دانه‌های لعاب‌دار و بسیار مفیدی است که در تهیه انواع شربت‌های سنتی ایرانی استفاده می‌شود. از این نوشیدنی بیشتر در فصل گرما به همراه آب، شکر، گلاب و زعفران استفاده می‌شود. ما در این مقاله به شرح خواص تخم شربتی، موارد مصرف، مضرات و...، خواهیم پرداخت. با ما همراه باشید.
هر آنچه باید درباره تخم شربتی بدانید
تخم شربتی دانه‌هایی لعاب‌دار هستند که به صورت خیسانده شده در آب، استفاده می‌شوند. این دانه‌ها پس از جذب آب، به صورت ژله‌ای درآمده و می‌توانند عطش را رفع کنند. همچنین تخم شربتی حاوی ترکیبات پلی فنل و آنتی‌اکسیدانی است و طبق برخی تحقیقات، این دانه مغذی از ابتلا به دیابت نوع دو و سرطان جلوگیری کرده و خاصیت ضدباکتریایی قوی دارد. در ادامه این مقاله به بررسی خواص این دانه می‌پردازیم.
خواص تخم شربتی
تخم شربتی گیاهی خودرو و یک ساله شبیه به ریحان است که برگ و دانه‌های ریزتری دارد. ساقه‌های این گیاه، مربعی شکل و مایل به قرمز است. این گیاه در اوایل بهار در کوهستان‌ها و بیابان‌ها رشد می‌کند. نام‌های دیگر این گیاه بادروج، تره خراسانی و... است. این گیاه بومی آمریکای مرکزی است و مانند ذرت به دیگر نقاط جهان منتقل شده است. با وجود تزیینی بودن، این گیاه اغلب برای استفاده از تخم آن کاشته می‌شود. تخم شربتی علاوه بر این‌که یکی از ترکیبات نوشیدنی‌های لذت‌بخش و ضدگرماست، خواص دارویی فراوانی نیز دارد. این دانه‌های مغذی برای پیشگیری و بهبود بسیاری از بیماری‌ها کاربرد دارند که به توضیح برخی از مهمترین آن‌ها می‌پردازیم.
بهبود بیماری‌های تنفسی
تخم شربتی برای درمان بیماری‌های تنفسی بسیار مفید است. مخلوطی از این دانه‌ها با زنجبیل و عسل در درمان آسم، سرفه، سرماخوردگی، آنفلوانزا و برونشیت مؤثر است. بافت ژله‌ای این دانه‌ها باعث نرم و مرطوب شدن سطوح موجود در دستگاه تنفسی می‌شود.
کاهش اضطراب، خستگی و ایجاد آرامش اعصاب
پایین بودن سطح منیزیم بدن باعث سردرد و خستگی مفرط می‌شود. منیزیم موجود در تخم شربتی به رفع این حالت‌ها و کاهش هورمون استرس کمک می‌کند. همچنین این دانه‌ها حاوی آمینواسیدها هستند که سروتونین بدن را افزایش می‌دهند. سروتونین با ایجاد یک الگوی منظم، سطح اضطراب را کنترل می‌کند. توصیه می‌شود که روزانه یک یا دو مرتبه تخم شربتی را با عرق بادرنجبویه مخلوط کرده و با عسل مصرف کنید. نوشیدن این شربت خلق‌وخوی افراد را بهبود بخشیده، خستگی مفرط ذهنی، تنش‌های عصبی، افسردگی، میگرن و مالیخولیا را برطرف می‌کند.
درمان دردهای معده و اختلالات گوارشی
تخم شربتی برای درمان ناراحتی‌ها و اختلالات گوارشی مانند درد معده، نفخ، یبوست و سوهاضمه استفاده می‌شود. در کشور چین، از این دانه برای درمان انواع عفونت‌ها، گزیدگی حشرات و پایین آوردن دمای بدن استفاده می‌شود. تخم شربتی فیبر غذایی فوق‌العاده‌ای دارد. به همین دلیل مصرف آن برای گوارش و بهبود بافت‌های آسیب‌دیده دستگاه گوارش عالی است. خوردن غذای تند ممکن است معده و سیستم گوارش را دچار اختلال کرده و در بعضی افراد نفخ ایجاد کند. تخم شربتی حاوی مقدار زیادی پتاسیم است که کمک می‌کند افراد کمتر دچار این مشکلات شوند.
تخم شربتی برای لاغری
یکی از بهترین مواد غذایی برای کاهش طبیعی وزن، استفاده از تخم شربتی است. کافی‌ست این دانه‌ها را در آب رها کرده و تا ژله‌ای شدن آن صبر کرد. تخم شربتی علاوه بر داشتن میزان بالای فیبر، با تولید محلولی ژله‌ای به پاک‌سازی بدن کمک می‌کند. این ماده ژله‌ای با کند کردن فعالیت آنزیم‌ها بر روی کربوهیدرات‌ها، از تجزیه سریع آن‌ها در بدن جلوگیری می‌کند. کاهش سرعت این فرآیند، بدن را مدت زمان بیشتری سیر نگه داشته و از پرخوری و افزایش وزن جلوگیری می‌کند.
خواص تخم شربتی برای دهان و دندان
تخم شربتی خواص ضدمیکروبی و ضدباکتریایی بسیار قوی دارد که از پوسیدگی دندان‌ها پیشگیری می‌کند. مصرف این دانه همچنین باعث از بین رفتن بوی بد و خوش‌بوتر شدن دهان می‌شود. همچنین کلسیم موجود در تخم شربتی به استحکام دندان‌ها کمک می‌کند.
بهبود فشار خون
فشار خون مقدار فشاری است که خون در جریان، به دیواره رگ‌ها وارد کرده و یکی از علائم حیاتی بسیار مهم است. فشار خون در نواحی نزدیک به قلب بیشتر بوده و نسبت به افزایش فاصله از قلب، کمتر می‌شود. فشار خون در بخش‌های مختلف سیستم گردش خون متفاوت است. معمول‌ترین روش اندازه‌گیری فشارخون با استفاده از فشارسنج‌ها است. افرادی که مبتلا به فشارخون بالا هستند ممکن است تا سال‌ها بدون علائم خاصی از بیماری خود اطلاع نداشته باشند.
سردرد، تاری و اختلال دید، درد قفسه سینه، سرگیجه و تنگی نفس هنگام فعالیت، از علائم فشارخون بالا است. بعد از مصرف غذاهای پرنشاسته و شور، فشارخون افراد بالا می‌رود. اگر تخم شربتی همراه غذا خورده شود، مواد نشاسته‌ای به تدریج قند موجود در خود را آزاد کرده و به این ترتیب انرژی متعادلی در طول روز به دست می‌آید. به همین دلیل بهتر است افرادی که از فشار خون بالا رنج می‌برند، مصرف تخم شربتی را در برنامه غذایی خود قرار دهند.
درمان عفونت مثانه
تخم شربتی به دلیل خواص آنتی باکتریال بسیار قوی خود، در درمان عفونت‌ها مؤثر است. علاوه بر این، این دانه اصطلاحا مدر بوده و با افزایش ادرار باعث درمان عفونت مثانه و کلیه می‌شود.
بهبود اسهال و یبوست
شربت تخم شربتی حاوی مقادیر بسیار زیاد فیبر است. به همین دلیل این شربت می‌تواند باعث بهبود حرکات روده و پاک‌سازی آن شود. در نتیجه این شربت می‌تواند به درمان یبوست و اسهال کمک کند.
بهبود وضعیت پوست، مو و ناخن‌ها
روغن حاصل از خرد شدن تخم شربتی، برای درمان انواع عفونت‌ها کاربرد دارد. این دانه مغذی به جز آمینواسید تورین، همه آمینواسیدهای مورد نیاز بدن را دارد و غذایی کامل برای پوست و مو به شمار می‌رود. بافت تخم شربتی ژله‌ای بوده و می‌تواند به حالت کشسانی و سفت شدن پوست کمک کند. مصرف مداوم تخم شربتی می‌تواند از چروک‌های ناشی از پیری زودرس در صورت و دست‌ها جلوگیری کند.
تخم شربتی و کمک به استحکام استخوان‌ها
تخم شربتی منبع فوق‌العاده‌ای از کلسیم است که حدود پنج برابر بیشتر از شیر است. اگر موز به عنوان منبع پتاسیم شناخته می‌شود، دانه‌های ریز تخم شربتی حدود دو برابر بیشتر از موز، پتاسیم و سه برابر بیشتر از اسفناج، آهن دارند. استفاده مداوم از این دانه‌ها در رژیم غذایی به ویژه برای افراد ورزشکار، استحکام استخوان‌ها و کاهش دردهای استخوانی را به همراه دارد.
مصرف تخم شربتی در دوران بارداری
مصرف روزانه 10 گرم تخم شربتی در دوران بارداری، برای صحت مزاج و تقویت قلب زنان باردار بسیار مفید است. مصرف این دانه و روغن آن در دوره شیردهی، باعث ازدیاد شیر مادر می‌شود.
دانه چیا چیست؟
چیا گیاهی یک ساله از خانواده نعناعیان و بومی آمریکای مرکزی است. این گیاه را برای مصرف دانه آن می‌کارند. دانه‌های چیا سرشار از اسیدهای چرب امگا3 هستند. از این دانه‌ها می‌توان 25 تا 30 درصد روغن استخراج کرد. به طور معمول، دانه‌های چیا به شکل بیضی‌های کوچک بوده و شباهت بسیار زیادی به تخم شربتی دارند.
تفاوت تخم شربتی با دانه چیا و بذر ریحان
در ایران اغلب دانه‌ی تخم شربتی، چیا و بذر ریحان را با هم اشتباه می‌گیرند. این درحالی است که این دانه‌ها کاملاً متفاوت از یکدیگر و دارای فواید مختلفی هستند. تخم شربتی از گذشته تا به حال، جزو نوشیدنی‌های خنک و پرطرفدار برای برطرف کردن گرما و عطش در فصل‌های گرم بوده است. دانه‌های چیا مانند تخم شربتی و بذر ریحان، در مجاورت آب لعاب‌دار شده و دارای موسیلاژ هستند. خواص این سه دانه با یکدیگر کاملاً متفاوت است. دانه چیا سرشار از مواد مغذی بوده و درعین حال کالری بسیار کمی دارد. هر 28 گرم دانه چیا، حاوی 11 گرم فیبر، نه گرم چربی و چهار گرم پروتئین است. همچنین درصد کلسیم، منگنز، منیزیم و فسفر این دانه بسیار بالاست. دانه چیا معمولاً برای استفاده در رژیم‌های غذایی لاغری استفاده می‌شود. فیبر انحلال‌پذیر دانه چیا، توانایی جذب میزان زیادی آب را دارد و باعث احساس سیری و کاهش اشتها می‌شود. دانه چیا معمولاً در ساخت انواع دسرها و نوشیدنی‌های رژیمی کاربرد دارد.
خواص تخم شربتی در طب سنتی
طبع تخم شربتی گرم و تر است. با توجه به طبع این دانه‌های فوق‌العاده باید بدانید که این دانه‌ها را همراه با چه غذاهایی مصرف کرده و از مصرف آن با چه مواد غذایی خودداری کنید.
تخم شربتی برای پاک‌سازی رگ‌ها و حس سیرکنندگی و لاغری مفید است. همچنین با خوردن این دانه حالت شادی در بدن ایجاد می‌شود. تخم شربتی تقویت‌کننده قلب و عروق است و با بیماری‌های قلبی و سکته مبارزه می‌کند. تخم شربتی به دلیل طبع گرم، تقویت‌کننده معده سرد است و برای تسکین درد معده تجویز می‌شود. اگر این دانه‌ها در دوره شیردهی استفاده شود، شیر مادر را زیاد می‌کند، همچنین برای درمان یبوست و نفخ مفید بوده و با افزایش تعریق و ادرار، سموم را از بدن خارج می‌کند. در طب سنتی برای کاهش تب از شربت تخم شربتی استفاده می‌شود. این شربت برای ورزشکاران بسیار مفید است و باعث رفع کم آبی بدن، عضله‌سازی و افزایش انرژی می‌شود.
تخم شربتی با چه مواد غذایی نباید مصرف شود؟
با توجه به گرم و تر بودن تخم شربتی، مصرف آن با خوراکی‌هایی با مزاج گرم باید بااحتیاط انجام شود. یکی از مهمترین خواص این دانه‌ها مسهل بودن آن است. به همین دلیل خوردن این دانه برای افراد دارای اختلال گوارشی مضر است. تنها دو قاشق غذاخوری از این دانه، حاوی 11 گرم فیبر است. به دلیل فیبر بالای موجود در این دانه، پیشنهاد می‌شود مصرف آن بلافاصله بعد از غذاهای فیبردار صورت نگیرد.
مصرف تخم شربتی با چه مواد غذایی مفید است؟
خوردن تخم شربتی همراه با آب یا ترکیب با شیر بسیار مفید است. همچنین برای خاصیت بیشتر آن، می‌توانید این دانه‌ها را با خاکشیر یا عرق بیدمشک و نسترن مصرف کنید. روش دیگر مصرف تخم شربتی، ترکیب آن با غلات صبحانه به صورت خام و پودر شده و یا در ترکیب با ماست است.
مضرات تخم شربتی
افراد مبتلا به کرم معده نباید از تخم شربتی استفاده کنند. این دانه‌ها حاوی گلوتن بوده و مصرف آن برای افراد دارای حساسیت به گلوتن ممنوع است. خوردن تخم شربتی باعث کاهش فشارخون می‌شود. لذا کسانی که از داروهای کنترل‌کننده فشارخون استفاده می‌کنند، باید با احتیاط این دانه را مصرف کنند. بهتر است افرادی که داروهای ضدانعقاد خون مصرف می‌کنند، این دانه را تنها با نظر پزشک استفاده کنند. این دانه سطح استروژن افراد را بالا می‌برد. به همین دلیل مصرف بیش از حد آن برای زنان باردار مناسب نیست. کسانی که از اختلالات تیروئید یا سایر بیماری‌های هورمونی رنج می‌برند، باید تنها با نظر پزشک از دانه‌های تخم شربتی استفاده کنند. توصیه می‌شود کودکان و سالمندان در مصرف این دانه‌ها احتیاط کنند، زیرا این دانه‌های در صورتی که به خوبی با آب ترکیب نشوند، باعث انسداد گلو و خفگی می‌شوند. همچنین زیاده‌روی در مصرف تخم شربتی باعث ایجاد سرگیجه و بروز اختلال در بینایی می‌شود.
ارزش غذایی تخم شربتی
این دانه‌ها منبعی غنی از چندین ماده معدنی بوده و می‌توانند 15 درصد از مقدار توصیه شده روزانه منیزیم و فسفر را در بدن تامین کنند. شربت این دانه، غنی از الکترولیت است که سطح مایعات بدن را تنظیم کرده و برای عملکرد عضلات مهم تلقی می‌شود. یک قاشق غذاخوری یا 14 گرم تخم شربتی، حاوی 69 کیلو کالری است. همچنین این مقدار دانه تخم شربتی، حاوی چهار گرم چربی، 58 میلی‌گرم پتاسیم، دو میلی‌گرم سدیم، شش گرم کربوهیدرات و دو گرم پروتئین است. همچنین 14 گرم تخم شربتی، حاوی 17 درصد فسفر، 15 درصد مس، نه درصد کلسیم، نه درصد نیاسین و 14 درصد سلنیوم است.
بهترین زمان برای مصرف تخم شربتی
به دلیل بافت ژله‌ای تخم شربتی، بهترین زمان مصرف آن نیم ساعت قبل از غذا و یا در نیمروز است. به عبارت دیگر مصرف این دانه زمانی‌که با معده خالی صورت می‌گیرد بهتر است. در این حالت بدن شما مواد معدنی، ویتامین‌ها و پروتئین‌های تخم شربتی را بهتر دریافت می‌کند.
خرید تخمه شربتی
با توجه به خواص و فواید بسیار زیاد ذکر شده برای تخم شربتی، می‌توانید برای خرید اینترنتی تخم شربتی در تهران، به بازار آنلاین به‌روز رسان مراجعه کنید. در این بازار ضمن مشاهده قیمت تخم شربتی، می‌توانید بهترین محصول مورد نظر خود را انتخاب کرده و در کمترین زمان ممکن از فروشندگان معتبر دریافت کنید.
طرز تهیه شربت با استفاده از تخم شربتی
تخم شربتی یکی از خوشمزه‌ترین و محبوب‌ترین شربت‌های سنتی ایرانی است. کیفیت تخم شربتی در تهیه این شربت بسیار مهم است تا به خوبی حالت ژله‌ای پیدا کند. در این بخش از مقاله روش تهیه این شربت خوشمزه را با یکدیگر مرور می‌کنیم.
مواد لازم برای تهیه شربت با تخم شربتی
تخم شربتی: چهار قاشق غذاخوری
آب: چهار لیوان
لیموترش: یک عدد
شکر: نصف لیوان
زعفران دم‌کرده: به میزان کافی
روش تهیه شربت با تخم شربتی
برای تهیه این شربت ابتدا دانه‌ها را در یک کاسه ریخته و روی آن آب ولرم بریزید. به دانه‌ها 10 الی 15 دقیقه اجازه دهید تا کمی تمیز شده و لعاب‌دار شوند. تخم شربتی را آرام از داخل آب بیرون آورید تا شن‌های ریز آن وارد شربت نشود. این کار را چند مرتبه انجام دهید تا تخم شربتی ها کاملاً تمیز شوند.
تخم شربتی را در یک پارچ ریخته و چهار لیوان آب به آن اضافه کنید. لیموترش را از وسط نصف کرده و آب آن را بگیرید، سپس هسته‌های آن را جدا کنید. اکنون آب لیموی تازه را به شربت اضافه کنید. استفاده از لیموترش در تهیه این شربت کاملاً اختیاری است. در ادامه شکر را به شربت اضافه کنید. زعفران دم‌کرده را نیز به شربت اضافه کنید و تا یکدست شدن آن هم بزنید. می‌توانید از چند تکه یخ برای خنک شدن این شربت نیز استفاده کنید.
شربت را نیم ساعت در یخچال قرار دهید تا تخم شربتی ها به حداکثر اندازه خود برسند. برای عطر و بوی شربت می‌توانید از یک‌سوم پیمانه گلاب و یا هر اسانس دلخواه دیگر استفاده کنید. اگر تمایل دارید که شربت به صورت دورنگ تهیه شود، شربت‌ها را در نصف لیوان ریخته و مقداری پنیرک را داخل آب و یخ بگذارید تا رنگ پس دهد. سپس پنیرک را به شربت اضافه کرده تا شربت، دو رنگ زرد و بنفش شود. همچنین می‌توانید از ژله بلوبری نیز برای شربت دو رنگ استفاده کنید. برای افزایش خواص این شربت می‌توانید از کمی خاکشیر استفاده کنید. ضمنا به جای شکر نیز می‌توان از نبات یا عسل استفاده کرد. در بعضی موارد افراد برای رفع عطش، از خیار رنده یا ورقه شده استفاده می‌کنند. از این شربت می‌توانید به مدت طولانی در یخچال نگهداری کنید و در فصول گرم سال مرتبا از آن استفاده کنید.