زعفران یکی از خوش‌عطر و طعم‌ترین ادویه‌های جهان به شمار می‌رود و به ادویه طلایی نیز معروف است. زعفران ادویه‌ای پرکاربرد برای تهیه غذا، شیرینی‌جات و دسر است. اسپری زعفران به عنوان نوعی رنگ دهنده‌ه‌ی خوراکی استفاده می‌شود. این ماده‌ی غذایی علاوه بر طعم و رنگ خوب، خواص بی‌شماری برای سلامت بدن دارد. در ادامه با جزئیات بیشتری از زعفران، خواص و کاربردهای آن در آشپزی آشنا می‌شویم:
تاریخچه زعفران
زعفران گیاهی بسیار قدیمی از خانواده‌ی زنبقیان است که پیشینه‌ی آن به 3500 سال قبل و به قرن هفتم قبل از میلاد مسیح باز می‌گردد. این گیاه با نام زَرپَران نیز شناخته می‌شود و به معنی گلی است که گلبرگ‌هایش شبیه به زر ارزش دارد. زعفران نوعی ادویه‌ی خوشبو و معطر است که در آشپزی و شیرینی پزی کاربرد دارد و از گرانترین ادویه‌های جهان شناخته می‌شود. بسیاری از گیاه‌شناسان معتقدند این گیاه از ایران سرچشمه گرفته است. اما کشور یونان و بخشی از عراق نیز از مناطق احتمالی پیدایش آن هستند.
این گیاه در گذشته به عنوان نوعی دارویی گیاهی مورد استفاده قرار می‌گرفت و ساکنان حاشیه‌ی مدیترانه آن را برای تولید دارو و عطر به کار می‌بردند. همچنین از آن برای درمان بیماری‌های گوارشی و کلیوی استفاده می‌کردند.
گل زعفران
گل زعفران از سه بخش گلبرگ، پرچم و کلاله تشکیل می‌شود که در صنایع مختلف کاربرد دارند. هر گل دارای شش گلبرگ و کاسبرگ به رنگ بنفش است و سه پرچم به رنگ زرد دارد که مادگی آن در قسمت میانی گل قرار گرفته است. کلاله ارزشمندترین قسمت این گل است که از مادگی پرچم شروع شده و طول آن در حدود دو تا سه سانتی‌متر است. این کلاله به رنگ قرمز پر رنگ تا نارنجی کم رنگ است و پس از خشک شدن با نام زعفران استفاده می‌شود.
زعفران بویی بسیار معطر و قوی دارد و طعم آن کمی تلخ است. گل زعفران هیچگونه دور ریزی ندارد و می‌توان از تمام اجزای آن کسب درآمد کرد. قسمت‌های مختلف این گل نظیر کلاله، پرچم و گلبرگ‌های آن ارزش اقتصادی دارند و در صنایع مختلف غذایی، داروسازی، آرایشی، بهداشتی و رنگ سازی مورد استفاده قرار می‌گیرند.
بهترین روش برای رنگ دادن زعفران
زعفران، ادویه‌ای خوش رنگ و بو است که برای تهیه‌ی بسیاری از غذاهای ایرانی کاربرد دارد. این ادویه انواع مختلفی دارد و به‌صورت کلاله یا پودر شده در دسترس است. شما می‌توانید زعفران را به روش‌های مختلفی در غذاها استفاده کنید. اما بهترین روش، دم کردن آن است. با این کار، عطر و رنگ زعفران به‌طور کامل از آن خارج شده و طعم دلپذیرتری به غذا یا شیرینی شما می‌دهد.
برای دم کردن زعفران ابتدا، اگر پودر زعفران نداشتید، مقداری کلاله‌ی آن را برداشته و به حالت پودر در بیاورید. برای ساییدن زعفران بهتر است از هاون استفاده کنید. اگر هاون نداشتید، می‌توانید آن را در یک کاسه‌ی کوچک بریزید و با ته استکان آن را پودر کنید. سپس پودر آن را در قوری مخصوص زعفران یا یک لیوان دردار بریزید. مقداری آب در حال جوش به آن اضافه کرده و در آن را به مدت 30 دقیقه بگذارید. می‌توانید آن را روی حرارت غیر مستقیم نظیر بالای کتری در حال جوش قرار دهید تا بهتر دم بکشد.
زمانی که رنگ زعفران به طور کامل از پودر آن خارج شد و آب جوش به رنگ نارنجی پررنگ یا قرمز روشن تغییر رنگ داد، می‌توانید آن را برای تهیه‌ی انواع غذاهای ایرانی، دمنوش، دسر و شیرینی‌جات استفاده کنید و از خواص ارزشمند آن بهره‌مند شوید. در ادامه با طرز تهیه دمنوش زعفران و کاربرد آن در چند غذا آشنا می‌شویم:
دمنوش زعفران
زعفران از گیاهان پرخاصیت و اصیل است که در بسیاری از غذاهای سنتی ایرانی کاربرد دارد. این گل خوشبو بسیار محبوب و پرطرفدار است و طعم و بوی ملایم و آرامبخشی دارد. با استفاده از این گل خوش عطر و ترکیب آن با عرقیجات و ادویه‌های مختلف نظیر دارچین، هل، رازیانه، زنجبیل و گلاب می‌توانید دمنوش‌های گوناگونی تهیه کرده و از طعم آن لذت ببرید. دمنوش تهیه شده از زعفران علاوه بر طعم خوبش، خواص فوق‌العاده‍‌ای دارد و نشاط آور است. این دمنوش در بین ایرانیان جایگاه ویژه‌ای داشته و به دلیل طبع گرمش، در فصل زمستان بسیار پرمصرف است. طرز تهیه این دمنوش بسیار آسان است و به راحتی می‌توانید آن را برای مهمانی‌ها و دورهمی‌های خانوادگی تهیه کنید.
مواد لازم برای تهیه دمنوش زعفران با هل و دارچین (برای چهار نفر)
- زعفران سابیده شده: یک قاشق چای‌خوری
- چوب دارچین: یک عدد
- هل سبز خُرد شده: دو عدد
- شکر، نبات یا عسل: به مقدار دلخواه برای شیرین کردن
طرز تهیه دمنوش زعفران با هل و دارچین
این دمنوش خوشمزه را می‌توانید در قوری یا لیوان مخصوص دمنوش دم کنید. برای این کار، قوری یا لیوان را برداشته و زعفران، چوب دارچین و هل خُرد شده را در آن بریزید. سپس آن را با آب جوش پُر کرده و به مدت 30 دقیقه روی حرارت غیر مستقیم قرار دهید تا دم بکشد. این دمنوش خوش طعم را می‌توانید با شیرین کننده‌های مختلف نظیر شکر، عسل یا نبات شیرین کرده و میل کنید. دمنوش زعفران برای سرماخوردگی بسیار مفید است و علائم آن را کاهش می‌دهد. همچنین مسکن دردهای استخوانی بوده و برای از بین بردن پُف زیر چشم مناسب است.
تشخیص زعفران اعلا از تقلبی
زعفران یا طلای سرخ، ماده‌ای خوراکی و گران قیمت است که برای صنایع مختلف غذایی و داروسازی کاربرد دارد. اما یکی از مشکلات در مورد تولید و فروش این محصول، تشخیص اصالت آن است. در صورت آشنایی با روش‌های تشخیص زعفران اصل از تقلبی می‌توانید محصولی اصل تهیه کنید و مانع از سودجویی فروشندگان متقلب شوید.
زعفران اصل رنگ و عطر بسیار قوی و خوبی دارد و هر چه تازه‌تر باشد، بوی آن تندتر است. استفاده از آن موجب بهتر شدن طعم غذا و خوش عطر شدن آن می‌شود. اما در مقابل زعفران تقلبی که با استفاده از رنگ‌های مصنوعی، رنگ گرفته است، عطر قابل ملاحظه‌ای نداشته و رنگ خوبی پس نمی‌دهد. برای تشخیص زعفران اصلی از تقلبی، آن را بو کنید. زعفران اصلی عطر شیرینی دارد و کمی تلخ است. اما زعفران تقلبی طعم شیرینی داشته و ممکن است برای افزایش وزن، آن را به عسل یا شکر آغشته کنند.
یکی دیگر از روش‌های تشخیص زعفران اصل از تقلبی، رنگ آن است. برای این کار مقداری از کلاله‌های زعفران را در آب سرد بریزید و اجازه دهید برای چند دقیقه بماند. زمانی که آب تغییر رنگ داد، کلاله‌ها را از آب خارج کنید. کلاله‌های زعفران اصل، تغییر رنگ نمی‌دهد اما کلاله‌های زعفران تقلبی به رنگ سفید در آمده و ظاهرش مانند قبل نیست. همچنین سرعت رنگ پس دادن زعفران اصلی بسیار کندتر از زعفران تقلبی است و رنگ آن در آب زرد مایل به نارنجی و قرمز است و شفافیت دارد. در مقابل زعفران تقلبی رنگ قرمز تندی به آب پس می‌دهد که این نشان‌دهنده‌ی وجود مواد شیمیایی و رنگ مصنوعی بوده و برای سلامتی بسیار مضر است.
یکی دیگر از روش‌های بررسی زعفران اصل، ریختن آن روی کاغذ است. کلاله‌های زعفران را روی کاغذ ریخته و با دست فشار دهید، اگر کاغذ چرب شد، نشان می‌دهد که زعفران تقلبی است و یا برای سنگین شدن وزن، به آن چربی اضافه کرده‌اند. در مقابل، زعفران اصلی با فشار دست روی کاغذ پودر می‌شود.
قیمت زعفران به دلیل نحوه تولید آن به نسبت به سایر ادویه‌ها بالاتر است. اگر قصد خرید زعفران اصل و با کیفیت را دارید، پیشنهاد می‌کنیم با مراجعه به وب سایت و اپلیکیشن به روز مارت نسبت به ثبت سفارش خود اقدام کنید.
زعفران در طب سنتی
ادویه‌ها پرمصرف‌ترین چاشنیهای غذاهای ایرانی محسوب می‌شوند. ادویه‌ها دسته‌بندی مختلفی دارند و هر کدام برای پخت غذاهای خاصی کاربرد دارند. زعفران یکی از ادویه‌های خوشبو و پرکاربرد است که در تمام خانه‌های ایرانی یافت می‌شود. این گل ارزش غذایی بالایی دارد و خواص دارویی آن بسیار زیاد است. طبع زعفران گرم و خشک است و مصرف به اندازه‌ی آن موجب نشاط می‌شود.
این ماده‌ی غذایی برای افرادی که مزاج سرد و تر دارند، بسیار مفید است. همچنین بسیار مقوی بوده و عفونت خلط بلغم را از بین می‌برد. مصرف به اندازه‌ی زعفران برای تقویت حافظه، بهبود عملکرد کبد و سیستم تنفسی مفید است و نیروی جنسی را افزایش می‌دهد. این گیاه ارزشمند، پاک کننده‌ی کلیه، طحال و مثانه است و مصرف آن همراه با عسل برای رفع سنگ کلیه و درد رحم بسیار موثر و مفید است.
خواص زعفران
زعفران فواید بسیار برای سلامت بدن دارد و مواد معدنی و ویتامین‌های موجود در آن برای بدن ضروری هستند. این ماده‌ی غذایی سرشار از ویتامین A، ویتامین C و مواد معدنی نظیر سدیم، پتاسیم، کلسیم، مس، آهن، منیزیم، منگنز، فسفر، سلنیوم و روی است. همچنین بیش از 150 ترکیب مختلف از آنتی اکسیدانی‌های قوی، کاروتنوئیدها، سافرانال، کروسین و سایر مواد بیوشیمیایی را دارد.
این ماده‌ی غذایی چربی و كلسترول خون را کاهش می دهد و از بیماری‌های قلبی و عروقی پیشگیری می‌کند. زعفران موجب افزایش اشتها، تقویت حافظه و کاهش فشار خون شده و به هضم بهتر غذا کمک می‌کند. در ادامه با خواص دیگر این گیاه ارزشمند آشنا می‌شویم:
خواص زعفران برای قلب
یکی از راهکارهای ساده برای محافظت از سلامت قلب، مصرف مواد غذایی دارای پتاسیم مانند زعفران است. پتاسیم موجود در زعفران، عروق خونی را گشاد کرده و از فشار خون بالا پیشگیری می‌کند. این کار قلب را از حملات قلبی و سکته در امان نگه می‌دارد. همچنین این ماده‌ی غذایی دارای مقادیر قابل توجهی کروسین بوده که موجب کاهش سطح کلسترول خون شده و برای بیماران قلبی مفید است. مصرف زعفران باعث هدایت داروها و مواد مغذی به سمت قلب شده و علائم بیماری‌های قلبی را بهبود می‌دهد. از خواص دیگر این گیاه می‌توان به بهبود گردش خون و کاهش چربی بدن اشاره کرد.
خواص زعفران برای بانوان
زعفران گیاهی پرخاصیت برای دوران قاعدگی است و از گذشته تا امروز برای تنظیم چرخه‌ی عادت ماهیانه استفاده می‌شود. مصرف این ماده‌ی غذایی پیش از قاعدگی، علائمی نظیر استرس، افسردگی و دردهای شکمی را کاهش داده و به عنوان نوعی محرک، موجب ایجاد سرخوشی می‌شود. یکی دیگر از خواص آن، بهبود عوارض دوران بارداری و بعد آن است. خانم‌ها در دوران بارداری و بعد از زایمان، به دلیل ضعیف شدن سیستم ایمنی بدنشان، در مقابل حساسیت و آلرژی‌ها بسیار آسیب‌پذیر می‌شوند. مصرف زعفران باعث تقویت سیستم ایمنی بدن آن‌ها شده و ویتامین و آنتی اکسیدان‌های موجود در آن برای سلامتی آن‌ها مفید است. همچنین، مصرف زعفران در دوران شیردهی باعث انتقال مواد معدنی و آنتی اکسیدان به بدن کودک شده و برای سلامت کودک مفید است. گیاه زعفران برای درمان بلوغ دیررس دختران مفید بوده و با تحریک هورمون‌ها، این تاخیر را از بین می‌برد.
زعفران برای سرماخوردگی
سرماخوردگی نوعی بیماری ویروسی است که در فصل زمستان شیوع بیشتری دارد. این بیماری باعث ضعف سیستم دفاعی بدن و ایجاد کسلی می‌شود. استفاده از داروهای شیمیایی می‌تواند روند درمان بیماری را تسریع کند، اما عوارض گوناگونی در پی دارد. از این رو بسیاری از مردم از داروهای گیاهی برای درمان این بیماری استفاده می‌کنند. زعفران یکی از این داروهای گیاهی است که می‌تواند موجب بهبود بیماری سرماخوردگی شود و علائم آن را کاهش دهد. این ماده دارای آنتی اکسیدان‌های بسیاری است و سیستم ایمنی بدن را تقویت می‌کند. همچنین به دلیل طبع گرمی که دارد، موجب افزایش تعریق شده و بیماری را از بدن خارج می‌کند.
مضرات زعفران
زعفران گیاهی بسیار خوش عطر و کاربردی است، اما استفاده‌ی بی رویه‌ی آن به دلیل طبع گرمش، موجب زردی پوست، استفراغ، کاهش ضربان قلب، سرگیجه و بی حالی می‌شود. همچنین ممکن است منجر به اسهال، کم شدن آب بدن و ترشح خون در ادرار شود. مصرف این ماده‌ی غذایی در سه ماه ابتدای بارداری منجر به سست شدن دهانه رحم شده و امکان سقط جنین را افزایش می‌دهد.
انواع غذاهای ایرانی با زعفران
زعفران یکی از چاشنیهای محبوب و پرطرفدار برای تهیه‌ی غذاهای ایرانی است و به عنوان نوعی ادویه‌ی خوش عطر و بو شناخته می‌شود. این چاشنی خوشبو را می‌توان در ترکیب بسیاری از غذا به کار برد و یا از آن برای تزئین غذاها و دسرها استفاده کرد. استفاده از زعفران در غذا باعث بهبود طعم و دلپذیر شدن عطر آن می‌شود. ته چین مرغ یکی از غذاهایی است که با استفاده از زعفران تهیه می‌شود و طعم بسیار خوبی دارد. در ادامه با طرز تهیه‌ی این غذای ایرانی آشنا می‌شویم:
مواد لازم برای تهیه ته چین مرغ
- سینه مرغ: یک عدد
- برنج: سه پیمانه
- ماست چکیده: یک پیمانه
- کره: 50 گرم
- زرده تخم‌مرغ: دو عدد
- پیاز متوسط: یک عدد
- گلاب: یک فنجان
- زرشک: 100 گرم
- پودر قند: یک قاشق چای‌خوری
- روغن: به مقدار لازم
- دارچین: دو قاشق چای‌خوری
- خلال پسته: مقدار لازم
- نمک، فلفل و زردچوبه: به مقدار لازم
طرز تهیه ته چین مرغ با زعفران
ابتدا سینه مرغ را با پیاز خُرد شده، نمک، فلفل، زردچوبه و مقداری آب در قابلمه‌ای مناسب ریخته و روی حرارت قرار دهید تا مرغ بپزد. در این فاصله به سراغ برنج بروید. برنج را چند مرتبه بشویید تا کاملاً تمیز شود، سپس با مقداری آب و نمک برای 30 دقیقه بگذارید تا خیس بخورد. قابلمه‌ای مناسب برداشته، مقداری آب در آن ریخته و روی حرارت قرار دهید تا بجوشد. سپس کمی روغن و نمک به آب در حال جوش اضافه کنید و برنج را در آن بریزید تا پخته و نرم شود. زمانی که برنج کمی نرم شد آن را از روی حرارت برداشته و آبکش کنید.
در این مرحله، مرغ پخته شده را از روی حرارت برداشته و آبکش کنید. تابه‌ای مناسب برداشته، کمی روغن در آن بریزید و روی حرارت قرار دهید تا داغ شود. سپس سینه‌ی مرغ را خُرد کرده و در تابه بریزید. مقداری نمک، فلفل و دارچین به آن اضافه کرده و تفت دهید تا مرغ طلایی شود. سپس آن را از روی حرارت برداشته و کنار بگذارید.
یک تابه‌ی کوچک انتخاب کنید و مقداری روغن در آن ریخته و روی حرارت ملایم بگذارید. زرشک‌های شسته شده را همراه با پودر قند در روغن ریخته و به مدت 5 دقیقه تفت دهید. مواظب باشید که زرشک‌ها نسوزند.
برای درست کردن ته‌چین یک کاسه‌ی گود بردارید. زرده‌های تخم مرغ را همراه با گلاب و زعفران دم کرده در کاسه ریخته و به خوبی مخلوط کنید. سپس ماست و برنج را به ظرف اضافه کرده و با هم مخلوط کنید. برای پخت ته‌چین می‌توانید از ظرف پیرکس نسوز یا قابلمه نچسب استفاده کنید. ظرف مورد نظر خود را برداشته و با کمک قلم‌مو چرب کنید. سپس نصف برنج طعم‌دار شده را در آن ریخته و خوب فشار دهید. سپس مرغ تفت داده شده و ترکیب زرشک و پودر قند را روی آن ریخته و به خوبی فشار دهید. مابقی برنج را روی آن ریخته و فشار دهید تا سطح آن یکدست شود. در نهایت کره را به قسمت‌های کوچک برش زده و روی سطح برنج قرار دهید تا در زمان پخت آب شده و به خُرد آن برود. شما می‌توانید مطابق با سلیقه‌ی خود از روغن کرمانشاهی نیز استفاده کنید.
اگر از قابلمه برای پخت استفاده می‌کنید، آن را برای یک ساعت و نیم روی حرارت ملایم قرار دهید و بهتر است از شعله پخش‌کن استفاده کنید تا حرارت یکنواختی به غذای شما برسد. اما اگر آن را در ظرف پیرکس آماده کرده‌اید، روی ظرف را با فویل بپوشانید و به مدت یک ساعت در فر با دمای 180 درجه سانتی‌گراد قرار دهید. ته‌چین را می‌توانید با زیتون، ماست و سالاد سرو کنید و از طعم بی‌نظیر آن با عطر زعفران لذت ببرید. توجه داشته باشید، میزان زعفران به کار رفته در این غذا کاملاً اختیاری بوده و می‌توانید میزان آن را مطابق با سلیقه‌ی خود کم و زیاد کنید.
خرید اینترنتی زعفران از بازار آنلاین به روز مارت
برای خرید زعفران اعلا و با کیفیت می‌توانید به دسته‌بندی « غذا، پیش غذا و چاشنی» در بازار آنلاین به روز مارت مراجعه کنید. در این بازار محصولات غذایی تازه و با جدیدترین تاریخ تولید برای شما ارائه شده است و می‌توانید محصولات را با تخفیف ویژه خریداری کرده و به‌صورت رایگان درب منزل تحویل بگیرید.