گل محمدی گیاهی درختچه‌ای است که گل‌های زیبائی در طیف قرمز تا صورتی روی آن می‌روید. این گل خوشبو از خانواده رز محسوب شده و اکثر گونه‌های آن متعلق به کشورهای آسیایی است. این نمونه گل سرخ، متشکل از هفت برگ و نه برگچه دندانه‌دار بوده و رنگ صورتی روشن یا سفید دارد. این گیاه از دیرباز در ایران کشت شده و مصارف متفاوتی دارد. به صورت کلی زمان باز شدن گلها، اوایل اردیبهشت تا ابتدای تیرماه بوده و شکوفا شدن آن‌ها به حدود 20 الی 30 روز زمان نیاز دارد. در ادامه به معرفی انواع گل محمدی، فواید، مضرات و نحوه مصرف آن پرداخته و طرز تهیه گلاب و مربای گل محمدی را شرح خواهیم داد.
همه چیز در مورد گل محمدی
گل محمدی در بین 200 گونه گیاه گل سرخ، بهترین گزینه برای اسانس‌گیری شناخته شده است. مصارف این اسانس گران‌بها در صنایع بهداشتی، دارویی و غذایی بوده و سهم بسیار زیادی را در صنعت داروسازی به خود اختصاص داده است. سه کشور ایران، ترکیه و بلغارستان از تولید کنندگان عمده گل محمدی هستند. سالانه حدود هفت الی ده درصد نیز به میزان تولید این محصول اضافه می‌شود. این گیاه جزو خانواده گیاهان کم‌توقع قرار گرفته و نسبت به دامنه وسیعی از شرایط آب و هوایی سازگار هستند.
همچنین این گیاه پس از گذشته یک سال، به دوران گل‌دهی کوتاه خود می‌رسد. گلها در ساعات اولیه روز شروع به باز شدن کرده و با تابش خورشید کیفیت خود را از دست می‌دهند. به صورتی که پس از گذشت چند ساعت از ابتدای روز، رنگ گیاه به سفیدی متمایل شده و همچنین با وزش یک باد ملایم، گلبرگ‌ها از ساقه جدا می‌شود. توجه داشته باشید که دوره گل‌دهی این گیاه بسیار کوتاه بوده و تنها یک بار در سال می‌توان شاهد شکوفا شدن آن بود.
علاوه بر گلبرگ، میوه گل محمدی نیز مورد استفاده است که به آن «هیپ» گفته می‌شود. این میوه‌های کوزه‌ای شکل، بعد از ریزش تمام گلبرگ‌ها در انتهای ساقه باقی مانده و پس از چند روز رسیده و آبدار می‌شوند.
روش‌های کاشت گل محمدی
گل محمدی را می‌توان به روش‌های متنوعی کاشته و تکثیر کرد. این روش‌ها شامل خوابانیدن، پیوند زدن، قلمه زدن و پاجوش‌کردن است. در نظر داشته باشید که پاجوش‌های ریشه‌دار، بهترین روش برای تکثیر گل محمدی در فضای باز خواهند بود. چنانچه مایل هستید گل محمدی را در گلدان و برای استفاده در منزل تکثیر کنید، بهترین روش قلمه زدن است که به طریق زیر انجام می‌شود:
قلمه زدن گل محمدی
ابتدا قلمه‌های جدا شده را حدود هفت الی ده سانتی‌متری سطح خاک قرار داده و اطراف آن را با خاک بپوشانید. سپس خاک را با ملایمت دست فشار دهید. قلمه‌ها به هیچ وجه نباید در مقابل نور مستقیم خورشید قرار بگیرد. به منظور افزایش رطوبت اطراف گیاه، توصیه می‌شود روی گلدان‌ها را با پلاستیک شفاف بپوشانید. پس از گذشت حدود چند هفته، قلمه‌ها ریشه کرده و برای جابجایی به گلدان اصلی و دارای خاک مناسب آماده خواهند بود.
توصیه می‌شود شاخه‌های جوان، بعد از دومین یا سومین رویش برگ قطع شوند. به این صورت شانس رشد شاخه‌های جدید برای گیاه فراهم می‌شود. همچنین به صورت کلی در نظر داشته باشید که بهترین زمان کاشت گل محمدی، چه در خاک باغچه و چه در گلدان، اوایل بهار و اواخر زمستان خواهد بود.
انواع گل محمدی
گل محمدی در ایران به اشکال زیر یافت می‌شود:
گل محمدی صدپر
این گل به شکل پرپر یا صدپر بوده و از نظر تعداد برگ، خار، رنگ گلبرگ و عطر، به گل محمدی کاشان شبیه است. این دسته از گلها برای مصارف تزئینی مناسب هستند و به عنوان شاخه بریدنی نیز به فروش می‌رسند. به علاوه از این گیاه می‌توان برای اسانس‌گیری نیز استفاده کرد.
گل سرخ تبریز
این گل از دیگر گل‌های محمدی اندکی کوچک‌تر بوده و رنگ صورتی تیره‌تری دارد که متمایل به بنفش به نظر می‌رسد. این گیاه بدون بو بوده و برای تهیه انواع مربا، شربت و نوشیدنی‌های درمانی مناسب است.
گل سرخ کازرون
این گل شباهت ویژه‌ای با گل سرخ کاشان داشته و میوه آن نیز شبیه گل محمدی کاشان است. به علاوه گلبرگ‌های این گیاه بسیار معطر بوده و به رنگ صورتی روشن رشد می‌کنند. این نوع گل همانند گل محمدی کاشان، تمام مصارف ممکن را شامل می‌شود.
گل سرخ میمند
این گیاه بدون خار بوده و ساقه‌ای قرمز رنگ دارد. گل این گیاه نیز فاقد بو بوده و رنگ صورتی روشنی دارد.
گل سرخ سمیرم
ساقه این گیاه سبز رنگ است و خار نیز بر روی آن نمی‌روید. همچنین میوه گل محمدی در این گونه، گرد و کوچک است که در زمان رسیدن، به رنگ عنابی تغییر پیدا می‌کند.
مصارف گل محمدی
فواید گل محمدی بر اساس نحوه استفاده از آن متغیر است. به صورت کلی از اجزاء مختلف این گیاه می‌توان به طرق زیر استفاده کرد.
میوه گل محمدی
میوه گل محمدی پس از پرپر شدن گیاه، بر روی ساقه باقی مانده و بعد از گذشت چند روز رسیده و قرمز می‌شود. به دلیل دارا بودن خواص بسیار، این میوه خشک و پودر شده و به صورت دمنوش به مصرف می‌رسد.
عرق گل محمدی
عرق گل محمدی که به آن گلاب نیز گفته می‌شود، از معروف‌ترین محصولات این گیاه در ایران به شمار میرود. در روند تهیه این محصول، گلبرگ‌های تازه و جوان گل محمدی را به همراه آب در دیگ‌های مخصوص گلاب‌گیری جوشانده و عصاره آن جدا می‌شود. گلاب کاربردهای متنوعی دارد و به دلیل خواص درمانی فراوان، استفاده از آن در طب سنتی توصیه می‌شود.
عطر گل محمدی
گلبرگ‌های این گیاه حاوی چربی و اسانس فوق العاده‌ای هستند که رایحه‌ای خوش و بسیار قوی تولید می‌کنند. در تهیه عطر جزء به جزء گلبرگ‌ها تقطیر شده و روغن قوی به دست می‌آید. امروزه از اسانس گل محمدی در تهیه انواع عطرهای معروف و خوشبو استفاده می‌شود. در نظر داشته باشید که عطر گل محمدی علاوه بر رایحه خوش، خواص درمانی بسیاری نیز دارد.
پودر گل محمدی
این محصول به صورت ادویه برای طعم‌دار کردن انواع غذا، دسر و بستنی استفاده می‌شود. برای تولید پودر گل محمدی کافی است گلبرگ‌های آن را در آفتاب خشک و سپس آسیاب کرد. به دلیل طبع معتدل، این ادویه، سالم‌ترین گزینه برای طعم‌دار کردن ماست نیز به شمار میرود.
ارزش غذایی گل محمدی
وجود ویتامین‌ها و مواد معدنی متفاوت در گل سرخ، موجب شده تا نحوه استفاده از آن با دیگر گل‌های رز متفاوت باشد. این گیاه حاوی ویتامین‌ها و مواد معدنی همچون ویتامین A، ویتامین E و ویتامین C است که سبب تولید آنتی‌اکسیدان‌های قوی در گلبرگ‌های این گل معطر می‌شود.
علاوه بر ویتامین‌ها، مواد مغذی دیگری همچون فیبر گیاهی (پکتین)، پتاسیم، منیزیم، سلنیوم و منگنز نیز در این گیاه وجود دارد که خواص درمانی بی‌‌شماری را برای گل محمدی به همراه آورده است.
به یاد داشته باشید که طبع گل محمدی معتدل بوده و همه افراد با مزاج‌های سرد و گرم می‌توانند از این گیاه مفید بهره ببرند.
خواص دارویی گل محمدی چیست؟
گل محمدی در طب سنتی بسته به نحوه استفاده، خواص ویژه و متفاوتی دارد. در ادامه به بیان برخی از این خواص مهم خواهیم پرداخت.
تقویت عملکرد دستگاه گوارش
نوشیدن چای گل محمدی، معده و گوارش را تقویت کرده و تولید صفرا را افزایش می‌دهد. به این ترتیب عملکرد هضم چربی‌ها بهبود یافته و باکتری‌های خوب روده، رشد بیشتری پیدا می‌کنند. همچنین مصرف این گیاه نفخ معده را برطرف کرده و علاوه بر جلوگیری از ابتلا به یبوست، ملین خوبی نیز به شمار میرود. مصرف دمنوش گل محمدی باکتری‌های مضر روده را از بین برده و افراد مبتلا به بیماری‌هایی همچون اسهال خونی را درمان خواهد کرد.
بهبود عملکرد سیستم قلبی و عروقی بدن
مصرف چای گل محمدی موجب بهبود سیستم گردش خون شده و فواید بسیاری برای قلب و عروق به همراه دارد. درمان تپش قلب، باز شدن عروق بسته شده قلبی، درمان بیماری‌های دریچه قلب و خاصیت ضدگرفتگی عضلات، از فواید گل محمدی برای قلب به شمار میرود. روغن گل سرخ نیز آرام بخش قلب و اعصاب بوده و می‌توان از آن در تهیه انواع شربت و غذا استفاده کرد.
تقویت دستگاه ایمنی بدن
وجود مقدار زیادی ویتامین C در دمنوش گل محمدی، موجب از بین رفتن انواع عفونت شده و گلودرد را تسکین می‌دهد. همچنین مصرف این گیاه در درمان بیماری‌های تنفسی نقش به سزایی خواهد داشت. به صورت کلی از دیگر فواید گل محمدی می‌توان به جلوگیری از ابتلا به بیماری‌هایی همچون سرما خوردگی، گلودرد و آنفولانزا اشاره کرد.
بهبود بیماری‌های کبدی و کلیوی
یکی دیگر از مزایای چای گل سرخ، پاکسازی کبد و کیسه صفرا خواهد بود. همچنین گل محمدی میزان دفع ادرار را افزایش می‌دهد. به این ترتیب احتمال ابتلا به سنگ کلیه و بیماری‌های کلیوی کاهش می‌یابد.
جلوگیری از ابتلا به بیماری‌های مزمن و سرطان
گل محمدی با داشتن آنتی اکسیدان فراوان، رادیکال‌های آزاد موجود در بدن را حذف کرده و از ابتلا به بیماری‌های مزمن همچون سرطان و بیماری‌های قلبی و عروقی جلوگیری می‌کند.
بهبود و درمان مشکلات پوستی
از بارزترین خواص گل محمدی می‌توان به بهبود کیفیت پوست اشاره کرد. استفاده از روغن گل سرخ، موجب حفظ میزان رطوبت پوست شده و از خشکی آن جلوگیری می‌کند. همچنین با استفاده از گلبرگ‌های خشک شده گل محمدی، می‌توان لایه‌بردار مناسبی برای پوست تهیه کرد که سلول‌های مرده پوست را از بین برده و چربی آن را تنظیم می‌کند. برای تهیه این ماسک می‌توانید به روش زیر عمل کنید:
در ابتدا یک و نیم فنجان روغن نارگیل را با یک فنجان پودر گل محمدی ترکیب کرده و سپس یک فنجان سرکه سفید به آن اضافه کنید. در انتها هفت قطره روغن گل سرخ را به این مخلوط اضافه کنید. شما می‌توانید در هنگام استحمام، یک تا دو قاشق غذاخوری از این ماسک را بر روی پوست صورت و بدن خود ماساژ داده و سپس بشویید.
همچنین با استفاده از پودر یا روغن گل محمدی و گلاب، می‌توان جوش و آکنه را از بین برده و اثرات التهابی آن را نیز کاهش داد.
گل محمدی مناسب برای بانوان
با مصرف چای گل محمدی در زمان عادت ماهانه، گرفتگی‌های دردناک، درد و نفخ کاهش یافته و زمان قاعدگی نیز تنظیم خواهد شد. برای این کار کافی است روزی دو فنجان چای گل سرخ را به همراه فلفل سیاه و عسل میل کنید. همچنین مصرف چای گل سرخ در هنگام یائسگی، مشکلات این دوره مانند گرگرفتگی را از بین خواهد برد.
بهبود سلامت چشم
گلاب یکی از بهترین مواد برای غلبه بر قرمزی یا سوزش چشم به شمار میرود. برای این کار کافی است تا چند قطره از گلاب را در چشم خود بچکانید.
از بین بردن بوی نامطبوع بدن
استفاده از گلاب همچنین می‌تواند بوی نامطبوع بدن را کاهش دهد. از شایع‌ترین موارد استفاده از گلاب، می‌توان به رفع بوی بد دهان با قرقره کردن آن اشاره کرد.
مناسب برای دوره بارداری
نوشیدن چای گل محمدی می‌تواند سیستم ایمنی مادران باردار را تقویت کرده و کلاژن موجود در بدن مادر و جنین را افزایش دهد. همچنین ویتامین C موجود در گل محمدی، برای رشد جنین ضروری بوده و جذب آهن و کلسیم بدن را افزایش می‌دهد. این گیاه با دارا بودن ویتامین E، سلنیوم، منیزیم، ویتامین‌های خانواده B، منگنز و پتاسیم، سیستم ایمنی بدن را تقویت کرده و خطر ابتلا به انواع بیماری‌ها را در مادر و جنین کاهش می‌دهد.
مضرات استفاده از گل محمدی
به صورت کلی گل محمدی و دمنوش آن بی‌ضرر هستند، اما اجزای دیگر این گیاه می‌تواند عوارض جانبی متفاوتی به همراه داشته باشد. مصرف میوه گل محمدی می‌تواند حالت تهوع، استفراغ، اسهال، یبوست، خستگی، بی‌خوابی، سردرد، گرفتگی معده یا واکنش‌های آلرژیک را در فرد ایجاد کند. همچنین مصرف بیش از اندازه این گیاه، به دلیل دارا بودن ویتامین C، خطر ابتلا به سنگ کلیه را افزایش می‌دهد. به علاوه این میزان از ویتامین C، سبب افزایش جذب آهن می‌شود که خطر جدی برای مبتلایان به تالاسمی به همراه دارد.
خرید اینترنتی گل محمدی در تهران
بازار آنلاین به روز رسان این امکان را برای شما فراهم می‌کند تا با چند کلیک ساده، خرید گل محمدی خود را انجام دهید. همچنین ضمن بازدید از قیمت گل محمدی در سایت به روز رسان، می‌توانید مقالات مربوط به این محصول را مطالعه کرده و کالای مناسب را انتخاب کنید. با ثبت خرید خود در سامانه به روز رسان، قادر خواهید بود کالای خود را به صورت کاملاً غیرحضوری و درب منزل دریافت کنید.
طرز تهیه گلاب به روش خانگی
چنانچه بیان شد برای تهیه گلاب در کارگاه، از دستگاه گلاب‌گیری استفاده می‌شود. شما با استفاده از روش زیر می‌توانید بدون نیاز به این دستگاه، گلاب خانگی و مرغوب تهیه کنید.
مواد لازم
گلبرگ گل سرخ: یک کاسه
آب: دو پیمانه
یخ: به مقدار لازم
روش تهیه
ابتدا گلبرگ‌های گل را به خوبی با آب بشویید. سپس یک کاسه کوچک را در مرکز قابلمه قرار دهید. اکنون گلبرگ‌ها را در اطراف کاسه پخش و دو پیمانه آب به قابلمه اضافه کنید. تمام گلبرگ‌ها باید با آب پوشیده شده و سطح آب، لب به لب کاسه قرار بگیرد. در مرحله بعد در قابلمه را به صورت برعکس بر روی آن قرار داده و بر روی شعله گاز بگذارید.
هنگامی که آب به دمای جوش رسید، حرارت گاز را کم کرده و چند تکه یخ بر روی در قابلمه قرار دهید. به این ترتیب بخاری که درون قابلمه تولید می‌شود، به سرعت به مایع تبدیل شده و درون کاسه می‌ریزد. توجه داشته باشید که تا پایان مراحل گلاب‌گیری، باید بر روی در قابلمه یخ قرار داشته باشد.
پس از گذشت ۲۰ الی ۳۰ دقیقه، رنگ گلبرگ‌ها عوض شده و سفید می‌شود. در این لحظه گاز را خاموش کرده و کاسه گلاب را از درون قابلمه خارج کنید. در انتها اجازه دهید تا مایع به دست آمده خنک شود. گلاب خانگی را می‌توان به مدت ۱۰ روز در یخچال نگهداری کرد.
طرز تهیه مربای گل سرخ در منزل
شما می‌توانید با استفاده از گلبرگ‌های تازه یا پودر گل سرخ، مربای گل محمدی را در خانه تهیه کنید. توجه داشته باشید که استفاده از گلبرگ‌های رز قرمز مناسب نبوده و موجب بروز اسهال می‌شود.
مواد لازم برای تهیه مربای گل سرخ
پودر یا گلبرگ گل محمدی تازه: یک پیمانه
شکر: دو پیمانه
آب جوش: دو پیمانه
آبلیمو: یک و نیم قاشق چای‌خوری
طرز تهیه
چنانچه از گلبرگ‌های تازه گل استفاده می‌کنید، ابتدا آن‌ها را به خوبی شسته و سپس درون ماهی‌تابه تفت دهید. پس از آن که گلبرگ‌ها اندکی ترد شدند، ظرف را از روی حرارت بردارید تا خنک شود.
پس از خنک شدن گلبرگ‌ها، آن‌ها را اندکی با دست خرد کنید. برای بیرون کشیدن عطر بیشتر، گلبرگ‌ها را درون کاسه ریخته و یک لیوان آب جوش به آن اضافه کنید. سپس مخلوط را به مدت چند ساعت کنار بگذارید.
در مرحله بعد یک لیوان آب جوش را با آبلیمو مخلوط کرده و درون ظرفی بر روی حرارت قرار دهید. صبر کنید تا مخلوط غلیظ شود. هنگامی‌که شیره به غلظت رسید، گلبرگ‌ها را به آن اضافه کرده و به مدت پنج دقیقه بجوشانید. گاز را خاموش کرده و اجازه دهید تا مخلوط خنک شود. در نهایت بعد از سرد شدن، مربا را به داخل شیشه انتقال داده و درون یخچال نگهداری کنید.
توجه داشته باشید که گلبرگ‌ها نباید بیشتر از پنج دقیقه بجوشند، زیرا این امر موجب تلخی مربا شده و عطر و طعم آن را از بین می‌برد. همچنین می‌توانید برای افزایش عطر مربا، از مقداری گلاب نیز استفاده کنید.