بدون شک یکی از مهم‌ترین اجزا در پخت‌وپز نمک است. بدون آن بسیاری از غذاها بی‌مزه و غیرقابل خوردن می‌شوند. این ماده شامل انواع مختلفی است: خوارکی، هیمالیایی، کوشر (Kosher)، مالدون (Maldon)، سلتیک (Celtic) و غیره که نه تنها در مزه و بافت، بلکه در میزان سدیم و مواد معدنی نیز با هم متفاوت‌اند. در این مطلب قصد داریم مشهورترین انواع این ماده را برشماریم و مواد مغذی موجود در آن‌ها را با هم مقایسه کنیم.
نمک چیست؟
نمک یک ماده معدنی کریستالی است که از دو مولفه سدیم (Na) و کلر (Cl) تشکیل شده است.
سدیم و کلر دو ماده مهم و بسیار ضروری برای سلامت بدن‌اند زیرا به مغز و سیستم عصبی پالس‌های الکتریکی ارسال می‌کنند.
بیشترین میزان این ماده از طریق معادن و یا تبخیر آب دریا و آب‌های غنی از مواد معدنی به دست می‌آید. تلاش برای دستیابی به این ماده، دلایل گوناگونی دارد ولی مشهورترین علت آن، مزه‌دار کردن غذاهاست.
یکی از کاربردهای این ماده، حفظ و نگهداری از غذاهاست؛ زیرا باکتری‌ها در محیط‌های سرشار از این ماده قادر به رشد و تکثیر نیستند.
در پاسخ به این پرسش که «آیا مصرف زیاد نمک سلامتی شما را به خطر می‌اندازد» باید گفت که مصرف نمک به میزان زیاد موجب افزایش فشار خون می‌شود و از این جهت خطرات جدی را متوجه سلامت ما (به ویژه سلامت قلب و عروق) می‌کند.
مطالعات حاکی از آن است که کاهش مصرف این ماده باعث کاهش فشار خون تا 5.4 میلی متر جیوه می‌شود. با این وجود، بسیاری از متا-آنالیزها نشان داده‌اند هم مصرف کم سدیم (کمتر از 3 گرم در روز) و هم مصرف زیاد سدیم (بیش از 5 گرم در روز) با افزایش حوادث قلبی و مرگ ارتباطی مستقیم و تنگاتنگ دارد.
باید بدانید بیشترین میزان سدیم دریافتی در رژیم‌های امروزی از غذاهای پردازش شده است.
خلاصه: ترکیبات نمک، سدیم و کلر است که برای زندگی بشر دو ماده بسیار مهم و ضروری به شمار می‌آیند. مصرف مقادیر زیاد آن به سادگی باعث افزایش فشار خون می‌شود. ولی شواهد بسیار کمی وجود دارد که نشان می‌دهد مصرف کمتر آن می‌تواند در بهبود سلامتی موثر باشد.
آشنایی با انواع نمک
نمک طعام (تصفیه شده)
این مدل خوراکی، مشهورترین نوع این ماده است که معمولا به شدت تصفیه می‌شود. منظور از تصفیه شدید، آسیاب این ماده است که باعث از بین بردن بیشتر ناخالصی‌ها و مواد معدنی آن می‌شود.
آسیاب سنگین این ماده باعث به هم چسبیدن دانه‌های آن به یکدیگر می‌شود. به همین دلیل، موادی با نام آنتی-کیک (anti-caking) به آن افزوده می‌شود تا از چسبندگی دانه‌ها به هم جلوگیری کند.
این ماده اغلب سدیم کلرید خالص با غلظت 97% یا بیشتر است ولی در بسیاری کشورها، به آن ید نیز افزوده می‌شود.
افزودن ید به این ماده، نتیجه یک اقدام بسیار موفق بهداشت عمومی به منظور جلوگیری از کمبود ید در افراد جامعه است. کمبود ید یک مشکل رایج در بسیاری نقاط جهان است. همانطور که خود بهتر می‌دانید کمبود ید منجر به کم کاری تیروئید، کند ذهنی و بسیاری مشکلات دیگر می‌شود.
بنابراین، اگر به طور معمول نوع تصفیه شده نمک (که به آن ید اضافه شده) مصرف نمی‌کنید، مطمئن شوید از غذاهایی استفاده می‌کنید که ید مورد نیاز بدنتان را تامین می‌کنند. غذاهایی مانند ماهی، تخم مرغ، لبنیات و جلبک دریایی غنی از ید هستند.
خلاصه: این ماده، بیشتر از سدیم و کلر تشکیل شده است. برای جلوگیری از به هم چسبیدن این دانه‌های کریستالی (در نوع تصفیه شده)، از مواد افزودنی با نام آنتی–کیک (anti-caking) استفاده می‌شود. در بیشتر کشورها علاوه‌بر آنتی-کیک‌ها، ید نیز اضافه می‌شود.
نمک دریا یا مالدون
این ماده از تبخیر آب دریا به دست می‌آید و همچون نوع خوراکی، سدیم کلرید است. با این وجود، بسته به چشمه و چگونگی روش پردازش، معمولا حاوی مواد معدنی دیگر مانند پتاسیم، آهن و روی نیز است.
هر چه این ماده تیره‌تر باشد، به این معنی است که غلظت ناخالصی و مواد مغذی آن بیشتر است. با این وجود، به دلیل آلودگی اقیانوس‌ها، این ماده همچنین حاوی مقادیری از فلزات سنگین مانند سرب است.
مالدون (Maldon) همچنین حاوی میکرو پلاستیک‌ها نیز هست. میکرو پلاستیک، یک ماده میکروسکوپی از ضایعات پلاستیکی است. پیامدهای بهداشتی میکرو پلاستیک‌ها هنوز به طور واضح مشخص نشده است ولی برخی از پژوهش‌های نشان می‌دهد که در صورتی‌که میزان آن‌ها کم باشد، خطری متوجه سلامتی انسان نخواهد کرد.
برخلاف مدل تصفیه شده، مالدون غالبا دارای دانه‌های درشت و آسیاب نشده است، به طوری‌که زیر دندان به راحتی حس می‌شود. اگر آن را بعد از پخت غذا روی آن بپاشید، ممکن است احساس متفاوتی در دهان خود داشته باشد زیرا طعم آن از نوع تصفیه شده بسیار قوی‌تر است.
مواد معدنی و ناخالصی‌های موجود در این ماده در مزه آن تاثیر می‌گذارد. ولی این تاثیرگذاری در مزه، در برندهای مختلف، متفاوت است.
خلاصه: مالدون از تبخیر آب دریا به دست می‌آید. گرچه شباهت‌های بسیاری با انواع معمولی دارد ولی حاوی مقادیر کمی مواد معدنی است. همچنین ردی از فلزات سنگین و میکرو پلاستیک‌ها در آن دیده می‌شود.
نوع صورتی رنگ هیمالیایی
این نوع در پاکستان و از معدن خورا (Khewra) به دست می‌آید. شایان ذکر است این معدن، دومین معدن بزرگ نمک در سراسر جهان است.
در این مدل اغلب ردی از اکسیدن آهن دیده می‌شود، به همین دلیل، رنگش صورتی است.
این ماده همچنین حاوی مقادیر کمی کلسیم، آهن، پتاسیم و منیزیم است. مقدار سدیم در این ماده اندکی کمتر از مقدار سدیم در مدل تصفیه شده است.
بسیاری از مردم طعم و مزه مدل همیالیایی را به دیگر انواع این ماده ترجیح می‌دهند.
با این وجود، مهم‌ترین تفاوت مدل هیمالیایی، رنگش است که هر ظرف غذا را از دیدگاه بصری جذاب می‌سازد.
خلاصه: مدل هیمالیایی از بزرگ‌ترین معدن نمک جهان در پاکستان به دست می‌آید. رنگ این ماده به دلیل وجود اکسید آهن، صورتی است. همچنین در این ماده مقادیرکمی کلسیم، پتاسیم و منیزیم وجود دارد.
کوشر (kosher)
مطابق با قوانین سنتی یهود، پیش از خوردن گوشت نیاز است تا خون آن استخراج شود. از آنجا که مدل کوشر پوسته پوسته است و بافتی خشن دارد، از آن به ویژه برای استخراج خون از گوشت استفاده می‌کنند.
مهم‌ترین تفاوت مدل تصفیه شده با کوشر، بافت پوسته پوسته کوشر است. سرآشپزها از کوشر برای طعم دادن به غذاهای خود استفاده می‌کنند. زیرا به دلیل دانه‌های بزرگ و ساختار پوسته پوسته‌اش، راحت‌تر می‌توان آن را با انگشتان دست برداشت و روی غذاها پاشید.
این ماده هم ساختار و هم مزه متفاوتی دارد ولی اگر اجازه حل شدنش در غذاها را دهید، متوجه خواهید شد مزه غذاهای طعم‌دار شده با کوشر هیچ تفاوت قابل توجهی با غذاهای طعم‌دار شده با مدل تصفیه شده و خوراکی ندارد.
معمولا به کوشر ضد-کیک (anti-caking) و ید اضافه نمی‌شود.
به یاد داشته باشید یک قاشق غذاخوری کوشر وزنی بسیار کمتر از یک قاشق غذاخوری نمک معمولی دارد. گرچه کوشر با انواع معمولی تفاوت چندانی ندارد ولی یکی را «به نسبت یک به یک» جایگزین دیگری نکنید زیرا ممکن است غذایتان به شدت شور شود.
خلاصه: کوشر ساختار پوسته پوسته دارد، به همین دلیل به راحتی می‌توان با انگشتان دست آن را برداشت و روی غذاها پاشید. با این وجود، تفاوت چندانی با نوع تصفیه شده ندارد. در کوشر از مواد ضد –کیک و ید یا اضافه نمی‌شود و یا به نسبت بسیار کم استفاده می‌شود.
سلتیک
سلتیک نوعی نمک است که در ابتدا در فرانسه مشهور شد. سلتیک، رنگی متمایل به خاکستری دارد و حاوی مقادیری از آب است که آن را کاملا نمناک کرده است. در سلتیک ردی از مواد معدنی مشاهده می‌شود. سدیم موجود در آن (به مقدار کمی) از میزان سدیم مدل تصفیه شده کمتر است.
خلاصه: سلتیک رنگی متمایل به خاکستری دارد و کاملا نمناک است. سلتیک از مالدون به دست می‌آید و حاوی ردی از مواد معدنی است.
تفاوت مزه‌های انواع مختلف
سرآشپزها نوع نمک مصرفی برای غذای خود را براساس بافت، مزه، رنگ و راحتی کار با آن انتخاب می‌کنند. ناخالصی‌ها (مانند مواد معدنی) می‌توانند هم روی رنگ و هم مزه این ماده تاثیر بگذارند. اندازه دانه‌های این ماده می‌تواند در میزان مزه شوری در دهان تاثیرگذار باشد. با این وجود، اگر به آن اجازه حل شدن در غذا را بدهید، تفاوت خاصی در میزان شوری آن با مدل تصفیه شده مشاهده نخواهید کرد.
اگر شما از انگشت برای پاشیدن این ماده روی غذا استفاده می‌کنند، مدل‌های خشک با دانه‌های بزرگ‌‌تر مناسب‌ترند؛ زیرا به سادگی زیر انگشت می‌آیند.
خلاصه: مهم‌ترین تفاوت این مواد با هم، در مزه، بافت و راحتی کار با آن‌هاست.
محتوای مواد معدنی
در زیر مقایسه‌ای بین انواع تصفیه شده، مالدون، مدل همیالیایی و سلتیک انجام شده است:
|
|
کلسیم |
پتاسیم |
منیزیم |
آهن |
سدیم |
|
نمک خوراکی |
0.03% |
0.09% |
کمتر از 0.01% |
کمتر از 0.01% |
39.1% |
|
مالدون |
0.16% |
0.08% |
0.05% |
کمتر از 0.01% |
38.3% |
|
مدل هیمالیا |
0.16% |
0.28% |
0.1% |
0.0004% |
36.8% |
|
سلتیک |
0.17% |
0.16% |
0.3% |
0.014% |
33.8% |
همانطور که در جدول بالا مشاهده می‌کنید، سلتیک حاوی کمترین میزان سدیم و بیشترین میزان کلسیم و منیزیم است. نوع هیمالیا نیز حاوی مقادیر کمی پتاسیم است. با این وجود، به خاطر بسپارید که مقدار مواد معدنی در این ماده‌ها، بسیار کم است. برای مثال، 0.3% منیزیم در سلتیک بیانگر این است که نیاز دارید 100 گرم از این ماده را مصرف کنید تا به مقدار منیزیمی که بدنتان محتاج آن است، دست یابید.
به دلیل آنکه مواد معدنی موجود در انواع مختلف این ماده بسیار کم است، بنابراین نمی‌توان آن‌ها را صرفا به دلیل محتوای مواد معدنی‌شان انتخاب کرد.
خلاصه: انواع گوناگون این مواد حاوی مقادیر ناچیزی از مواد معدنی هستند. در نتیجه، انتخاب یکی از آن‌ها اثر چندانی در وضعیت سلامتی‌تان نخواهند گذاشت.
کدام نمک سالم‌تر است؟
تاکنون هیچ مطالعه‌ای درباره مقایسه اثرات نمک‌های مختلف بر روی سلامتی، صورت نگرفته است. با این وجود، اگر مطالعه‌ای در این زمینه انجام شود، بعید است که تفاوت چشم‌گیری پیدا کند. بیشتر این مواد شبیه به هم‌اند و حاوی سدیم کلرید و مقادیر ناچیزی از مواد معدنی هستند. مهم‌ترین فایده انتخاب مدل‌های کمتر پردازش شده در این است که از مصرف مواد افزودنی ضد – کیک (که اغلب در مدل تصفیه شده و خوراکی یافت می‌شود) خودداری می‌کنید.
خلاصه: هیچ مطالعه‌ای تاکنون درباره اثرات مثبت انواع مختلف این ماده بر روی سلامتی انجام نشده است. با این وجود، انواع کمتر پردازش شده معمولا حاوی ماده افزودنی نیستند.
تفاوت نمک دریایی و نمک ید دار چیست؟
همانطور که پیش‌تر اشاره کردیم نوع ید دار همان نوع تصفیه شده است که معمولا به جز ید، مواد آنتی-کیک نیز به آن افزوده می‌شود. این نوع ماده، از معدن استخراج می‌شود. در حالیکه مالدون (یا همان sea salt) از تبخیر آب دریا به دست می‌آید و سدیم آن کمی کمتر از نوع ید دار است. همچنین در محتوای مواد معدنی این ماده تفاوت‌هایی وجود دارد که در بالا به آن اشاره شد.
یک جمع بندی تا اینجا
این ماده شناخته شده‌ترین ماده در سراسر جهان است. برخی مردم عقیده دارند که این ماده به شدت برای سلامتی مضر است ولی حقیقت ساده‌تر از این حرف‌هاست. با اینکه نوع تصفیه شده و ید دار یکی از رایج‌ترین‌ها در غرب و سراسر جهان است، ولی این ماده دارای انواع مختلفی مانند هیمالیا، سلتیک، کوشر و دریاست.
انواع مختلف این ماده حاوی مقادیر بسیار ناچیزی از مواد معدنی هستند و این مقادیر ناچیز در انواع مختلف، متفاوت است. در حالیکه به نوع تصفیه نشده مواد افزودنی کمتری اضافه شده، ولی تمایز اصلی بین انواع مختلف را می‌توان در مزه، رنگ و سایز آن‌ها جست‌وجو کرد.
پیشنهاد می‌کنیم در انتخاب این ماده دست خود را باز بگذارید و هر نوعی که متناسب با ذائقه و سلیقه‌تان است، انتخاب کنید.
خواص سنگ نمک
این سنگ، طبیعی‌ترین نوع نمک و بدون هیچ مواد شیمیایی و آلودگی زیست محیطی است. در زیر به بیان برخی از خواص آن می‌پردازیم.
- حاوی مواد معدنی مفید: این سنگ دارای 84 نوع از مواد معدنی مختلف است
- تقویت متابولیسم: این سنگ باعث بهبود جذب آب در بدن و در نتیجه بهبود عملکرد دستگاه گوارش می‌شود.
- تسکین برونشیت و کاهش علائم بیماری‌های تنفسی: به نظر می‌رسد داروهای ساخته شده از این سنگ، به از بین رفتن یون‌های مضر در هوا کمک کرده و در نتیجه باعث تنفس راحت‌تر می‌شود.
- بهبود روحیه: این سنگ موجب جذب بهتر اکسیژن می‌شود. همین امر موجب تقویت روحیه به ویژه در برابر افسردگی‌های فصلی خواهد شد.
- بهداشت دندان: برای بهداشت دندان، هنگام مسواک زدن از آب نمک استفاده کنید. زیرا این محلول، باکتری‌های موجود در فضای دهان را از بین می‌برد. این محلول همچنین باعث جلوگیری از خونریزی لثه می‌شود.
- کمک به کنترل استرس: لامپ‌های ساخته شده از این سنگ، دارای عطر خاصی‌اند که به آرامش بدن و ذهن کمک شایانی می‌کنند.
- پیشگیری از سرطان: این سنگ باعث گردش خون منظم‌تر در بدن می‌شود. گردش خون منظم به معنای اکسیژن‌رسانی بهتر و باکیفیت‌تر به سلول‌هاست و همین امر در نهایت منجر به سلامت سلول‌های بدن می‌شود.
- بهبود اشتها: این سنگ هضم غذا در بدن را تقویت می‌کند.
- بهبود عملکرد معده: با کاهش اسیدیته معده، سبب تقویت عملکرد آن می‌شود.
- دیابت: این سنگ با حفظ مقدار مناسب قند در بدن، میزان نیاز ما به ترشح انسولین را کاهش می‌دهد.
- پوکی استخوان: یک چهارم نمک در بدن، در استخوان‌ها ذخیره می‌شود. کم آبی بدن منجر به خارج شدن سدیم از استخوان‌ها و در نتیجه پوکی استخوان می‌شود.
- درمان آکنه: این سنگ می‌تواند همچون یک اسکراب عمل کرده و آلودگی و چربی را از روی پوست بزداید.
دیگر خواص سنگ نمک
- بهبود بیماری‌های مزمن تنفسی
- تمیز کردن دندان‌ها
- درمان افسردگی
- درمان گلودرد
- جلوگیری از پوکی استخوان
- تعادل ضریب pH در بدن: برای مبارزه با فلزات سنگین در بدن
- تسکین سردرد: ماساژ سر و گردن با آن
نمک در طب سنتی
طبع نمک گرم و خشک است و تحریک کننده اشتهاست. این ماده باعث از بین بردن مواد زائد بدن به ویژه بلغم‌ها و رطوبت‌های غیر طبیعی می‌شود.
این ماده را یک داروی طبیعی و بسیار پرفایده می‌شناسند که برای بلغمی مزاج‌ها، بسیار انرژی بخش بوده و بخشی از دردهایشان را می‌کاهد.
گرم مزاج‌ها با زیاده‌روی در مصرف این ماده به سادگی دچار زخم و آفت می‌شوند. باید بدانید که طب سنتی باور دارد که ریشه برخی از آفت‌ها و زخم‌ها حرارت است و این ماده یکی از پرحرارت‌ترین ماده‌هایی است که طب سنتی آن را می‌شناسد.
طب سنتی عقیده دارد که مالیدن این ماده بر روی دندان و لثه در حفظ بقا و کاهش پوسیدگی دندان بسیار موثر است.
بهترین نمک برای مصرف خانگی
بهترین نوع این ماده آن است که فاقد هرگونه ید و مواد افزودنی دیگر باشد و همچنین دارای ویژگی‌های زیر باشد:
- شفاف باشد
- تلخ نباشد
- گلو را نزد
- سفید باشد
- عاری از هرگونه آلاینده باشد
- فسیل حیوانات در داخل آن نباشد
- از محیطی برداشت نشده باشد که در آن محیط حیوانی کشته شده باشد.
درباره کم کاری و پرکاری تیروئید باید بگوییم که این بیماری یک بیماری هورمونی و به دلیل اختلالات در اندام‌های اصلی مانند قلب، کبد و مغز است. برای تنظیم تیروئید باید اختلالات این اندام‌ها برطرف شود.
خرید اینترنتی نمک در تهران
بهترین راه برای خرید نمک به صورت اینترنتی، بازار آنلاین «به روز مارت» است.
در این بازار با انواع قیمت نمک (گاها با تخفیف‌های در خور توجه) روبه‌رو خواهید شد که دست شما را هنگام خرید با توجه به اقتصاد خانواده باز می‌گذارد.