پشمک ایرانی اصیل با نوعی که در شهربازی‌ها به فروش می‌رسد، کاملا متفاوت است. احتمال می‌رود منشا آن، شهر یزد باشد. این شیرینی با عبور جریان هوای گرم و مرطوب از روی شکر تولید می‌شود. برخورد هوای گرم و مرطوب به شکر، باعث تبدیل شدن آن به فرم نیمه جامد می‌شود. از آنجایی که جریان هوا به صورت ممتد به بلورهای نیمه جامد شکر برخورد می‌کند، بلورها را به صورت رشته‌هایی بلند و باریک در می‌آورد. «هر آنچه باید راجع پشمک بدانید»، در این مطلب پیدا خواهید کرد.
تاریخچه پشمک
تاریخچه این شیرینی در ایران دقیقا مشخص نیست، ولی با توجه به اشاره سُحق اَطعمه شیرازی (شاعر قرن نهم هجری)، مشخص می‌شود که از حدود 600 سال پیش، این شیرینی در میان ایرانیان کاملا شناخته شده بوده و رواج داشته است:
«می‌برد پشمک به شیرینی دل عشاق را می‌کشد کشکک به چربی هر زمان مشتاق را»
محبوب‌ترین نوع این شیرینی در ایران، متعلق به شهر یزد است که با توجه به اسناد از سال 1295 هجری (تاکنون) در شیرینی سازی حاج خلیفه رهبر و شرکا تولید می‌شده است.
جالب است بدانید تولید پشمک (cotton candy) برای اولین بار به سال 1897 میلادی باز می‌گردد. این شیرینی محصول همکاری ویلیام موریسون دندانپزشک و جان. سی واتون شیرینی فروش آمریکاییی است. آنان با کمک هم ماشینی اختراع کردند که صفحه‌ای چرخان داشت و این صفحه باعث انتقال گرما به شکر می‌شد، این انتقال گرما باعث به وجود آمدن بافتی شبیه به نخ دندان (چیزی شبیه به شیرینی که امروزه با آن آشناییم) می‌شود. این محصول جدید را fairy floss (ابریشم پری‌گونه) نامیدند.
هفت سال طول کشید تا آن‌ها محصول جدیدشان را به عموم معرفی کردند. این شیرینی، در یک نمایشگاه، به عموم مردم معرفی شد.
جالب است بدانید که در سال 1921، دندانپزشک دیگری با نام ژوزف لزکو (Josef Lascaux)، بهبودهایی در دستگاه تولید کننده این شیرینی داد و نام آن را به cotton candy تغییر داد؛ زیرا بیشتر شبیه به نخ‌های کتانی بود که در ایالات لوییزیانا تهیه می‌شد و اینگونه شد که این شیرینی در سراسر ایالات متحده به cotton candy معروف شد. البته در بریتانیا آن را با نام candy floss و در هلند به suikerspin می‌شناسند.
از سال 1970 به بعد، این شیرینی به صورت صنعتی بسته‌بندی و تولید شد. جالب است بدانید هفت دسامبر را روز جهانی این شیرینی نام گذاری کرده‌اند.
این نوع شیرینی آمریکایی پس از جنگ جهانی دوم وارد ایران شد. گفته می‌شود این شیرینی برای اولین بار در شهر بروجرد تهیه شده و بروجردی‌ها آن را پشمینه می‌خواندند.
انواع پشمک
گاهی ترکیبات پشمک تنها شکر است که در این صورت طعم آن با طعم شکری که شیرینی از آن ساخته شده، فرق چندانی ندارد.
به برخی دیگر موادی همچون کاکائو، قهوه، زعفران، هل، رنگ‌های خوراکی و غیره اضافه می‌شود.
از دیگر انواع این شیرینی می‌توان به طعم پرتقالی، وانیلی و توت فرنگی آن اشاره کرد.
طرز تهیه پشمک
مدل آمریکایی (چوبی)
این مدل را می‌توان در بیشتر شهربازی‌ها پیدا کرد. در تهیه این مدل، از دستگاهی ویژه‌ای با نام دستگاه پشمک ساز استفاده می‌کنند. در این دستگاه، دو ظرف کاسه‌ای شکل وجود دارد که یکی بزرگ‌تر از دیگری است. ظرف کوچکتر که به شکل کاسه لب برگردان است، در میان ظرف بزرگ‌تر قرار دارد.
این ظرف‌ها با سرعت زیاد به دور محور مرکزی می‌چرخد. در اثر این چرخش، به تمامی محتویات درون ظرف، نیروی گریز از مرکز وارد می‌شود. در زیر ظرف کوچکتر یک المنت گرمایی وجود دارد که باعث گرم شدن ذرات شکر و تغییر فازشان از جامد به مایع می‌شود. به دلیل نیروی گریز از مرکزی که به تمامی ذرات شکر وارد می‌شود، بلافاصله پس از تغییر فاز ذرات شکر، مواد از طریق سوراخ‌های ریز بدنه ظرف به بیرون پرتاب می‌شوند.
ذرات شکر مذاب به سرعت سرد شده و ردی از خود به جای می‌گذارند که همان الیاف این شیرینی خوشمزه و دلچسب است. این الیاف بین ظرف بزرگ‌تر و کوچکتر قرار می‌گیرند.
در مدل آمریکایی، یک تکه چوب را خیس کرده و در فضای بین دو ظرف قرار می‌دهند. اولین الیافی که به سطح خیس چوب برخورد می‌کند، در آب حل شده و به تکه چوب می‌چسبد. با چرخیدن تکه چوب، الیاف دیگری تولید شده که روی الیاف پیشین قرار می‌گیرند.
روش تهیه پشمک خانگی بدون دستگاه
مواد مورد نیاز برای تهیه پشمک زعفرانی:
- شکر: یک کیلوگرم
- آرد سفید: 200 گرم
- روغن: 400 گرم
- آب: نیم لیتر
- سرکه: نصف قاشق چایخوری
- زعفران دم کرده: به میزان دلخواه
روش تهیه:
پیش از هرچیز از تمیز بودن ظروف مورد استفاده خود، اطمینان حاصل کنید زیرا وجود هرگونه آلودگی یا ناخالصی باعث چسبیدن مواد به یکدیگر و در نتیجه خراب شدن پشمک شما می‌شود.
گام اول:
آرد را الک کنید و سپس آن را در یک تابه با روغن تفت دهید تا سرخ شود. آرد سرخ شده را در کف سینی چربی ریخته و کنار بگذارید.
گام دوم:
شکر و نیم لیتر آب را در قابلمه‌ای ریخته و روی حرارت زیاد قرار دهید. صبر کنید تا آب جوش بیاید. پس از جوش آمدن آب، مقداری زعفران و سرکه به محتویات درون این قابلمه اضافه کنید. با استفاده از قاشق یا ملاقه تمیزی مواد را هم بزنید و صبر کنید تا کمی غلیظ شوند.
گام سوم:
وقتی غلظت مواد همانند عسل شد، حرارت را خاموش کنید و قابلمه را از روی حرارت بردارید و کمی به مواد درون آن زمان دهید تا سرد شود. پس از سردن شدن مواد، آن‌ها را با دست ورز داده تا به صورت کلافی در بیایند.
گام چهارم:
کلاف‌ها را روی آرد سرخ شده‌ای که در داخل سینی است، قرار داده و از دو هر طرف بکشید. اینکار را چندین بار تکرار کنید.
چند نکته:
نکته 1: کلاف‌ها باید به صورت عدد هشت انگلیسی تا زده و حلقه شوند. این عمل را چندین بار تکرار کنید تا دایره‌ای که تشکیل می‌شود، بزرگ و بزرگ‌تر شود. این روش باید آن قدر تکرار شود تا کلاف‌ها شکل و بافت شیرینی که آن را به خوبی می‌شناسیم، به خود بگیرند.
نکته 2: برای تهیه پشمک چوبی حرفه‌ای، به دستگاه نیاز دارید ولی در حالت عادی و در منزل می‌توانید کلاف‌های تهیه شده در بالا را به دور سیخ کباب چوبی بپیچید.
نکته 3: برای آنکه مواد به قوام خوبی برسند، آن‌ها را روی حرارت زیاد قرار بدهید.
نکته 4: در صورتی که قصد دارید شیرینی شما طعم کاکائو داشته باشد، کافی است زمانی‌که آرد سرخ شده را کف سینی چرب می‌ریزید، رویش را مقداری پودر کاکائو بپاشید. اگر دوست دارید تا آن را رنگارنگ کنید، می‌توانید از رنگ‌های مجاز استفاده کنید. به عبارت دیگر، هر طعم دهنده دیگر در این مرحله افزوده می‌شود.
نکته 5: درست کردن این شیرینی در خانه نسبتا مشکل است و به دقت و حوصله فراوان نیاز است.
نکته 6: تا زمانی‌که شیرینی شما به طور کامل آماده نشده باشد، با قیچی یا قاچو الیاف‌ها را برش نزنید و حلقه‌ها را قطع نکنید. زیرا باعث به هم چسبیده شدن رشته‌ها به یکدیگر خواهید شد.
طرز تهیه پشمک چوبی در منزل
همانطور که در بالا نیز گفتیم، برای تهیه این شیرینی به دستگاه نیاز دارید ولی اگر درمنزل خواهان درست کردن آن هستید، زمانی‌که کلاف‌ها آماده شدند، آن‌ها را با قیچی یا قاچو جدا کرده و به دور چوب کبابی بپیچید. به یاد داشته باشید تا زمانی‌که مطمئن نشده‌اید که شیرینی شما آماده است، به هیچ عنوان آن را با قیچی یا چاقو نبرید.
طرز تهیه پشمک قالبی
شیرینی که به روش گفته شده در بالا آماده شده را فشرده کرده و درون قالب‌های کوچکی قرار دهید.
سپس شیرینی‌های قالب خورده را خیلی آرام در کاغذ شیرینی یا توری بگذارید و روی آن شکلات آب شده بریزید، طوری‌که تمامی سطح شیرینی شما را بپوشاند. سپس آن‌ها را به مدت 20 تا 30 دقیقه در یخچال قرار دهید تا خنک شود. شیرینی قالبی شما آماده است. نوش جان.
نکته: اگر از شکلات سفید استفاده می‌کنید، می‌توانید از قبل، آن را داخل وانیل یا زعفران ریخته تا عطر و رنگ بگیرد.
روش سرو پشمک خانگی
پس از تهیه این شیرینی خوشمزه، نوبت به سرو این رشته‌های باریک، در هم تنیده و البته لذیذ است. مشکلی که این رشته‌ها دارند این است که مصرفشان کمی دشوار است. در ادامه، ساده‌ترین روش سرو این الیاف خوشمزه را شرح خواهیم داد:
- ابتدا مقداری از این شیرینی را جدا کرده و در داخل یک استکان باریک بریزید و با قاشق مرباخوری یا با دست، بر روی آن فشار آورید.
- آن قدر این شیرینی را فشرده کنید تا ضخامت الیاف‌های موجود در استکان به دو تا سه سانتی متر برسد. می‌توانید بسته به سلیقه خودتان، ضخامت بیشتری برای آن در نظر بگیرید. آنچه در سرو این شیرینی مهم است، فشرده‌سازی آن هنگام مصرف است.
- استکان را برگردانید و با دست به تَه آن ضربه‌ای بزنید تا الیاف‌های فشرده شده از آن جدا شوند.
- حال می‌توانید آن‌ها را در ظرفی چیده و میل کنید. نوش جان
نکته:
اگرچه این شیرینی بسیار لذیذ است و با این شیوه سرو، می‌توان آن را به سادگی در مهمانی‌ها برای پذیرایی استفاده کرد، ولی به هیچ وجه از مضرات آن غافل نشوید. مصرف این شیرینی برای مبتلایان به دیابت کاملا ممنوع است. به یاد داشته باشید مصرف قند زیاد، خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی را به شدت افزایش می‌دهد.
نکته دیگر که باید به آن توجه کرد این است که دیابت سن خاصی نمی‌شناسد و ریسک این بیماری در کودکان نیز بسیار است. به همین دلیل، مراقب مصرف زیاد این شیرینی توسط کودکتان باشید.
بررسی فواید پشمک
شاید شما نیز مانند بسیاری این تصور را داشته باشید که این شیرینی هیچ خاصیتی ندارد. ولی معمولا در تهیه آن از موادی مانند هل، آرد، روغن‌های گیاهی، پودر کاکائو، شکر، زعفران و دیگر افزودنی‌ها استفاده می‌شود که فواید زیادی برای بدن دارند. در زیر به برخی از آن‌ها اشاره می‌کنیم:
- افزایش قدرت تمرکز: شکر علاوه بر خاصیت آرام‌بخشی، در افزایش قدرت تمرکز بسیار موثر است. همچنین در بهبودی سریع‌تر زخم‌ها کمک شایانی می‌کند.
- پیشگیری از اسهال: اسهال یکی از شایع‌ترین مشکلات در بین افراد است، به ویژه اسهالی که به دلیل مصرف دارو ایجاد شده باشد. یکی از بهترین راه‌ها برای جلوگیری از این مشکل، مصرف این شیرینی است. زیرا آرد موجود در آن در پیشگیری از اسهال نقش بسیار مهمی دارد و همچنین برای ترمیم خراش روده نیز عالی عمل می‌کند.
- تقویت بدن: اگر هنگام تهیه این شیرینی از موادی همچون هل استفاده کرده باشید، می‌توانید مطمئن باشید که این شیرینی درتقویت بدن و ایجاد یک روحیه خوب کمک شایانی به شما خواهد کرد.
نکته: به یاد داشته باشید این شیرینی، از کربوهیدرات ساده تشکیل شده که نسبت به بسیاری از شیرینی‌ها، کالری کمتری دارد. همچنین درصد شکر، سدیم، کالری، چربی و کلسترول آن نسبت به بسیاری از انواع شیرینی‌ها کمتر است. همین امر سبب شده تا آن را جزء دسرهای سالم بدانند.
مضرات پشمک
گرچه این شیرینی دارای فوایدی برای سلامتی و متابولیسم است، ولی زیاده‌روی در مصرف، مشکلات جدی را به همراه خواهد داشت. اثرات منفی ناشی از مصرف منظم این شیرینی‌ها می‌تواند عوارض کوچک تا وخیمی برای سلامتی شما داشته باشد.
در زیر به برخی از آن‌ها اشاره می‌کنیم:
افزایش قند خون: شایع‌ترین اثر مصرف انواع شیرینی‌ها در بدن، تغییر سریع میزان قند در جریان خون ماست. همه انواع شیرینی‌ها حاوی کربوهیدرات‌های قابل هضم سریع مانند آرد تصفیه شده و شکر هستند که سریعا توسط فرآیند متابولیسم جذب بدن شده و منجر به افزایش قند خون می‌شوند. این افزایش سریع قند خون در بدن باعث ترشح انسولین بیشتر می‌شود. چنین امری، افت شدید قند خون را در پی دارد. به یاد داشته باشید از دیگر عوارض شیرینی‌ها، اثرات جزئی اعتیاد آورشان است. این اثرات عبارتند از: لرزیدن، ولع بیشتر برای شیرینی، گرسنگی، سردرد و تشنگی.
پوسیدگی دندان: دهان بشر، مکان بیلیون‌ها باکتری است که از ذرات کوچک غذای باقی مانده در دهان تغذیه می‌کنند. یکی از این باکتری‌ها، باکتری استرپتوککوس موتانس (Streptococcus Mutans) است. این باکتری مسئول پوسیدگی و ایجاد حفره در دندان‌هاست. پس از مصرف شیرینی، این باکتری‌ها روی دندان‌های ما قفل شده و آن‌ها را در معرض اسید لاکتیک قرار می‌دهند که به مرور باعث پوسیدگی و از بین رفتن دندان‌هایمان می‌شود. شما به سادگی می‌توانید از دندان‌هایتان با مصرف شیرینی کمتر و شست‌وشو (دهان) پس از هر وعده غذا خوردن، محافظت کنید.
شیرینی با کیفیت پایین: این شیرینی حاوی مقادیر زیادی شکر است که در صورت مصرف زیاد، باعث مشکلات جدی در سوخت و ساز بدن و سلامت دندان‌ها می‌شود. توصیه ما همیشه بر این است که شیرینی‌های طبیعی مانند میوه‌ها را جایگزین چنین شیرینی‌هایی بکنید.
خطر چاقی: کالری پشمک بالاست (25 گرم آن، 580 کالری دارد)، در نتیجه انرژی بسیار زیادی دارد، به همین خاطر آن را در قالب‌های کوچکی مصرف می‌کنند. مصرف زیاد آن به سادگی منجر به چاقی یا ذخیره مقادیر عظیمی کالری در بدن می‌شود که به سادگی قابل سوزاندن نیستند و نمی‌توانید از شر آن‌ها به راحتی خلاص شوید. چاقی روی متابولیسم و فرایند سوخت و ساز بدن اثر منفی و مستقیمی دارد و باعث بروز مشکلات وخیمی (مانند مشکلات قلبی و عروقی) شده که به سادگی درمان نمی‌شوند.
دیابت نوع دو: مصرف مقادیر زیادی انواع شیرینی، باعث برهم زدن تعادل قند موجود در جریان خون ما شده و سبب آسیب رساندن به توانایی‌های کبد در پردازش قند می‌شود. با مصرف کم انواع شیرینی‌جات، خود را از خطر دیابت دور نگه دارید.
مواد مصنوعی: بسیاری از انواع شیرینی‌های آماده از جمله این الیاف‌ها، حاوی مقادیر زیادی از مواد مصنوعی است که نه تنها مصرف زیادشان برای سلامتی شما خطر بسیار دارد، بلکه سبب واکنش‌های آلرژی و آسم وخیم می‌شوند. این مواد مصنوعی، انواع مواد رنگی و غیر مغذی هستند که در بیشتر موارد حاوی مواد خطرناکی همچون سرب نیز هستند.
خرید اینترنتی پشمک در تهران
برای خرید پشمک به صورت اینترنتی، بهترین راه بازار آنلاین «به روز مارت» است. برای خرید از «به روز مارت» می‌توانید اپلیکیشن «به روز مارت» را بر روی گوشی‌های هوشمند خود نصب کنید و یا از وب سایت به روز مارت سفارش خود را ثبت کنید.
به یاد داشته باشید در «به روز مارت» می‌توانید انواع قیمت پشمک را مشاهده کنید. این مهم به ویژه در ایام خاص سال مانند عیدها که قیمت‌ها سر به فلک کشیده، می‌تواند کمک بزرگی برای اقتصاد خانوارها باشد.
همیشه این نکته را به خاطر داشته باشید که در «به روز مارت» هزینه حمل کالا در تمامی مناطق 22-گانه تهران رایگان است و تنها برای خریدهای زیر 50 هزارتومان، پنج هزارتومان از مشتری بابت کارمزد دریافت می‌شود.
شما می‌توانید هزینه کالاهای خریداری شده را یا به صورت اینترنتی، یا با کارت بانکی و یا به صورت نقدی درب منزل پرداخت کنید.