زردچوبه ادویه‌ای پرکاربرد در آشپزخانه و آشپزی ما ایرانی‌ها است که ظاهر زرد تیره، طبعی گرم، طعمی بین تند و تلخ دارد و البته اثری پررنگ بر مزه و جذابیت غذاها می‌گذارد. وقتی این ادویه در قفسه‌ی ادویه‌ی ما ایرانی‌ها وجود ندارد، هیچ ادویه‌ی دیگری نمی‌تواند جور فقدانش را بکشد و جای خالی‌اش در غذا را پر کند. در این مطلب قرار است از زردچوبه، خواص و مضرات، نکات نگه‌داری و طریقه‌ی مصرف آن صحبت کنیم.
زردچوبه چیست؟
زردچوبه از ساقه‌ی گیاهی به دست می‌آید که با زنجبیل ریشه‌ی مشترک دارد و هم‌خانواده است. برعکس تصوری که از گیاهان داریم، به جای ریشه، ساقه‌ی این گیاه در خاک است. این ساقه بعد از این که از خاک بیرون آورده شد، به ترتیب پاکیزه، خشک و بعد آسیاب می‌شود و از پودر حاصل از آن کپسول‌های دارویی، ادویه یا دمنوش به دست می‌آید.
جالب است که تا چندی پیش این ادویه در کشورهای اروپایی فقط برای طبخ غذاهای هندی مورد استفاده قرار می‌گرفت، اما با شناخته شدن خواص زردچوبه برای سلامتی، مصرف آن شدت و محبوبیت بیشتری پیدا کرد. مقالات بسیاری وجود دارد که نشان می‌دهد زردچوبه اثرات قابل توجهی بر وضعیت سلامتی دارد. در ادامه به برخی از این آثار که به اثبات علمی رسیده‌اند، اشاره می‌کنیم.
فواید زردچوبه
بررسی دقیق فواید و مضرات زردچوبه زمانی جالب‌تر شد که یک برنامه‌ی علمی تلویزیونی در بریتانیا به نام «به من اعتماد کن، من دکتر هستم» تصمیم گرفت به همین موضوع بپردازد. دکتر «مایکل موزلی» که این برنامه‌ی تلویزیونی را می‌ساخت به شدت نسبت به توصیه‌ها و گفته‌ها راجع به خواص گیاهان حساس و تا حدی بدبین بود. به خصوص به این که علت تحقیقاتی که در زمینه‌ی تاثیر زردچوبه انجام شده بود، عموما به آزمایشاتی بر روی حیواناتی نظیر موش محدود شده بود. در حقیقت خبری از تحقیق یا آزمایشی که تاثیر این ادویه‌ی گیاهی بر روی انسان را اثبات کند وجود نداشت.
به همین دلیل تحقیق انسانی این برنامه با کمک داوطلبانه‌ی صد نفر شروع شد. این صد نفر به سه دسته تقسیم شدند که:
- دسته‌ی اول به مدت شش هفته هر روز یک قاشق مرباخوری زردچوبه را مصرف کردند.
- دسته‌ی دوم به مدت شش هفته به اندازه‌ی دسته‌ی اول، اما به شکل قرص کپسول زردچوبه را استفاده کردند.
- دسته‌ی سوم به مدت شش هفته دارونما یا پلاسیبو (ماده‌ای مشابه زردچوبه اما بی‌اثر) دریافت کردند.
- نکته‌ی جالب درمورد دسته‌ی اول این بود که می‌توانستند زردچوبه را به اشکال مختلف؛ مثل زردچوبه با شیر، دمنوش زردچوبه یا استفاده در غذاها، مصرف کنند. به این شکل بود که فواید زردچوبه با شیر و خواص دمنوش زردچوبه هم به طور همزمان مورد آزمایش قرار می‌گرفت.
نتیجه‌ی آزمایش حیرت‌انگیز بود:
- همانطور که انتظار داریم، دسته‌ی سوم که دارونما دریافت کرده بودند، پس از شش هفته هیچ تغییری از نظر ترمیم شدن نسوج و بافت سلول‌های آسیب‌دیده یا تغییر شکل یافته نداشتند.
- دسته‌ی دوم که کپسول زردچوبه را دریافت کردند، از نظر ترمیم شدن سلول‌های تغییرشکل‌یافته (سلول‌های سرطانی) هیچ تغییری نداشتند.
- در این بین نتیجه‌ی دسته‌ی اول که زردچوبه را به اشکال مختلف (همراه با غذا، همراه با شیر و یا دمنوش) مصرف کرده بودند، عامل حیرت و شگفتی بود. در این بررسی مشخص شد که ژنی که در بروز بیماری‌های افسردگی، آسم، اگزما و سرطان‌ها دخالت دارد، دستخوش تغییراتی شده بود که این تغییرات در دراز مدت احتمالا به خاموش شدن این ژن می‌انجامید.
حدس زده می‌شد که اضافه شدن چربی یا مواد غذایی به زردچوبه، یا تحت تاثیر گرما در هنگام طبخ غذاها، ترکیبات فعال موجود در این ادویه را شدت بخشیده و در نتیجه اثر و کارکردش را چندین برابر کرده بوده است. به خاطر همین بود که در دسته‌ی دوم که کپسول زردچوبه را مصرف کرده بودند، چنین تغییر چشمگیری را نداشتند.
ارزش غذایی زردچوبه
زمان آن رسیده تا از میزان ارزش غذایی این ادویه‌ی زردرنگ صحبت کنیم. به طور کلی تنها یک قاشق غذاخوری از پودر یا گرد زردچوبه شامل محتویات زیر است:
- انرژی 29 کیلوکالری
- پروتئین9 گرم
- فیبر یک گرم
- کربوهیدرات چهار گرم
- چربی سه گرم
به علاوه سایر ویتامینها و مواد مغذی شامل
- پتاسیم
- آهن
- ویتامین B3 و B6
- ویتامین C
- کلسیم
- مسی
- منگنز
- روی
مصرف زردچوبه برای چه افرادی مضر است؟
برای اغلب افراد استفاده از زردچوبه به حالت‌های گوناگون کاملا بی‌ضرر است و همانطور که گفته شد مصرف مداوم آن فواید بسیاری هم در جهت سلامتی دارد. البته افراد و شرایطی هم وجود دارند که باید کمال دقت، احتیاط و نکته‌سنجی را درمورد آنها رعایت کرد. در ادامه چهار مورد از مضرات زردچوبه و محدودیت‌های مصرف آن را مطالعه می‌کنید:
- اگر باردار هستید، نه تنها درمورد زردچوبه، بلکه درمورد تمام مواد غذایی که خواص دارویی دارند، جانب احتیاط را رعایت کنید و پیش از مصرف حتما با پزشک خود مشورت کنید. زردچوبه حدودا دویست ترکیب در خود دارد و یکی از این ترکیب‌ها ماده‌ای به نام کروکومین (Curcumin) است.
کروکومین ماده‌ای است که می‌تواند بر افزایش سطح هورمون استروژن تاثیرگذار باشد، خاصیت ضدالتهابی دارد، به میزان زیادی در زردچوبه یافت می‌شود و اصولا دلیل رنگ زرد این ادویه همین ماده است. به همین علت بهتر است که به جز در مواردی که پزشک شما در دوران بارداری مفید و مجاز دانسته، مصرف نشود.
- اگر به کم‌خونی و کمبود آهن مبتلا هستید، بهتر است که از مصرف زردچوبه به میزان زیاد پرهیز کنید. به این علت که زردچوبه ترکیباتی دارد که از جذب شدن آهن در دستگاه گوارش جلوگیری می‌کند.
- اگر مبتلا به سنگ کیسه صفرا هستید یا از ناراحتی‌های دیگر مربوط به کبد رنج می‌برید، مصرف سرخود زردچوبه می‌تواند شدت بیماری و میزان تولید صفرا را ناگهانی بالا ببرد و همین، مساله‌ی شما را بغرنج‌تر کند. در حالی که خواص زردچوبه برای کبد، پاکسازی این عضو از سموم و درمان بیماری‌های مربوط به آن در دنیای طب سنتی پذیرفته شده است، اما مصرف سرخود آن می‌تواند آسیب‌هایی بعضا جدی به بدن شما وارد کند. بنابراین پیش از مصرف حتما نظر متخصص در زمینه‌ی طب سنتی یا پزشک خود را جویا شوید تا بتوانید از فواید این ادویه‌ی مفید کمال استفاده را داشته باشید.
- اگر تحت هرگونه درمان دارویی و شیمیایی هستید، حتما نظر پزشک عمومی یا داروساز درمورد تداخل دارویی با ادویه‌های دارویی مثل زردچوبه را پرس‌وجو کنید تا از بروز مسائلی از این دست پیشگیری کنید. افراد دیابتی، بیماران قلبی، کلیوی و... حتما باید با پزشک خود در این مورد مشورت کنند.
زردچوبه برای لاغری
استفاده از دمنوشهایی که در زیر به آنها اشاره می‌شود، فرایند چربی‌سوزی در بدن را شدت می‌بخشند:
- دمنوش زردچوبه و زنجبیل
- دمنوش زردچوبه و دارچین
- دمنوش زردچوبه و نعناع
- دمنوش زردچوبه و عسل
زردچوبه و فشار خون
زردچوبه در کاهش کلسترول LDL (کلسترول بد خون) و همچنین افزایش کلسترول HDL (کلسترول خوب خون) به طور همزمان تاثیرگذار است. حتی دیده شده است که نقش مکمل برای داروهای شیمیایی کاهش کلسترول را بازی می‌کند و تاثیر این نوع داروها را تا حد زیادی قوت می‌بخشد. بدیهی است که این کار تحت نظر پزشک مقدور است و استفاده‌ی سرخود می‌تواند آسیب‌آفرین باشد.
خواص زردچوبه برای پوست
یکی از خواص ارزشمند و بسیار پراهمیت که درمورد این ادویه‌ی زرد رنگ وجود دارد، مربوط می‌شود به تاثیر شگفت‌انگیز آن در ترمیم شدن سلول‌های آسیب‌دیده و پیر و همچنین خواص آنتی‌اکسیدانی آن در برابر سلول‌ها تغییر شکل یافته‌ای که در بدن وجود دارد.
با مصرف مداوم و به اندازه‌ی این ادویه، یکی از مهم‌ترین بخش‌هایی که تحت تاثیر مستقیم این خاصیت قرار می‌گیرند، سلول‌های پوست بدن ما هستند. بعد از استفاده از ماسک این ادویه با شیر و قرار دادن آن روی پوست به شکل مداوم، ترمیم و جوان شدن سلول‌های پوستی کاملا مشهود خواهد بود. به طوری که حتی با چشم غیرمسلح هم می‌توان دامنه‌ی این تغییرات را در پوست بدن و صورت فرد مشاهده کرد.
به علاوه یک خاصیت اعجاب‌آور دیگر آن در ترمیم بافت آسیب‌دیده است. مثلا در هنگامی که پوست دست به شکل جزئی دچار سوختگی شده است و درد و سوزش حاصل از آن مانع می‌شود که شما به کار و فعالیت خود رسیدگی کنید. با مالیدن میزان مناسبی از پودر زردچوبه بر روی محل سوختگی بعد از مدت خیلی کوتاهی متوجه می‌شوید، سوزش و درد از آن ناحیه به کلی رخت بسته است. البته به ترفند استفاده از زردچوبه در این موقعیت دقت کنید که اصلا و ابدا پودر را روی محل سوخته‌ی پوست ماساژ ندهید. با ماساژ یا مالش دادن پودر روی محل سوختگی فقط باعث ملتهب شدن آن بخش می‌شوید. تنها پودر را مثل یک پماد روی محل سوختگی قرار بدهید و دیگر نیازی نیست درمورد آن کاری انجام بدهید. توجه داشته باشید که این نکته برای سوختگی‌های جزئی و خانگی است که نیاز به پزشک و درمانگاه ندارد.
نحوه تهیه زردچوبه در منزل
برای درست کردن گرد یا پودر زردچوبه در منزل به ابزار و ادوات خاصی نیاز نیست. اگرچه باید دقت کنید که کروکومین موجود در زردچوبه به شکل خام در بدن ما جذب نمی‌شود و حتما باید در مجاورت حرارت قرار بگیرد تا برای ما قابل مصرف شود.
قبل از هر چیز زردچوبه‌های تازه که شباهت ظاهری زیادی به ریشه‌ی زنجبیل دارند، باید خشک شوند. خشک کردن آنها یا به وسیلهی حرارت مستقیم (مثل فر و اجاق گاز) یا قرار گرفتن به مدت یک تا دو هفته در هوای آزاد و نور مستقیم خورشید انجام می‌شود.
- زردچوبه‌ها را بشویید. دستکش دست کنید و پوستشان را بگیرید. بعد آنها را قطعه قطعه کنید.
- یک سینی نسبتا بزرگ فر را بردارید و قطعات زردچوبه را در آن قرار بدهید. حدودا یک ساعت و نیم تا دو ساعت (بسته به میزان تازگی زردچوبه) باید در داخل فر که روی 100 درجه‌ی سانتی‌گراد تنظیم شده، قرار بگیرد.
- در این دو ساعت چند بار به زردچوبه‌های داخل فر سر بزنید تا اگر به اندازه‌ی کافی حرارت دیده و خشک شده بودند، آنها را بیرون بیاورید. برای تست یکی از آنها را خم کنید. زردچوبه باید ترد و شکننده باشد و ترجیحا خرد شود. اگر سست بود، به زمان و دما برای خشک شدن احتیاج دارد.
- اگر وقت بیشتری دارید، می‌توانید یک تا دو هفته در هوای آزاد و نور آفتاب قرار بدهید تا به روش طبیعی و کندتری خشک شود. در نهایت تفاوت آنچنانی با یکدیگر ندارند. با استفاده از حرارت فر، امکان آلوده شدن آنها کمتر از مجاورت روش نور آفتاب است و همچنین سریع‌تر به نتیجه می‌رسید.
- حالا تکه‌های خشک‌شده‌ی زردچوبه را داخل آسیاب بریزید و تا حدی که تمایل دارید، پودر کنید. دقت کنید که زردچوبه به هر چیزی برخورد کند، رنگ زرد متمایل به نارنجی خود را به آن می‌دهد. احتمالا آسیاب شما هم در این مرحله بی‌نصیب نمی‌ماند.
- بعد از پودر کردن زردچوبه یک قوطی یا یک شیشه را انتخاب کنید. برای این که مطمئن شوید در داخل آن باکتری وجود ندارد که باعث خراب شدن ادویه‌ی زردچوبه شما شود، آن را در داخل یک قابلمه‌ی آب جوش بیاندازید و چند دقیقه بجوشانید. بعد اجازه بدهید که ظرف و درِ آن کاملا خشک شود. هیچ قطره‌ی آبی نباید در آن وجود داشته باشد.
- قبل از این که پودر را در داخل ظرف دردار بریزید، می‌توانید بخشی از آن را با ادویه‌های دیگری مثل پودر زنجیل یا پودر فلفل سیاه مخلوط کنید.
- پودر زردچوبه باید در یک محفظه‌ی خشک، بسته و ترجیحا تاریک قرار بگیرد تا عمر بیشتری داشته باشد.
طریقه‌ی مصرف زردچوبه
همانطور که در ابتدای مطلب گفته شد، نتایج آزمایش برنامه‌ی «به من اعتماد کن، من دکتر هستم» نشان داد که بهترین حالت برای مصرف این ادویه اضافه کردن پودر زردچوبه به مواد غذایی است. به همین جهت کپسول‌های زردچوبه تقریبا بی‌اثر دیده شدند، چرا که اولا به همراه مواد غذایی وارد بدن افراد نشدند، ثانیا ترکیبات فعال موجود در این ادویه‌ی دارویی در مجاورت با حرارت است که موثرتر عمل می‌کنند.
در لیست زیر به چند حالت از بهترین اشکال مصرف زردچوبه اشاره کرده‌ایم:
- اضافه کردن مقداری زردچوبه به همراه شیر گرم
- استفاده از زردچوبه در آشپزی
- ریختن مقداری پودر زردچوبه به همراه پودر زنجبیل یا پودر فلفل سیاه به ماست
- استفاده از دمنوش زردچوبه یا دمنوش‌های ترکیبی زردچوبه، زنجبیل و...
سه نکته در تمامی موارد بالا صدق می‌کند که حتما باید به آنها توجه کنید:
- استفاده‌ی مداوم و البته به اندازه‌ی کافی (نه زیادتر از حد مجاز و نه کمتر از آن) برای رسیدن به هدف ضرورت دارد.
- توجه به طبع بدن خود، شرایط و وضعیت سلامتی هر فرد از اهمیت بیش از حدی برخوردار است. اگر بیماری خاص یا شرایط ویژه‌ای دارید، حتما آن را جدی بگیرید و با پزشک مشورت کنید.
- در صورتی که به تازگی مصرف زردچوبه را به منظور هدفی خاص به برنامه‌ی غذایی خود اضافه کرده‌اید، توجه به بدن‌تان را چند برابر کنید و گوش به زنگ تمامی علائم و نشانه‌هایی باشید که نشانگر و حاکی از بروز آلرژی در شما هستند.
همانطور که در طول این مطلب اشاره شد، این ادویه طبعی بسیار گرم، ترکیبات فراوان و خواص بسیاری دارد که باعث شده ادویه‌ای دارویی هم به حساب بیاید. بنابراین کاملا طبیعی است که بدن بعضی از افراد به برخی از این ترکیبات یا طبع گرم آن آلرژی داشته باشد. در صورتی که کوچکترین نشانه‌ای از بروز حساسیت را بر بدن خود مشاهده کردید، مصرف را قطع کنید و ادامه ندهید.
خرید اینترنتی زردچوبه در تهران
زردچوبه ادویه‌ای ارزشمند است که نقشی پررنگ و اساسی را در آشپزخانه‌های ما ایرانی‌ها بازی می‌کند. به علاوه حاوی ترکیباتی است که حتی علم را متقاعد کرده تا به خواص، فواید و اثراتی که در جهت سلامتی، زیبایی و درمان بیماری‌ها دارد، اقرار کند. این عوامل و تاثیرات باعث می‌شود که این ادویه در قفسه‌ی آشپزخانه‌ی ما نقشی لاینفک و غیرقابل حذف داشته باشد.
اگر برای تامین این ادویه‌ی طلایی و پرخاصیت به دنبال تامین‌کننده‌ای قابل اعتماد هستید، «بازار آنلاین به روز مارت» با ویژگی‌های زیر می‌تواند محل مطمئنی برای اطلاع از قیمت زردچوبه و همچنین خرید زردچوبه باشد:
- محصولات موجود در سایت و اپلیکیشن به روز مارت نزدیک‌ترین تاریخ تولید را دارند.
- می‌توانید در هر کجای تهران و یا شهرهای بومهن، رودهن و پردیس هستید، محصولات خود را در محل مورد نظر خود دریافت کنید.
- سفارش‌های بالاتر از پنجاه هزار تومان شامل امکان ارسال رایگان می‌شوند.
- با سفارش از این بازار آنلاین می‌توانید از تخفیف‌های قرار داده شده بر روی محصولات استفاده کنید.