دوغ سویا از نوشیدنی‌های گیاهی است که از شیر و ماست سویا تهیه می‌شود. مواد مغذی این محصول گیاهی فاقد هرگونه قند و چربی مضر بوده و مصرف آن فواید فراوانی برای بدن به همراه می‌آورد. در ادامه هر آنچه باید درمورد دوغ سویا بدانید را معرفی کرده و طرز تهیه این محصول گیاهی را در منزل شرح خواهیم داد.
دوغ سویا چیست؟
دوغ از نوشیدنی‌های سرد و سنتی است که به عنوان میان‌وعده یا همراه با وعده‌های غذایی مصرف می‌شود. برای تهیه دوغ‌های سنتی از محصولات لبنی همچون شیر گاو، بز و گاومیش استفاده می‌شود. این در صورتی است که برای تهیه دوغ‌های گیاهی از شیره دانه‌های گیاهی همچون سویا، بادام و... استفاده می‌شود. دلایل زیر سبب می‌شود دوغ سویا جایگزین مناسبی برای دوغ‌های لبنی شناخته شود:
- کالری کمتر
- کمک به کاهش وزن
- عدم تمایل نسبت به مصرف لبنیات حیوانی
- عدم تحمل لاکتوز شیر حیوانی در برخی افراد
دانه‌های سویا از خانواده حبوبات محسوب می‌شوند و انواع پروتئین‌های ضروری برای بدن را دارا هستند. به این‌ترتیب فرآوردههای این دانه‌های گیاهی جایگزین مناسبی برای گوشت قرمز و مواد پروتئینی حیوانی شناخته می‌شوند. از دیگر ویژگی‌های دوغ سویا می‌توان به دارا بودن تمامی هشت اسیدآمینه ضروری بدن اشاره کرد. همچنین این دانه‌های مغذی منابع بسیار خوبی برای فیبر، آهن، کلسیم، روی و ویتامین‌های خانواده‌ی B شناخته می‌شوند.
طرز تهیه دوغ سویا
امروزه تولیدکنندگان صنایع غذایی نسبت به تولید انواع دوغ سویا اقدام کرده‌اند. برای تهیه این نوشیدنی سنتی از شیر سویا، ماست سویا و طعم‌دهنده‌های طبیعی استفاده می‌شود. مراحل تولید دوغ سویا به شرح زیر است:
مرحله اول: انتخاب نوع سویا
بهترین دانه‌های سویا برای تهیه شیر و دوغ سویا، دانه‌هایی هستند که رنگ و بوی ملایمی دارند و طعم لوبیا به محصول اضافه نمی‌کنند.
مرحله دوم: پوست گیری دانه‌های سویا
برای تهیه شیر سویا باید از سویای پوست گرفته شده استفاده کرد. برای این منظور لازم است دانه‌های سویا به مدت ۱۱ دقیقه در دستگاه گرم‌کن قرار گرفته و پس از خنک شدن از آسیاب پره‌ای یا سنگی عبور داده شوند. در پایان این مرحله پوست سویا به صورت کامل از دانه‌های آن جدا خواهد شد.
مرحله سوم: خیساندن دانه‌های سویا
در این مرحله دانه‌های سویا به مدت ۱۶ ساعت درون آب قرار می‌گیرند. در این مدت وزن اولیه دانه‌ها حدود دو برابر خواهد شد. این عملیات موجب استخراج بهتر مواد جامد درونی، افزایش راندمان و کاهش زمان پخت محصول خواهد شد.
مرحله چهارم: تنظیم غلظت شیر سویا
در این مرحله به ازای هر یک پیمانه سویای خشک، ۱۰ واحد آب به آن اضافه می‌شود. غلظت به دست آمده در این مرحله، نقش تعیین‌کننده‌ای در کیفیت دوغ سویا خواهد داشت.
مرحله پنجم: پختن دانه‌ها
این مرحله در تعیین ارزش غذایی و طعم دوغ سویا، نقش به سزایی دارد. به همین دلیل مخلوط آب و سویا به مدت ۳۰ دقیقه، در دمای ۱۰۰ درجه سانتی‌گراد جوشانده می‌شود.
مرحله ششم: استخراج شیر سویا
پس از انجام مرحله پنجم، مخلوط آب و سویا را خنک می‌کنند. هنگامی که دمای مخلوط به ۴۵ الی ۸۰ درجه سانتی‌گراد رسید، مواد جامد مخلوط به وسیله دستگاه‌های فشاری له شده و شیره درون دانه‌های سویا، با بالاترین راندمان استخراج می‌شود. پس از انجام این مرحله تفاله شیر سویا برای بار دوم نیز فشرده می‌شود. جالب است بدانید که حدود ۲۵ الی ۳۰ درصد کل پروتئین دانه‌های سویا، در مرحله دوم استخراج می‌شود.
مرحله هفتم: فرمولاسیون شیر سویا
در این مرحله با توجه به ذائقه عمومی از فرمولاسیون و طعم دهنده‌های مناسب استفاده می‌شود. همچنین در این مرحله با اضافه کردن مقدار مناسبی روغن سویای تصفیه‌شده، کالری محصول افزایش یافته و سفیدی آن چند برابر می‌شود.
مرحله هشتم: تهیه دوغ سویا
در روش صنعتی، دوغ سویا به صورت مستقیم از شیر سویا تهیه می‌شود. در این مرحله شیر سویا با آب آشامیدنی، نمک و... مخلوط شده و در شرایط حرارتی مشخص، به دوغ سویا تبدیل می‌شود. از ترکیبات دوغ سویا می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- شیر سویا: برای تولید دوغ سویا از شیر سویا با درصد چربی‌های گوناگون استفاده می‌شود.
- آب: آب استفاده شده برای تهیه دوغ سویا، باید تمامی استانداردهای آب آشامیدنی را داشته باشد.
- نمک: این ماده طعم‌دهنده باید تمامی ویژگی‌های نمک سدیم خوراکی را داشته باشد.
- ترکیبات پایدار کننده: اضافه کردن این مواد از دو فاز شدن دوغ سویا جلوگیری می‌کند. این ماده معمولاً ترکیبی از هیدروکلرید‌های طبیعی مانند پکتین هستند.
- طعم‌دهنده ها: برای بهبود طعم دوغ سویا از انواع عصاره، روغن و اسانس‌های طبیعی استفاده می‌شود. از این طعم‌دهنده‌ها می‌توان به نعناع، پونه و کاکوتی اشاره کرد.
مرحله نهم: بسته‌بندی دوغ سویا
برای بسته‌بندی دوغ سویا می‌توان از هرگونه ظروف شیشه‌ای یا پلاستیکی مجاز برای مواد لبنی استفاده کرد.
آشنایی با انواع دوغ سویا و خصوصیات آن‌ها
انواع دوغ سویا را می‌توان بر اساس طعم‌های گوناگون و روش‌های تولید تقسیم‌بندی کرد. به‌صورت کلی دوغ سویا براساس روش تولید به سه دسته زیر تقسیم می‌شود:
دوغ سویا بدون گاز
برای تهیه این محصول از ترکیبات اصلی همچون شیر و ماست سویا، آب آشامیدنی و نمک استفاده می‌شود. همچنین از انواع گیاهان معطر همچون نعنا، کاکوتی و پونه برای بهبود طعم سویا استفاده می‌شود.
دوغ سویا گازدار
امروزه انواع دوغ سویا گازدار به صورت صنعتی تولید شده و به وسیله یک عامل درونی یا بیرونی گازدار می‌شوند. در مرحله اولیه تولید دوغ سویا گازدار، ابتدا شیر سویا به همراه حداقل ۵۰ درصد آب ترکیب شده و به خوبی مخلوط می‌شود. در ادامه مقدار مشخصی گاز CO2 به ترکیبات دوغ اضافه می‌شود.
دوغ سویا حرارت‌دیده
به صورت کلی برای افزایش مدت نگهداری محصولات لبنی، آن‌ها را حرارت می‌دهند. به این ترتیب دوغ سویای گرما‌دیده را می‌توان مدت‌زمان طولانی‌تری نگهداری کرده و نگران از دست رفتن کیفیت آن نبود.
در گذشته دوغ‌های سنتی و محلی با طعم‌های ساده تولید و به بازار عرضه می‌شدند، اما امروزه با توجه به استقبال مصرف‌کنندگان، انواع دوغ سویا طعم‌دار بر اساس ذائقه ایرانی تهیه و به بازار عرضه می‌شود. انواع دوغ سویای طعم‌دار به شرح زیر است:
دوغ سویا با طعم نعنا
برای تهیه این محصول از عصاره یا پودر خشک‌شده نعنا استفاده می‌شود. نوشیدن این دوغ گیاهی موجب حس طراوت و تازگی در بدن مصرف‌کننده می‌شود. از خواص دوغ سویا نعنا می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- کاهش گاز معده و روده
- ضدتشنج و سرفه
- بهبود علائم سرماخوردگی و آنفولانزا
دوغ سویا با طعم پونه
مصرف دوغ سویا با طعم پونه موجب حس شادابی و سرزندگی در طول روز شده و خاطرات نوشیدن دوغ‌های محلی را بازسازی می‌کند. از فواید این محصول می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- منبع مناسبی برای ویتامین K، ویتامین E، منیزیم، منگنز، آهن و کلسیم
- تامین نیاز بدن به اسیدهای چرب همچون امگا ۳ و امگا ۶
- دارای خاصیت آنتی‌اکسیدانی
- سرشار از فیبر
دوغ سویا با طعم خیار
این محصول یکی از بهترین نوشیدنی‌های خنک برای فصل‌های گرم سال شناخته می‌شود. شما می‌توانید از این محصول برای تهیه آب‌دوغ‌خیار و آش دوغ نیز استفاده کنید. فواید دوغ سویا با طعم خیار می‌توان به شرح زیر است:
- درمان عطش
- پیشگیری از گرمازدگی
- تسریع عملیات هضم غذا
- پیشگیری از ابتلا به پوکی استخوان
ارزش غذایی دوغ سویا
سویا یکی از بهترین دانه‌های گیاهی است که ویژگی‌های آن به‌شدت مشابه فرآوردههای حیوانی خواهد بود. فرآوردههای سویا همچون شیر و دوغ سویا حاوی میزان زیادی پروتئین است. از ویژگی‌های فرآوردههای سویا می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- پروتئین سویا به دو گروه اسیدآمینه متیونین و سیستئین تقسیم می‌شود که تقریباً شبیه گوشت هستند.
- وجود انواع فلاونوئید‌ها در فراورده‌های سویا سبب شده تا دوغ سویا خاصیت آنتی‌اکسیدانی داشته باشد.
- چربی دوغ سویا از نوع اسیدهای چرب غیراشباع است که از افزایش کلسترول بد خون جلوگیری می‌کند.
- فرآوردههای سویا فاقد قند لاکتوز بوده و در بیماران مبتلا به عارضه گالاکتوزمی ایجاد نفخ شکمی نمی‌کند.
- کالری کم دوغ سویا سبب شده تا مصرف آن در رژیم‌های غذایی لاغری بسیار مناسب باشد.
همچنین دوغ سویا دارای مواد مغذی فراوانی است که برای سلامت مصرف‌کننده مفید خواهد بود. به صورت کلی جدول ارزش غذایی ۱۰۰ گرم دوغ سویا به شرح زیر است:
- انرژی: ۹۴ کیلوکالری
- چربی: 8/1 گرم
- کلسترول: صفر میلی‌گرم
- سدیم: ۳۵ میلی‌گرم
- پتاسیم: ۴۷ میلی‌گرم
- کربوهیدرات: ۱۶ گرم
- قند: 2/1 گرم
- پروتئین: 5/3 گرم
- ویتامین C: ۴ درصد نیاز روزانه بدن
- آهن: ۶ درصد نیاز روزانه بدن
- کلسیم: ۱۱ درصد نیاز روزانه بدن
- ویتامین B6: ۱ درصد نیاز روزانه بدن
- منیزیم: ده درصد نیاز روزانه بدن
فواید دوغ سویا برای سلامتی بدن
تحقیقات علم تغذیه اثبات کرده‌اند که در مناطقی که به صورت روزانه از سویا استفاده می‌کنند، بیماری‌های عصبی همچون آلزایمر شیوع کمتری دارد. به این ترتیب می‌توان نتیجه گرفت مصرف پروتئین سویا به تقویت عملکرد مغز و ذهن کمک شایانی می‌کند. از مهم‌ترین خواص دوغ سویا می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
کنترل اضافه‌وزن
فرآوردههای سویا دارای پروتئین‌های مفیدی هستند که عوامل مؤثر در افزایش وزن مانند «هایپوگلیسمی» و «هایپر لیپیدمی» را کنترل می‌کنند. به این ترتیب مصرف روزانه دوغ سویا از افزایش وزن جلوگیری خواهد کرد.
کنترل سطح قند خون
دوغ سویا حاوی مقدار زیادی اسیدهای آمینه به‌نام «گلیسین» و «آرژینین» است که سطح قند خون را در بدن کاهش می‌دهند. به این ترتیب دوغ سویا با کنترل سطح انسولین در بیماران دیابتی، خطر افت قند در این افراد را نیز کاهش می‌دهد.
پیشگیری از ابتلا به بیماری‌های قلبی و عروقی
متخصصان علم تغذیه دریافته‌اند که مصرف پروتئین موجود در سویا نتایج مطلوبی را برای بدن به همراه می‌آورد. از این نتایج می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- کاهش کلسترول بد خون
- کاهش تری‌گلیسرید‌ها
- افزایش سطح کلسترول خوب بدن
- گردش بهتر خون در ارگان‌های بدن
به این ترتیب مصرف پروتئین سویا جذب کلسترول بد خون را مختل کرده و عملکرد دیواره رگ‌ها را بهبود می‌بخشد. توجه داشته باشید که به ازای یک درصد کاهش کلسترول بد خون، خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی به میزان دو الی چهار درصد کاهش پیدا می‌کند.
جلوگیری از ابتلا به سرطان
ترکیبات آنتی‌اکسیدانی و ضدسرطانی دوغ سویا سبب شده تا ریسک ابتلا به سرطان سینه در زنان و سرطان پروستات در مردان به صورت چشمگیری کاهش پیدا کند.
درمان علائم یائسگی
فرآوردههای سویا دارای مواد ویژه‌ای به نام «فیتواستروژن‌ها» هستند که مصرف این مواد به افزایش تراکم استخوانی کمک شایانی می‌کند. به این ترتیب مصرف دوغ سویا در زنان یائسه به پیشگیری از ابتلا به پوکی استخوان کمک می‌کند. همچنین مصرف این نوشیدنی سرد علائم دوران یائسگی همچون گرگرفتگی را درمان خواهد کرد.
خواص دوغ سویا برای گوارش
مصرف پروتئین سویا به ویژه در کودکان و نوزادان به تقویت دستگاه گوارشی کمک شایانی می‌کند. دوغ سویا دارای فیبر فراوانی است که حجم مدفوع را افزایش داده و در نتیجه از ابتلا به یبوست جلوگیری می‌کند. به این ترتیب می‌توان گفت مصرف دوغ سویا خطر ابتلا به بیماری‌های ناشی از یبوست و سرطان روده را نیز کاهش خواهد داد.
مضرات دوغ سویا
نوشیدن انواع فرآوردههای سویا می‌تواند در بسیاری از افراد موجب حساسیت شود. حساسیت به سویا می‌تواند با علائمی همچون کهیرهای پوستی و گرفتگی صدا همراه باشد.
مصرف دوغ گیاهی بهتر است یا دوغ معمولی؟
دوغ‌های گیاهی همچون دوغ سویا، حاوی پروتئین‌های محلول و چربی‌های غیراشباع هستند. همچنین این نوشیدنی گیاهی کربوهیدرات و مواد مغذی همچون ویتامین E، B6، B1، لیستین و فیبر را نیز در خود جای داده‌است. توجه داشته باشید که میزان کلسیم دوغ سویا حدود یک‌چهارم کلسیم موجود در دوغ معمولی است و به همین دلیل بسیاری از تولیدکنندگان محصولات خود را با افزودن کلسیم، غنی‌سازی می‌کنند.
البته باید خاطر نشان کرد که علی‌رغم وجود کلسیم اندک در دوغ سویا، این محصول دارای فاکتورهای مناسبی است که جذب کلسیم در بدن را افزایش می‌دهد. بنابراین توصیه می‌شود بانوان قبل‌از شروع دوران یائسگی برای پیشگیری از ابتلا به پوکی استخوان، استفاده از فرآوردههای سویا را به همراه محصولات لبنی معمولی در رژیم غذایی روزانه خود قرار دهند. به صورت کلی از تفاوت‌های اصلی دوغ سویا و دوغ معمولی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- کالری: دوغ سویا کالری کمتری نسبت به دوغ معمولی دارد.
- عناصر مفید برای بدن: دوغ سویا غنی‌شده میزان کلسیم مشابهی با دوغ معمولی دارد. همچنین دوغ سویا ویتامین K بیشتری از دوغ معمولی در خود جای داده است. البته میزان ویتامین‌های گروه B در دوغ سویا کمتر از محصولات معمولی است.
متخصصان علم تغذیه توصیه می‌کنند از این فرآورده گیاهی به صورت روزانه در کنار فرآوردههای حیوانی استفاده کرده و از فواید دوغ سویا بهره ببرید.
خرید اینترنتی دوغ سویا در تهران
امروزه با توجه به خواص دانه‌های سویا، مصرف انواع فرآوردههای این ماده گیاهی مورد استقبال قرار گرفته است. شما می‌توانید برای خرید دوغ سویا به بازار آنلاین به‌روز رسان مراجعه کرده و ضمن مقایسه انواع برندهای این محصول نسبت به ثبت خرید خود اقدام کنید. سایت به روز رسان با ارائه انواع قیمت دوغ سویا انتخاب را برای مصرف‌کنندگان آسان‌تر می‌کند. سامانه به روز رسان با ارسال محصولات لبنی توسط ناوگان یخچال‌دار، کیفیت و بهداشت محصول را تضمین خواهد کرد.
طرز تهیه دوغ سویا به روش خانگی
برای تهیه دوغ سویا پیش از هر چیز باید شیر سویا خانگی تهیه کنید. در این بخش ابتدا ساده‌ترین روش برای تهیه شیر سویا را شرح می‌دهیم. سپس طرز تهیه ماست و دوغ سویا را ارائه خواهیم کرد.
مرحله اول: تهیه شیر سویا خانگی
دانه‌های سویا به شکل لوبیا بوده و از خانواده حبوبات محسوب می‌شود. در ادامه مراحل استخراج شیر سویا را شرح می‌دهیم.
مواد لازم برای چهار نفر
دانه سویا: ۱۲۵ گرم
آب: یک لیتر
نمک: به مقدار لازم
طرز تهیه
برای تهیه شیر سویا ابتدا باید دانه‌های لوبیا را در آب خیسانده و سپس پوست آن‌ها را جدا کنید. برای این منظور کافی است تا دانه‌های سویا را تمیز کرده و سپس آن‌ها را به مدت ۱۰ الی ۱۵ ساعت درون آب قرار دهید. پس از گذشت این مدت، پوست دانه‌های سویا به راحتی جدا خواهد شد. پس از جدا کردن پوست دانه‌های سویا، آن‌ها را به مدت دو دقیقه در مایکروویو یا فر قرار دهید. سپس دانه‌های برشته شده را به همراه یک لیتر آب، درون مخلوط‌کن ریخته و ترکیب کنید.
شما می‌توانید از آسیاب نیز استفاده کنید. به این ترتیب دانه‌های سویا را آسیاب کرده و پودر به دست آمده را با آب مخلوط کنید. در ادامه ترکیب به دست آمده را از صافی عبور دهید و مایع باقی‌مانده را به مدت 5 الی 10 دقیقه روی شعله متوسط قرار دهید. پس از آن که شیر سویا جوشید، شعله را خاموش کرده و اجازه دهید تا خنک شود. توصیه می‌شود برای بهبود طعم شیر سویا، در این مرحله مقداری نمک به آن اضافه کنید. شما می‌توانید شیر سویای خانگی را به مدت سه الی چهار روز درون یخچال نگهداری کنید.
مرحله دوم: تهیه ماست سویا خانگی
در مرحله بعد باید ماست سویا را آماده کنید. مواد لازم برای تهیه ماست سویا بسیار ساده بوده و تنها به شیر سویا و مایه ماست نیاز دارید. شما می‌توانید از پودر استارتر ماست نیز استفاده کنید.
مواد لازم برای تهیه ماست سویا
شیر سویا: یک لیتر
ماست سویا: نصف فنجان
طرز تهیه
ابتدا یک لیتر شیر سویا را روی حرارت ملایم قرار داده و پس‌از آن که جوشید، شعله را خاموش کنید. هنگامی که شیر سویا مقداری خنک شد و دمای آن به ۴۰ الی ۵۰ درجه سانتی‌گراد رسید، ماست سویا یا پودر استارتر را به شیر اضافه کرده و به خوبی هم بزنید. سپس روی ظرف را با پارچه ضخیم پوشانده و مواد را به مدت یک الی دو ساعت در دمای محیط قرار دهید. پس از این مدت ماست سویا آماده مصرف شده و شما می‌توانید آن را درون یخچال نگهداری کنید.
مرحله سوم: تهیه دوغ سویا خانگی
در مرحله پایانی تنها باید شیر سویا، ماست سویا، آب و مواد طعم‌دهنده را ترکیب کنید.
مواد لازم برای تهیه دوغ سویا
شیر سویا: یک لیتر
ماست سویا: پنج قاشق غذاخوری
نمک: یک قاشق سوپ‌خوری
قند: یک حبه کوچک
طرز تهیه
ابتدا شیر سویا را به همراه آب مخلوط کرده و یک لیوان از آن را کنار بگذارید. سپس باقی‌مانده مواد را روی حرارت قرار دهید. پس از آنکه دمای مواد اندکی افزایش یافت، حرارت را خاموش کنید. دمای شیر سویا باید مقداری باشد که پوست دست را نسوزاند. در مرحله بعد ماست سویا، نمک و قند را به لیوان آب و شیر اضافه کرده و به خوبی هم بزنید. در مرحله بعد محتویات لیوان را به مخلوط شیر و آب ولرم اضافه کنید. در پایان ترکیب دوغ را درون ظرف شیشه‌ای ریخته و درب آن را محکم ببندید. با قرار گرفتن دوغ سویا در جای گرم یا در مقابل آفتاب، دوغ ترش و خوشمزه‌ای حاصل می‌شود. توجه داشته باشید که مقدار مصرف شکر یا قند نباید زیاد باشد، زیرا موجب بدمزه شدن دوغ خواهد شد.