یکی از دانه های معطر و سودمند، زیره است که کاربرد های زیادی در آشپزی و پزشکی دارد. گیاه زیره شبیه به گیاه هویج است. ارتفاع این بوته به 50 الی 60 سانتی متر می‌رسد و دارای برگ های ریز و گل های به رنگ سفید بسیار کوچک است. دانه زیره به اندازه سه الی پنج میلی متر است که به رنگ های سبز و سیاه کشت می‌شود. به طور کلی می‌توان گفت که زیره کرمان یکی از مرغوبترین زیره ها در ایران است. یکی از خواص مهم این دانه خواص ضد نفخی آن است. در ادامه مطلب در مورد خواص و ارزش غذایی این دانه مطالب بیشتری را مشاهده خواهید کرد. با ما تا انتهای مطلب همراه باشید.
هر آنچه باید در مورد زیره بدانید
زیره گیاهی دو ساله است که در دو نوع خودرو و پرورشی وجود دارد که هر کدام کاربرد و طریقه مصرف منحصر به فرد خود را دارد. ارتفاع این گیاه به اندازه 60 سانتی متر با ساقه‌های تو خالی بوده و شیار دار و دارای انشعاباتی است. طبع زیره گرم و خشک بوده و در واقع زیره با چوب را می‌کوبند. برگ های این گیاه دارای بریدگی های زیادی به صورت نخ مانند بوده و به رنگ سبز روشن است.
زیره در ماه چهارم سال دوم ابتدا با قطع کامل گیاه صورت می‌گیرد و بعد میگذارند تا کاملا میوه آن برسد. در فصل بهار، زمانی که بذر این گیاه را می‌کارند بین 15 الی 20 روز طول می‌کشد تا جوانه بزند و به رشد خود ادامه می‌دهد و در تابستان سال بعد، به بار می‌نشیند. گل های زیره بسیار کوچک بوده و رنگ آن ها سفید یا صورتی است که شکل آن به صورت چتر مانند است. زیره کوهی اغلب به طور وحشی در نواحی مرتفع و مرطوب می‌روید زیرا در طول رویش به آب فراوان نیاز دارد.
همان طور که گفته شد، گیاه این دانه به صورت خودرو رشد کرده و عمده تولید آن در ایران در شهر کرمان است. همچنین این دانه در کشورهایی مانند افغانستان، ازبکستان، تاجیکستان، ترکیه، مراکش، مصر، هند، کوبا، سوریه، مکزیک و شیلی نیز یافت می‌شود. زیره دارای طعم کمی تلخ و خاکی است که طعم های شیرین بیان ، گشنیز ، انیسون و رازیانه را به انسان القا می‌کند. می‌توان از زیره به صورت کامل یا آسیاب شده در تهیه انواع غذاها، نان، شیرینی، ادویه کاری و تهیه انواع خورشت استفاده کرد.
از انواع زیره می‌توان به زیره سبز و زیره سیاه اشاره کرد. زیره سیاه و زیره کوهی را به اسم زیره کرمانی هم معروف است. یکی از معروف ترین سوغاتی های استان کرمان، زیره است که کشت آن نیز در مناطق کوهستانی این استان است. زیره سبز نیز نوع دیگری از زیره است هم به صورت خودرو و هم به صورت پرورشی یافت می‌شود. زیره سبز در ایران بیشتر به صورت پرورشی کشت می‌شود و یکی از اجزای اصلی ادویه کاری است. از این دانه برای تهیه داروهای موجود در طب سنتی نیز استفاده می‌شود.
از ارزش غذایی زیره چه میدانید؟
زیره دارای ترکیباتی از قبیل کربوهیدرات، پروتئین، چربی، آب، فیبر و قند است. مواد معدنی موجود در زیره شامل آهن، منگنز، منیزیم، سدیم، سلنیم، کلسیم، مس، روی، پتاسیم و فسفر است. از ویتامین‌های موجود در آن نیز می‌توان به ویتامین A، ویتامین D، ویتامین E ، ویتامین K ، ویتامین C ، تیامین (B1)، ریبوفلاوین (B2)، نیاسین (B3)، کولین (B4)، پانتوتنیک اسید (B5)، ویتامین B6، فولات (B9)، ویتامین B12 اشاره کرد. همچنین چربی های اشباع، سدیم و کلسترول بسیار پایین در زیره وجود دارد.
از خواص بی‌شمار زیره چه میدانید؟
زيره یک ادویه منحصر به فرد است که از قدیم تا به امروز در آشپزی و تهیه داروهای گیاهی از آن استفاده می شود. از آن جایی که خواص زیره به چند مورد خاص محدود نمی‌شود، در ادامه مطلب قصد داریم شما را با برخی از خواص آن برای سلامت بدن آشنا کنیم.
زیره برای بهبود عملکرد گوارش
دانه های زیره فیبر بالایی و ترشح آنزیم های را زیاد کرده و در مجرای گوارشی را تحریک می‌کند، بنابراین مشکلات شدید مجرای گوارشی مانند بواسیر را بهبود می‌دهد. زیره ملینی بسیار قوی است و می‌توان آن را بصورت چای یا دمنوش نوشید یا پودر آن را با عسل مخلوط کرد تا از یبوست جلوگیری نماید. زیره سبز حاوی ترکیبی است که غده های مسئول ترشح اسیدها، صفرا و آنزیم ها را تحریک کرده و باعث هضم آسان غذا در معده و روده می‌شود. همچنین زیره سبز از تشکیل گاز در دستگاه گوارش جلوگیری کرده و به هضم بهتر غذا کمک می‌کند.
با توجه به تحقیقاتی که در سال 1999 در یکی از مجله‌ی آلمانی به عمل آمد، زیرا را گزینه ی مناسبی برای مشکلات گوارشی معرفی کردند. آن ها افزودند که ترکیبی از روغن زیره و روغن نعنا می‌تواند سوء هاضمه را درمان کند. در این پژوهش، 120 بیمار دارای سوءهاضمه به مدت یک ماه هر روز از ترکیب نعنا و زیره یا دارویی که معمولا برای درمان سوزش سردل به‌کار می‌رود استفاده کردند. این مطالعات نشان داد که زیره باعث بهبود این اختلالات شده است و نتایج مثبت اعلام شد.
زیره برای افزایش سوخت و ساز بدن
دانه های زیره باعث افزایش جذب مواد مغذی در بدن شده و سرعت متابولیک بدن را افزایش داده و سوخت و ساز نیز افزایش می‌دهد. همچنین زیره حاوی مواد معدنی و ویتامین های مورد نیاز بدن بوده و انجام فرآیند های مختلف در بدن را سرعت می‌دهد.
زیره برای تقویت سیستم ایمنی بدن
زیره سبز یکی از منابع ویتامین C است. به همین منظور، مصرف این ادویه باعث تقویت سیستم ایمنی بدن می‌شود. این ویتامین بدن افرادی را که به دلیل استرس سیستم ایمنی بدنشان تضعیف شده را تقویت می‌کند. همچنین ویتامین C باعث رفع التهابات بدن شده و خطر فشار خون و سکته های قلبی و مغزی را کاهش می‌دهد.
زیره برای درمان آسم و برونشیت
زیره دارای خواصی است که می‌تواند به بیماران مبتلا به آسم کمک زیادی بکند. ترکیبات موجود در این دانه يک عامل ضد التهابی است که نه تنها تورم مجاری تنفسی را کاهش می‌دهد بلکه باعث فراخ شدن آن ها نیز می‌شود. بنابراین، نوشیدن چای زیره مشکلات افراد دارای بیماری آسم را بهبود می‌دهد. همچنین دانه زیره سبز به عنوان یک ماده دفع کننده و ضد انعقادی عمل می‌کند و به دفع مخاط از راه ریه ها کمک می‌کند. زیره سبز همچنین به عنوان یک محرک و ضد عفونی کننده عمل می‌کند.
زیره برای مراقبت از پوست و مو
زیره دارای ویتامین E است که بعنوان آنتی اکسیدان عمل می‌کند و به تقویت پوست کمک کرده و رطوبت و خاصیت ارتجاعی پوست را بهبود می‌بخشد. همچنین زیره بعنوان ماده طبیعی ضد پیری عمل کرده و باعث سالم و جوان ماندن پوست می‌شود.
به علاوه استفاده از زیره برای جلوگیری از ریزش مو بسیار مفید است. زیره سیاه به رفع شپش سر و جلوگیری از ریزش مو کمک می‌کند. همچنین می‌توانید از پودر زیره برای شستن و ماساژ دادن مو اسفاده کنید تا بافت مو را بهبود بخشیده و ریشه مو را تقویت کند.
زیره برای دیابت
قرار دادن زیره در سبد غذایی و مصرف مداوم آن، به شکل موثری هیپوگلیسمی را کاهش می‌دهد. بیماری دیابت شرایطی است که در آن سطح گلوکوز موجود در ادرار فرد بالاتر از سطح معمول است. بنابراین در کنار داروها، دانه های زیره را هم در رژیم‌تان بگنجانید. از آنجا که زیره ممکن است قند خون شما را پایین بیاورد، افراد مبتلا به دیابت باید در مصرف مقادیر زیره با پزشک خود مشورت کنند.
زیره برای کم‌خونی
زیره سرشار از آهن است و مصرف آن می‌تواند به درمان کم‌خونی کمک کند. آهن یکی از ماده‌ی معدنی ضروری است که به بدن کمک می‌کند هموگلوبین تولید کند، که انتقال خون اکسیژن‌دار را به تمام بخش‌های بدن کنترل می‌کند. توصیه می‌شود دختران و زنان به صورت منظم زیره مصرف کنند. بنابراین مصرف این دانه‌ها روش موثری برای جلوگیری از کم‌خونی است. 100 گرم دانه‌ی زیره حاوی 11.1 گرم آهن است.
زیره دارای خواص ضد سرطانی است
دانه‌های زیره سرشار از عامل های ضد سرطان هستند. موادی مانند تیمول، تیموکینون، تیموهیدروکینون، و دیتیموکینون، به درمان سرطان سینه و روده‌ی بزرگ کمک می‌کنند. دانه های زیره دارای خاصیت آنتی اکسیدانی هستند و می‌توانند از بروز بیماری سرطان پیشگیری کنند. فیبر موجود در زیره غشای مخاطی روده بزرگ را در برابر سرطان محافظت می‌کند.
زیره برای سلامت کبد
زیره یکی از مواد غذایی مفید برای سلامت کبد و بهبود اختلالات آن شناخته شده است. در واقع نارسایی کبد باعث بوجود آمدن بیماری های بسیاری می‌شود که زیره از بروز آن ها ممانعت می‌کند. زیره سموم مضر بدن را دفع کرده و به روند سم‌زدایی کبد کمک می‌کند. کبد چرب نیز یکی از بیماری هایی است که کبد بسیاری از افراد را در جوامع امروزی با رژیم های غذایی نامناسب درگیر خود کرده است؛ مصرف زیره می‌تواند بسیاری از اختلالات کبد را کاهش دهد. موادی مانند کومینالدئید، تیمول و فسفر که در زیره وجود دارد سم‌زدای خوبی بوده و برای عملکرد کلیه نیز مفید است. کلیه ها علاوه بر حذف سموم از طریق ادرار، مولکول های آلیکه که مقدارشان بیش از حد است را از خون خذف می‌کند.
زیره برای سلامت قلب و عروق
زیره سیاه تاثیر زیادی بر سلامت سیستم قلبی و عروقی دارد و مصرف آن برای افرادی که به بیماری های قلبی دچار هستند، توصیه می‌شود. زیره سیاه دارای پتاسیم بسیاری است که باعث تقویت عضلات و افزایش سلامت قلب می‌شود. پتاسیم، ماده معدنی ضروری برای تعادل الکترولیت های بدن است. این ماده به تولید سلول های تازه و تنظیم فشار خون کمک می‌کند و مصرف یک لیوان دمنوش زیره با شکم خالی، از بروز بیماری های قلبی جلوگیری می‌کند.
زیره برای کاهش وزن و لاغری
یکی از خواص زیره سیاه برای سلامتی، کمک به کاهش وزن است. زیره سیاه برای کاهش کالری های اضافی و لاغری بسیار مفید است. بنابراین، برای داشتن رژیم غذایی سالم و تناسب اندام می‌توانید زیره سیاه را روی سالاد یا ماست خود بپاشید.
زیره برای اختلالات خواب
بسیاری از افراد در بعضی موارد احساس بی‌خوابی می‌کنند، اما برخی از بی خوابی ها طولانی مدت هستند که این حالت ممکن است باعث ایجاد مشکل برای سلامتی شود. برخی از علل اولیه بی خوابی ممکن است استرس، بیماری و یا درد باشد. خوشبختانه مصرف مناسب ویتامین ها، به ویژه ویتامین های B راهی مناسب برای درمان بی‌خوابی بدون دارو است. زیره سبز حاوی مواد و ویتامین هایی است که به بهبود کیفیت خواب بسیار کمک می‌کند.
زیره دارای خواص ضد ویروس و ضد باکتری است
همانطور که گفته شد، زیره سبز برای مبارزه با عفونت های ویروسی و بیماری هایی از جمله سرما خوردگی یا آنفولانزا بسیار مفید است. زیره سبز حتی برای مقابله با باکتری هایی که به طور معمول در روده سالمندان و حیوانات وجود دارند و بعضی از گونه های آن باعث درد شدید شکم، اسهال خونی و استفراغ شوند بسیار مفید است.
زیره سبز برای قاعدگی
ترکیبات مفیدی که در دانه های زیره وجود دارد، برای زنان بسیار مفید بوده و این دانه ها مقوی سیکل ماهیانه در زنان را تنظیم می‌کند. همچنین زیره اختلالاتی مانند درد شکم و سایر علائم سیکل ماهیانه را بهبود داده و به درمان درد های قاعدگی کمک می‌کند. به علاوه نوشیدن آب زیره عوارض جانبی قاعدگی را تسکین می‌دهد.
زیره برای تقویت استخوان‌ها
کلسیم برای انتقال عصبی، ترشح هورمون، انقباض ماهیچه و کاهش فشار خون مورد نیاز است. غذاهای غنی از کلسیم، مانند زیره سبز برای نوجوانان و افرادی که در ابتدای دهه‌ی 20 زندگی خود هستند حیاتی است؛ زیرا زمانی است که بدن به تشکیل کامل توده استخوانی بدن می‌پردازد. هرچه توده استخوانی بالاتر باشد خطر ابتلا به پوکی استخوان نیز کاهش پیدا می‌کند.
زیره برای اختلالات عصبی
تحقیقات نشان می‌دهد که مصرف زیره سیاه به جلوگیری از اختلالات عصبی کمک می‌کند و در رفع بیماری های عصبی مانند پارکینسون نقش دارد.
زیره برای کاهش کلسترول خون
زیره دارای فیبر و پتاسیم بسیاری است که برای افزایش سلامت قلب مفید است. فیبر زیره سطح کلسترول خون را کاهش داده و از بروز بیماری های قلبی پیشگیری می‌کند. مصرف منظم زیره مانع از خطر بروز سکته و حمله قلبی می‌شود.
زیره در طب سنتی
- طبع زیره گرم است.
- جویدن زیره خام از سوهاضمه جلوگیری می‌کند.
- از چای زیره برای درمان نفخ معده استفاده می‌شود.
- برای درمان سوزش سر دل، بعد از غذا دانه زیره بخورید.
- چای زیره برای درمان برونشیت، سرفه، سرماخوردگی و آسم مفید است.
- مصرف روغن زیره برای درمان دندان درد، بوی بد دهان و مشکلات لثه موثر است.
- مصرف صبحگاهی چای زیره به همراه دانه‌های چنار باعث درمان نفخ و کاهش وزن می‌شود.
از مضرات زیره چه میدانید؟
مصرف زیاد زیره سبز ممکن است باعث لخته شدن خون شود، بنابراین افراد مبتلا به اختلالات خونریزی باید از مصرف بی‌رویه آن اجتناب کنند. زیره سبز ممکن است سطح قند خون برخی افراد را نیز کاهش دهد. اگر دچار دیابت هستید و از زیره سبز استفاده می‌کنید، به دقت نشانه‌هایی از قند خون پایین یا هیپوگلیسمی را بررسی کنید و قند خون خود را مرتب چک کنید. افرادی که جراحی دارند زیره مصرف نکنند، زیرا زیره سبز ممکن است در طول و بعد از عمل قند خون را کاهش دهد. طبق توصیه پزشکان بهتر است که حداقل یک هفته الی دو هفته قبل از عمل جراحی، استفاده از زیره سبز را قطع کنید. مصرف عرق زيره در بعضي افراد موجب اسهال و در برخي ديگر باعث يبوست مي‌شود. بيماران كليوي، كبدي و تنفسي و همچنين مادران باردار قبل از استفاده از عرق زيره، لازم است با پزشك خود مشورت كنند. زیاده روی در مصرف زیره در افراد دارای مزاج گرم باعث بروز کهیر می‌شود. همچنین مصرف زیاد از زيره باعث افزایش ترشح تیروئید و در نتیجه لاغری و زردی رنگ چهره خواهد شد.
خرید اینترنتی زیره در تهران
برای خرید زیره می‌توانید به بازار آنلاین به روز مارت مراجعه کرده و خرید خود را به صورت آنلاین انجام دهید. همچنین این بازار امکان مشاهده لیستی از قیمت زیره را در اختیار شما قرار داده تا بتوانید خریدی مقرون به صرفه داشته باشید.