تمبر هندی میوه درخت گرمسیری است که در کشورهای استوایی با آب و هوای گرم و مرطوب می‌روید. این میوه لوبیایی شکل، ترش مزه و سرشار از قند است. میوه رسیده تمبر هندی نیز دارای قند فراوان بوده و برای تهیه دسر و مربا، شربت، بستنی و نوشیدنی‌های شیرین مورد استفاده قرار می‌گیرد. در ادامه به معرفی این میوه‌ی اعجاب انگیز پرداخته و خواص و فواید آن را توضیح می‌دهیم. همچنین دستور پخت قلیه ماهی جنوبی را نیز در پایان برای شما آورده‌ایم.
همه‌چیز در باره میوه تمبر هندی
خاستگاه تمبر هندی به مناطق گرمسیری قاره آسیا تعلق داشته و از دیرباز در کشورهای کامرون، تانزانیا، نیجریه، ایران (سیستان و بلوچستان) به صورت خودرو رشد می‌کند. علت این نامگذاری نیز آن است که گیاه‌شناسان اروپایی برای اولین بار در هند با این میوه مواجه شده و آن را تشریح کرده‌اند. همچنین تمبر در زبان عربی به میوه خرما اشاره داشته و تمبر هندی به صورت خرمای هندی ترجمه می‌شود.
جالب است بدانید که اصالت تمبر هندی به کشورهای آفریقایی بازمی‌گردد. این میوه مغذی به دو صورت قابل مصرف خواهد بود. این میوه در حالت نرسیده، با گوشتی سبز و بسیار ترش، برای تهیه انواع چاشنی و سس استفاده می‌شود.
درخت تمبر هندی گیاهی همیشه سبز بوده که در مناطق گرمسیری رشد می‌کند. میوه تمبر هندی به شکل لوبیا یا باقلا بوده و رنگ قهوه‌ای تیره‌ای دارد. طعم ترش و خوشمزه این گیاه سبب شده تا در تهیه انواع غذا از عصاره تمبر هندی استفاده شود. همچنین کودکان و افراد جوان تمایل فراوانی به مصرف نوع کال این میوه دارند.
نحوه مصرف تمبر هندی
ساده‌ترین شیوه مصرف تمبر هندی استفاده از میوه تازه آن است. برای این منظور کافی است غلاف بیرونی قهوه‌ای رنگ را شکسته و قسمت‌های رشته‌ای را از روی خمیر تمبر هندی جدا کنید. به این ترتیب میوه تمبر هندی به صورت خمیری قهوه‌ای رنگ باقی مانده و می‌توانید هسته‌های مربعی شکل را در آن مشاهده کنید. اکنون خمیر تمبر را به بخش‌های کوچک برش داده و سپس میل کنید. توجه داشته باشید که هسته این میوه قابل مصرف نیست. برای استفاده از میوه این گیاه، نوع تمبر هندی شیرین مناسب‌تر خواهد بود.
در حالت دیگر محصول فرآوری شده تمبر هندی قرار دارد که در دو نوع ترش و ملس تولید و به بازار عرضه می‌شود. در تولید این محصول، گوشت میوه به همراه دانه‌های آن تحت فشار قرار گرفته که در پی آن خمیر قهوه‌ای رنگی حاصل می‌شود. روند تولید تمبر هندی فرآوری شده در کارخانجات شامل شستشو، جداسازی قسمت‌های زائد، لکه‌گیری، دم گیری و هسته گیری می‌شود. از محصول فرآوری شده بیشتر در تهیه انواع غذا با تمبر هندی استفاده می‌شود.
ارزش غذایی تمبر هندی
به صورت کلی در هر ۱۰۰ گرم میوه تمبر هندی، ۲۳۹ کالری وجود دارد. همچنین میزان کل کربوهیدرات موجود در این میوه برابر با 5/62 گرم است. با مصرف این مقدار کربوهیدرات، 14/57 گرم شکر و 1/5 گرم فیبر به رژیم غذایی فرد مصرف کننده اضافه می‌شود. همچنین این میوه ترش و خوشمزه، مقدار فراوانی ویتامین و مواد معدنی در خود جای داده است. در ادامه مقدار هر کدام از مواد معدنی موجود در تمبر هندی را مشاهده خواهید کرد.
- سدیم: ۲۸ میلی‌گرم
- پتاسیم: ۶۲۸ میلی‌گرم
- ویتامین A: دو میکروگرم
- ویتامین C: سه میلی گرم
- کلسیم: ۷۷ میلی گرم
- فسفر: ۹۴ میلی‌گرم
- آهن: 1/8 میلی‌گرم
- چربی کل: سه گرم
توجه داشته باشید که میوه خشک شده این گیاه دارای مواد معدنی کمتری خواهد بود. همچنین طبع تمبر هندی سرد و خشک شناخته شده است. از خواص تمبر هندی در طب سنتی می‌توان به ملین بودن آن اشاره کرد. در ادامه دیگر خواص و فواید این میوه ارزشمند را شرح خواهیم داد.
خواص تمبر هندی
این قسمت از مقاله به بررسی خواص و فواید این ماده غذایی ارزشمند اختصاص پیدا کرده است.
بهبود عملکرد سیستم گوارشی بدن
در ایام گذشته عموم مردم از خواص تمبر هندی برای بواسیر و یبوست آگاهی کامل داشته‌اند. فیبر زیاد موجود در میوه تمبر هندی سبب شده تا تحریکات روده‌ای افزایش یافته و دفع مواد زائد آسان‌تر شود. به این ترتیب با مصرف این میوه خوشمزه، سیستم گوارشی سالم و تمیز شده و از بروز هرگونه زخم‌های گوارشی و التهاب جلوگیری می‌شود.
همچنین خاصیت ضد میکروبی این گیاه سبب شده تا انگل‌های موجود در بدن کاهش پیدا کند. مصرف این گیاه به ویژه در کودکان، کرم‌های روده را درمان کرده و از بدن در مقابل عفونت‌های میکروبی و قارچی محافظت می‌کند. به علاوه مصرف تمبر هندی فرآوری شده به کاهش درد معده نیز کمک می‌کند.
افزایش مقاومت سیستم ایمنی بدن
ویتامین C موجود در تمبر هندی به عنوان یک آنتی اکسیدان شناخته شده است. این آنتی اکسیدان ویژه از بدن در مقابل رادیکال‌های آزاد موجود در سلول‌ها حفاظت کرده و ایمنی کلی بدن را تقویت می‌کند. با توجه به این که رادیکال‌های آزاد در بدن منجر به تولید سلول‌های سرطانی می‌شوند، استفاده از تمبر هندی به جلوگیری از ابتلا به بیماری‌های مزمنی همچون سرطان نیز کمک می‌کند.
همچنین ویتامین C موجود در این میوه ارزشمند، نیاز بدن را تأمین کرده و خطر ابتلا به بیماری‌های سرماخوردگی و تب را از بین می‌برد. خاصیت ضد میکروبی این میوه سبب شده تا باکتری‌ها و ویروس‌های موجود در بدن از بین رفته و سلامت عمومی حاصل شود. برای درمان گلودرد نیز توصیه می‌شود مقداری میوه تمبر هندی را با آب ترکیب کرده و غرغره کنید.
بهبود سیستم خون رسانی بدن
کلسترول بد در رگ‌ها و شریان‌های خونی رسوب کرده و مانع خون‌رسانی مناسب به اعضای بدن می‌شود. مصرف میوه تمبر هندی کلسترول بد خون را کاهش داده و از ابتلا به بیماری‌های مزمن قلبی و عروقی جلوگیری می‌کند. همچنین تمبر هندی گردش خون در ارگان‌های بدن را نیز تسهیل می‌کند. آهن موجود در تمبر هندی سبب می‌شود تا گلبول‌های قرمز به اندازه تولید شده و اندام‌ها و ماهیچه‌های بدن به درستی عمل کنند. همچنین مصرف این ماده خوراکی، بیماری کم‌خونی را درمان کرده و به این ترتیب علائمی همچون سردرد، ضعف، خستگی و اختلالات شناختی نیز از بین خواهد رفت.
پیشگیری و درمان بیماری‌های کبدی و کلیوی
استفاده میزان مناسبی از عصاره تمبر هندی می‌تواند اختلالات صفراوی را از بین برده و از ابتلا به سنگ کیسه صفرا جلوگیری کند. البته توجه داشته باشید که استفاده مداوم از تمبر هندی، خود موجب تشکیل سنگ صفراوی خواهد شد. به علاوه خواص تمبر هندی برای سنگ کلیه نیز مدت‌هاست که شناخته شده و مورد بررسی است. چنانکه گفته شد این ماده مغذی دارای مقدار زیادی آنتی اکسیدان، ویتامین و مواد معدنی بوده که سم زدایی و پاکسازی کلیه‌ها را تسهیل کرده و سنگ کلیه را دفع می‌کند.
کمک به روند کاهش وزن
تمبر هندی به عنوان یکی از درمان‌های طبیعی چاقی شناخته شده است. این ماده خوراکی سرشار از اسید سیتریک بوده که در بدن آنزیم خاصی را ترشح می‌کند. این آنزیم از ذخیره چربی‌های اضافی در بدن جلوگیری کرده و اشتها را سرکوب می‌کند. همچنین ویتامین موجود در این میوه سبب بهبود عملکرد سیستم عصبی شده و رشد عضلات بدن را بهبود می‌بخشد. به همین دلیل مصرف تمبر هندی انرژی روزانه را تأمین کرده و قدرت بدنی را برای انجام تمرینات بدن‌سازی افزایش می‌دهد.
کنترل سطح قند خون
در هنگام هضم غذا، کربوهیدرات‌ها به قند یا چربی تبدیل شده و در بدن ذخیره می‌شوند. به همین دلیل سطح قند خون افراد دیابتی پس از مصرف وعده غذایی افزایش چشمگیری پیدا کرده و دردسرساز می‌شود. میوه تمبر هندی از جذب کربوهیدرات‌ها توسط سیستم گوارش جلوگیری کرده و به این ترتیب سطح قند خون را کنترل می‌کند. به همین دلیل توصیه می‌شود افراد دیابتی میزان مناسبی از تمبر هندی را در رژیم غذایی خود جای دهند.
تقویت سیستم بینایی
ویتامین‌های موجود در تمبر هندی به صورت محلول در چربی هستند. این ویژگی سبب شده تا مصرف این میوه از خشک شدن چشم جلوگیری کرده و التهابات چشمی را کاهش دهد. به این ترتیب خطر ابتلا به بیماری آب مروارید در افراد کهنسال نیز کاهش پیدا می‌کند.
کمک به سلامت پوست
آنتی اکسیدان‌ها و ویتامین Dموجود در تمبر هندی، به سلامت و درخشندگی پوست فرد مصرف‌کننده کمک می‌کند. برای این منظور کافی است 30 گرم خمیر تمبر هندی را با 150 میلی لیتر آب ترکیب کرده و به مدت 10 دقیقه کنار بگذارید. سپس نصف قاشق غذاخوری زردچوبه اضافه کرده و مخلوط را به صورت ماسک بر روی صورت خود قرار دهید. پس از 15 دقیقه صورت خود را با آب ولرم شسته و نتیجه را بر روی پوست خود مشاهده کنید.
همچنین می‌توان از این میوه برای تهیه لایه‌بردار طبیعی نیز استفاده کرد. به این ترتیب یک قاشق چای‌خوری خمیر تمبر هندی را با یک قاشق چای‌خوری نمک ترکیب کرده و به مدت هفت دقیقه بر روی پوست خود قرار دهید. در این مدت با انگشتان دست به آرامی صورت خود را ماساژ داده و سپس با آب گرم بشوئید. مصرف این ماسک دوبار در هفته توصیه می‌شود.
آنتی‌اکسیدان‌های موجود در این میوه مغذی سبب از بین رفتن خطوط و زخم‌های ایجاد شده بر روی پوست نیز می‌شود. بتاکاروتن موجود در این میوه نیز از ایجاد چین و چروک و پیری زودرس جلوگیری می‌کند.
از دیگر فواید تمبر هندی می‌توان به از بین بردن عطش و درمان زردی بدن نیز اشاره کرد.
عوارض تمبر هندی
چنانکه گفته شد مصرف تمبر هندی سطح قند خون را کاهش می‌دهد. به این ترتیب در مورد مصرف بیش از اندازه این گیاه توسط افراد مبتلا به دیابت نگرانی‌هایی وجود دارد. توصیه می‌شود بیماران مبتلا به دیابت در هنگام مصرف میوه نرسیده تمبر هندی، سطح قند خون را تحت کنترل داشته باشند. همچنین توجه داشته باشید که کاهش سطح قند خون در حین عمل‌های جراحی خطرآفرین خواهد بود. توصیه می‌شود حداقل به مدت دو هفته پیش از جراحی، استفاده از تمبر هندی را قطع کنید.
اثرات استفاده از تمبر هندی در زمان بارداری و شیردهی نیز ناشناخته بوده و توصیه می‌شود مادران باردار و شیرده، از مصرف بیش از اندازه این ماده خوراکی پرهیز کنند. همچنین مصرف تمبر هندی با برخی از داروهایی شیمیایی همچون آسپیرین و ایپوبروفن تداخل ایجاد کرده و توصیه نمی‌شود. مصرف تمبر هندی به همراه قرص آسپرین و ایپوبروفن موجب افزایش این آنزیم‌ها در بدن شده و احتمال بروز عوارض جانبی را افزایش می‌دهد.
خرید اینترنتی تمبر هندی در تهران
برای خرید تمبر هندی در طعم‌های شیرین، ترش و ملس، کافی است به سایت بازار آنلاین به روز رسان مراجعه کنید. در هنگام تهیه این محصول از سایت به روز رسان، می‌توانید انواع کیفیت و قیمت تمبر هندی را مشاهده کرده و سپس کالای خود را سفارش دهید. با خرید از سایت به روز رسان، کالای مورد نظر خود را در اسرع وقت و درب منزل دریافت خواهید کرد.
طرز تهیه سس تمبر هندی
در ادامه طرز تهیه چاشنی تمبر هندی را شرح خواهیم داد که می‌توانید از آن برای طعم‌دار کردن سمبوسه، ماهی و انواع غذاهای دریایی استفاده کنید.
مواد لازم برای تهیه سس تمبر هندی
تمبر هندی فرآوری شده: یک پیمانه
گوجه فرنگی: یک عدد
فلفل‌های سبز تند: یک عدد
گشنیز خرد شده: یک قاشق غذا خوری
سیر: یک حبه
پودر کاری: یک قاشق چای خوری
پودر تخم گشنیز: یک قاشق غذا خوری
نمک و فلفل: به مقدار لازم
زیره پودر شده: به مقدار لازم
آبلیمو و سرکه: به مقدار کم
روش تهیه سس تمبر هندی
ابتدا باید تمبر هندی فرآوری شده را عمل بیاورید. برای این منظور ابتدا یک چهارم بسته تمبر هندی را با یک پیمانه آب ترکیب کرده و خوب هم بزنید. پس از آنکه تمبر به خوبی در آب حل شد، مخلوط را از صافی رد کرده و باقی مانده را به کمک یک قاشق فشار دهید. به این ترتیب عصاره غلیظی حاصل می‌شود. در مرحله بعد عصاره آماده شده را به همراه ادویه و دیگر مواد مخلوط کرده و به کمک میکسر به صورت پوره درآورید.
در پایان مواد پوره شده را بر روی حرارت قرار داده و هم بزنید. بلافاصله پس‌از آن که مخلوط جوشید، حرارت را کم کرده و به مدت پنج دقیقه دیگر صبر کنید. سپس شعله را خاموش کرده و سس آماده شده را درون شیشه‌ای تمیز بریزید. از این سس می‌توانید به عنوان چاشنی انواع خوراک‌ها و غذاها استفاده کنید.
نکات کلیدی در تهیه چاشنی تمبر هندی
- توجه داشته باشید که مزه گشنیز در این سس غالب بوده و می‌توانید از پودر آن نیز استفاده کنید.
- این سس به مدت طولانی در یخچال سالم خواهد ماند.
- می‌توانید مرحله جوشاندن را حذف کرده و تنها مواد را با یکدیگر ترکیب و سرو کنید.
- می‌توانید رب گوجه فرنگی را جایگزین گوجه کنید.
- استفاده از سرکه و آبلیمو اختیاری است.
- تندی این چاشنی بسته به ذائقه مصرف کننده متغیر خواهد بود. می‌توانید فلفل تند را تا دو عدد افزایش دهید.
طرز تهیه قلیه ماهی با تمبر هندی
قلیه ماهی یکی از غذاهای سنتی مردم جنوب ایران به شمار می‌رود. نوع خاصی از این غذا در استان‌های بوشهر و هرمزگان طبخ می‌شود که در آن از ماهی‌های جنوب استفاده می‌شود. در ادامه روش پخت این غذای ترش و ملس را برای شما شرح خواهیم داد.
مواد لازم
گوشت ماهی بدون تیغ: ۵۰۰ گرم
شنبلیله: 500 گرم
گشنیز: ۲۵۰ گرم
پیاز: یک عدد
سیر: یک بته
آرد گندم: دو قاشق سوپ خوری
تمبر هندی: ۲۵۰ گرم
فلفل قرمز و زردچوبه: یک قاشق مرباخوری
توجه داشته باشید که توصیه می‌شود در تهیه این غذا از گوشت ماهی استفاده کنید که خالص و بدون تیغ باشد. شما می‌توانید از تن ماهی نیز برای طبخ این غذا بهره ببرید. همچنین در تهیه قلیه ماهی حتما از سیر تازه استفاده کنید.
روش تهیه
ابتدا حدود نصف بسته تمبر هندی را با سه لیوان آب جوش مخلوط کرده و کناری قرار دهید. سپس گشنیز و شنبلیله را به خوبی شسته و خرد کنید. در ادامه مقداری روغن در ظرف ریخته و پیازهای خرد شده را تفت دهید. اکنون زردچوبه را به آن اضافه کنید. در ادامه یک بته سیر را خرد کرده و به مخلوط اضافه کنید. توجه داشته باشید که سیر باید تا زمانی که تغییر رنگ داد، تفت داده شود. سپس سبزیجات معطر را به مخلوط اضافه کرده و به خوبی تفت دهید. در این مرحله می‌توانید نمک و فلفل را به مواد اضافه کنید.
در مرحله بعد باید عصاره تمبر هندی را به مواد اضافه کنید. به این ترتیب محلول تمبر هندی را از صافی رد کرده و مایع به دست آمده را به آرد اضافه کنید. پس از آن که مخلوط غلیظی حاصل شد، آن را به خورشت اضافه کنید.
در پایان تکه‌های ماهی را با اندکی زردچوبه و نمک تفت داده و سپس به خورشت اضافه کنید. حدود نیم ساعت زمان کافی خواهد بود تا خورشت جا افتاده و آماده سرو شود.
نکات مهم در تهیه قلیه ماهی
- توجه داشته باشید که هرچه سبزیجات معطر ریزتر شده باشند، کیفیت خورشت افزایش می‌یابد.
- برای خارج کردن طعم بیشتر از سیر و پیاز، می‌توانید آن‌ها را درون غذاساز ریخته و به صورت خمیر یکدست درآورید.
- -چنانچه تمایل دارید رنگ خورشت بیشتر شود، می‌توانید از رب گوجه فرنگی نیز استفاده کنید. برای این منظور مانند دیگر خورشت‌ها، ابتدا رب گوجه فرنگی را در اندکی روغن تفت داده و سپس به خورشت اضافه کنید.
- ماهی استفاده شده در تهیه قلیه، باید از نوع گوشتی بوده و بدون استخوان باشد. شما می‌توانید برای تهیه این خوراک از ماهی قزل آلا نیز استفاده کنید.
- برای افزایش کیفیت خورشت بهتر است در تمامی مراحل درب قابلمه به صورت نیمه باز قرار بگیرد. همچنین برای روغن انداختن بهتر خورشت، حرارت شعله را بسیار ملایم کرده و اجازه دهید به مدت یک ساعت به آرامی بپزد.