آب گازدار نوعی آب آشامیدنی معمولی است که طی فرآیندی تحت فشار قرارگرفته و به آن گاز دی‌اکسیدکربن اضافه می‌شود. ما در این مقاله به بررسی فواید، روند تهیه و هرآنچه که باید درباره آب گازدار بدانید می‌پردازیم.
آب گازدار چیست؟
آب گازدار یک نوشیدنی پرطرفدار است که می‌تواند جایگزینی برای برخی از نوشابه‌ها باشد. به این نوشیدنی آب معدنی گازدار، سودا یا آب طعم‌دار گازدار هم می‌گویند. گاهی برای بهبود طعم این نوشیدنی به آن کمی نمک اضافه می‌کنند. همچنین ممکن است که آن را با مقدار کمی از املاح معدنی نیز غنی کنند. آبهای معدنی به صورت طبیعی دارای ترکیبات گوگردی و دیگر مواد معدنی هستند.
آب تونیک چیست؟
به آبهای گازدار، طعم‌دار و شیرین، آب تونیک گفته می‌شود که نوعی آب معدنی گازدار انرژی‌زا است. این محصول دارای ماده تلخی به نام کینین، شکر و شربت ذرت و مقدار بالایی از قند فروکتوز است. آب گازدار طعم‌دار و غنی شده طرفداران زیادی دارد و به عنوان یک نوشیدنی مخصوص برای ورزشکاران شناخته می‌شود.
آیا آب گازدار اسیدی است؟
با ترکیب آب و گاز دی‌اکسیدکربن طی یک واکنش شیمیایی، اسید‌کربنیک تولید می‌شود و PH نهایی آب حدود سه الی چهار خواهد بود. کربنیک‌اسید یک اسید ضعیف است که مانند خردل اعصاب را تحریک می‌کند. نوشیدن آب معدنی گازدار احساس لذت‌بخشی دارد. سوزش احساس شده حین نوشیدن آن در واقع به این دلیل است که گیرنده‌های درد روی زبان به اسید موجود در آب معدنی گازدار پاسخ می‌دهد. اما آیا اسید موجود در این آب آسیب‌زا است؟
لایه بیرونی دندانها یا همان مینای دندان، از سخت‌ترین بافت‌های موجود در بدن است که از ماده‌ای به نام هیدروکسی آپاتیت ساخته شده است و دارای کلسیم و فسفات است. بزاق به طور عمده از آب تشکیل شده است اما دارای کلسیم و فسفات نیز هست. به طور معمول بین مواد معدنی دندان و مواد معدنی موجود در بزاق دهان، تعادل وجود دارد و PH معمول دهان در حدود شش تا هفت است. وقتی PH آب به زیر پنج برسد، مولکول‌های کلسیم و فسفات از دندانها جدا شده و وارد بزاق دهان می‌شوند. به این فرآیند دمینرالیزاسیون می‌گویند.
زمانی که دمینرالیزاسیون اتفاق می‌افتد، منافذ بسیار ریزی در دندانها ایجاد شده و رفته رفته مینای دندان شروع به حل شدن می‌کند. در ابتدا این منافذ میکروسکوپی و بسیار کوچک بوده و قابل بازسازی هستند اما با گذشت زمان این منافذ بزرگتر می‌شوند. این محصولات نسبت به سوداهای طعم‌دار و شیرین‌شده که PH پایین‌تری دارند، سالم‌تر هستند. اما مصرف آب گازدار به صورت مداوم، می‌تواند آسیب‌زا باشد. توجه داشته باشید افرادی که محدودیت در مصرف سدیم و نمک دارند باید در نوشیدن آب گازدار دقت کنند.
ویژگی‌های آب سالم چیست؟
آب تنها ماده‌ای است که به صورت جامد، مایع و گاز یافت می شود. بنابراین، سالم بودن آب مصرفی نقش مهمی در سلامت بدن دارد. در نگاه اول آبی که بدون رنگ، مزه و بو باشد قابل آشامیدن است. اما پارامترهای دیگری نیز برای تایید سلامت ترکیبات آب گازدار وجود دارد که در ادامه به توضیح آن‌ها می‌پردازیم.
آب آشامیدنی سالم نباید به میکروب ها و ویروس‌های بیماری‌زا آلوده باشد. آب باید عاری از هرگونه مواد شیمیایی و سموم باشد .همچنین مواد معدنی و آلی که در آب وجود دارد نباید برای بدن انسان مضر باشند. رودخانه‌ها، دریاها، آبهای زیرزمینی، چشمه ها و قنات ها منابع تامین آب هستند. بیشتر این آب ها برای مصرف مستقیم و نوشیدن مناسب نبوده و باید قبل از مصرف تصفیه شوند.
مشخصات آب گازدار در پنج گروه زیر تقسیم‌بندی و بررسی می‌شود:
- مشخصات فیزیکی آب آشامیدنی
- مشخصات شیمیایی آب آشامیدنی
- مشخصات بیولوژیکی آب آشامیدنی
- مشخصات میکروبی آب آشامیدنی
- مشخصات صنعتی آب آشامیدنی
ترکیبات اصلی آب
فلوراید: اگر رژیم غذایی شما شامل ماهی و چای باشد، تماس شما از طریق غذا با آب زیاد می‌شود. تماس با فلوراید از طریق آب آشامیدنی به درجه حرارت منطقه بستگی دارد. با بالا رفتن حرارت، میزان فلوراید موجود در آب باید کمتر از 5/1 میلی‌گرم در لیتر باشد.
نیترات و نیتریت: در بسیاری از منابع آب به خصوص منابع زیرزمینی، افزایش مقدار نیترات به خاطر توسعه فعالیت‌های کشاورزی مشاهده می‌شود. به علت امکان وجود هم‌زمان نیتریت و نیترات در آب آشامیدنی، نسبت غلظت هر کدام از این مواد نباید از یک میلی‌گرم در لیتر بیشتر باشد.
سولفات: وجود سولفات در آب آشامیدنی می‌تواند طعم خاصی ایجاد کند. نامطلوب بودن طعم آب به دلیل کاتیون مربوط به سولفات است. حد آستانه طعم آب از 250 میلی‌گرم در لیتر برای سولفات سدیم تا 1000 میلی‌گرم در لیتر برای سولفات کلسیم متغیر است. اگر مقدار سولفات در آب کمتر از 250 میلی‌گرم باشد، نامطلوب شدن طعم آب به حداقل می‌رسد.
آهن: آهن پارامتر مهمی در ترکیبات شیمیایی آب است. در منابع زیرزمینی آب ممکن است مقداری آهن به صورت فرو در غلظت‌ها تا چندین میلی‌گرم در لیتر وجود داشته باشد و هنگام استخراج آب و تماس هوا با آن، اکسید شده و به آهن قهوه‌ای رنگ تبدیل می‌شود. آهن در مقادیر بالای 3/0 میلی‌گرم در لیتر، باعث لکه‌دار شدن لباس‌ها هنگام شست‌وشو و افزایش رنگ آب می‌شود.
سدیم: آستانه طعم‌دار شدن آب توسط سدیم، 200 میلی‌گرم در لیتر است. در حالت کلی نمی‌توان نتیجه‌گیری قطعی در خصوص اثرات بهداشتی سدیم بر آب آشامیدنی تصفیه شده و ویژگی‌های آب گازدار در نظر گرفت.
انواع آب گازدار
آبهای گازدار طعم‌دار بر پایه آب طبیعی و کنسانتره میوه‌ها وگیاهان تولید می شوند و به همین دلیل ارزش تغذیه‌ای آن‌ها به مراتب از انواع دیگر نوشابه های گازدار بیشتر است. آب گازدار انواع مختلفی از نظر طعم، اسانس و میزان کالری دارد. انواع کم کالری این محصولات با استفاده از شیرین کننده‌های بدون کالری تهیه می‌شوند.
تفاوت آب گازدار با نوشابه در چیست؟
مهمترین تفاوت نوشابه با آب گازدار و نوشیدنی‌های گیاهی گازدار این است که آب و شکر، پایه اولیه نوشابه‌ها را تشکیل می‌دهند. درحالی‌که آبهای گازدار مانند آب گازدار لیمویی، بر پایه آب طبیعی و کنسانتره میوه‌ها تولید می‌شوند. از این رو، ارزش تغذیه‌ای آب گازدار به مراتب از سایر نوشابه‌های گازدار بیشتر است. به طور کلی، مصرف آبهای گازدار به دلیل مواد معدنی و کنسانتره میوه‌ای که دارند، از نوشابه‌های کلاسیک یا همان کولاها که فاقد هرگونه ارزش تغذیه‌ای هستند، بهتر است. همچنین رنگ‌های موجود در نوشابه، رنگ‌های کاملا مصنوعی بوده و از این بابت هم مصرف آن‌ها در مقایسه با آبهای گازدار، توصیه نمی‌شود.
آیا آبهای گازدار طعم دار برای سلامتی مفیداند؟
این نوشیدنی‌ها حاوی شکر بوده و می‌توانند کالری بالایی به بدن برسانند. بنابراین نوشیدن این محصولات برای افراد چاق، دارای اضافه‌وزن و کسانی که دیابت دارند توصیه نمی‌شود. اگر ارزش غذایی نوشیدنی برای شما مهم است، باید مصرف آن را کنار گذاشته و از نوع بدون گاز آن استفاده کنید. هرچه حجم و غلظت مواد معدنی بیشتر و شکر آب کمتر باشد، آب بهتر و باکیفیت‌تری تولید می‌شود. هرچند آبهای گازدار به مراتب بهتر از نوشابه‌ها هستند، اما درصد مواد مغذی موجود در آن‌ها به اندازه‌ای نیست که بتواند حجم قابل‌توجهی از نیاز روزانه بدن ما به انواع ویتامین‌ها را تامین کند.
درست است که آب حاوی مقادیر زیاد مواد مغذی بوده و برای داشتن یک رژیم غذایی سالم ضروری هستند اما کالری آب گازدار بسیار زیاد است. در بعضی موارد، مقدار کالری آبهای طعم‌دار و شیرین از برخی نوشابه‌ها بیشتر است. حتی اگر نوشیدنی شما آب 100 درصد طبیعی باشد، قسمت بیشتر کالری آن مربوط به قند موجود در آب است.
مضرات آب گازدار
اغلب متخصصان تفاوتی بین آب گازدار و آب های معمولی قائل نیستند و فواید آب گازدار و آب معمولی را مشابه درنظر می‌گیرند. این متخصصان نوشیدن چای و قهوه را به خاطر مضر بودن برای رفع عطش مناسب نمی‌دانند. مصرف آب گازدار به کسانی که مشکلات گوارشی، زخم و ورم معده و سوزش سر دل دارند، توصیه نمی شود. این افراد باید از مصرف هرگونه نوشیدنی گازدار دوری کنند. همچنین برخی از دندانپزشکان مصرف آبهای گازدار را مضر می‌دانند. اسیدی بودن این نوشیدنی، باعث پوسیدگی دندانها می شود.
هر چند که مصرف آبهای گازدار یا طعم دار ضرری برای کسی ندارد، اما این موضوع در مورد بچه‌‌های زیر پنج سال متفاوت است. بهتر است در تغذیه این گروه سنی، از مواد مصنوعی و شیمیایی استفاده نشود. زیرا دستگاه گوارش، کلیه و کبد در سنین خردسالی کامل می‌شوند و بهتر است هیچ ماده مصنوعی در این دوران، وارد بدن کودکان نشود.
نوشابه‌های گازدار عوارض جدی و جبران ناپذیری بر معده، کلیه‌ها و قلب و عروق می گذارد. افزایش وزن و چاقی، پرفشاری خون و دیابت از دیگر عوارض مصرف این نوع نوشیدنی‌ها هستند .ترکیبات آب گازدار هنگام مصرف، پرزهای چشایی را تحریک کرده و باعث می‌شود که فرد احساس بهتری پیدا کند. البته گاز موجود در این نوشیدنی‌ها در سیستم گوارش و عمل هضم غذا نیز تأثیراتی دارد .گاز محلول در نوشیدنی‌های گازدار با ایجاد حالت اسیدی باعث هضم بهتر مواد غذایی در معده می‌شود. این ویژگی نکته‌ای است که از سال‌های دور، مردم به طور تجربی به آن پی برده بودند و برای کمک به هضم غذا از آن استفاده می‌کردند. مصرف بیش از حد این نوشیدنی‌ها در طولانی مدت باعث می‌شود سیستم گوارش به میزان اسیدی که به طور مصنوعی همراه با نوشیدنی وارد بدن می‌شود، عادت کند. یکی دیگر از خطرهای نوشیدنی گازدار، محتوای اسید فسفریک آن است. این ماده که در نوشابه یافت می‌شود دارای طعم و مزه ترش است. اسید فسفریک یک مانع در عملکرد کلیه است و موجب ترویج سنگ کلیه می‌شود.
معایب آب گازدار بسته بندی شده موجود در بازار
آب‌ها اغلب پس از تهیه و پیش از بسته‌بندی و عرضه در بازار، تا یک سال در مخازن نگهداری بزرگ و خالی از اکسیژن ذخیره می‌شوند. مشکل اصلی این است که نگهداری آب در این مخازن، موجب از بین رفتن بیشتر طعم و مواد معدنی آن می‌شود. به همین دلیل تولیدکننده باید برای بو و مزه‌ای که در طول فرآوری محصول از بین رفته است، به آن طعم‌دهنده اضافه کند. آب گازدار بسیاری از مواد مغذی و مهم را ندارد. همچنین طی فرآیند گازدار شدن آب، بخش زیادی از فواید آب از بین می‌رود.
برای نمونه، به قند و کالری موجود در ۳۵۰ میلی‌گرم نوشابه و آب گازدار توجه کنید
- نوشابه: ۱۴۰ کالری و ۴۰ گرم شکر (۱۰ قاشق چای‌خوری)
- آب گازدار: ۱۶۵ کالری و ۳۹ گرم شکر (9/9 قاشق چای‌خوری)
متاسفانه قند موجود در بیشتر آب‌ها مشابه نوشیدنی‌های شیرین شده با شکر است و حتی کالری برخی از آب‌ها از این نوشیدنی‌های مضر بیشتر است. بنابراین به صورت کلی آب گازدار دارای موادمغذی است، ولی موادمغذی آن از بسیاری از موادغذایی طبیعی و بدون گاز کمتر است.
بررسی تاثیر کالری‌های مختلف
این تصور درست نیست که همه کالری‌ها تاثیر یکسان دارند. موادغذایی مختلف، مسیرهای متابولیکی متفاوتی را طی می‌کنند و روی گرسنگی، هورمون‌ها و مراکزی در مغز که وزن بدن را کنترل می‌کنند، تاثیرات متفاوتی دارند. مغز ما مسئول برقراری تعادل انرژی و کالری دریافتی در بدن است. وقتی که ماده‌ای را به رژیم غذایی خود اضافه می‌کنیم، مغز ما مجبور می‌شود با مصرف مقدار کمتری از سایر موادغذایی، این افزایش را جبران کند.
کالری‌های مایع مانند کالری‌های دریافتی از موادغذایی جامد عمل نمی‌کنند. وقتی که افراد، کالری‌های مایع (مانند آب گازدار) را به رژیم غذایی خود اضافه کنند، این افزایش کالری دریافتی با خوردن مقدار کمتری از سایر موادغذایی جبران نمی‌شود. این یکی از دلایلی است که نشان می‌دهد چرا نوشیدنی‌های شیرین از چاق‌کننده‌ترین موادغذایی موجود به شمار می‌روند. این نوشیدنی‌ها احساس سیری را در ما ایجاد نمی‌کنند و این مسئله باعث می‌شود که درمجموع، غذای بیشتری مصرف کنیم. بیشتر مردم هر روز مقدار زیادی قند مصرف می‌کنند و کاهش مصرف قند در آن‌ها بسیار مهم‌تر از دریافت مقادیر اندک مواد مغذی موجود در آب است. مهم‌تر از همه اینکه کبد نمی‌تواند تفاوت میان قند موجود در آب و نوشیدنی‌های شیرین شده با شکر را تشخیص دهد. بنابراین تمامی اثرات مضر نوشیدنی‌های شیرین حتی در بهترین آب گازدار نیز یافت می‌شود.
خرید آب گازدار
با توجه به فواید و کاربردهای ذکر شده برای آب گازدار، می‌توانید برای خرید اینترنتی آب گازدار در تهران، به فروشگاه آنلاین به روز رسان مراجعه کنید. در به روز رسان امکان مشاهده قیمت آب گازدار و مقایسه انواع آن وجود دارد. شما می‌توانید پس از ثبت سفارش، محصول موردنظر خود را در کمترین زمان ممکن از فروشندگان معتبر دریافت کنید.
روش تولید آب گازدار
امروزه انواع آبهای بسته بندی در اندازه‌های بزرگ و کوچک در فروشگاه‌ها عرضه می‌شوند که بر پایه آبهای مختلف و افزودنی‌های فراوان تهیه می‌شود. معمولاً حدود 20 تا 40 درصد آب گازدار را آب طبیعی و مواد معدنی و سایر آن را شکر، اسانس و ویتامین‌هایی مانند ویتامین C تشکیل می‌دهد. ضمن اینکه مقداری گازکربنیک یا همان CO2 هم به این آب گازدار اضافه می‌شود. گازکربنیک، گازی است که در تهیه نوشابه‌ها نیز استفاده می‌شود.
آبی که برای تولید نوشابه یا آب گازدار استفاده می‌شود ابتدا باید کاملا تصفیه شده و مراحل سختی زدایی در آن انجام شود. پس اولین مرحله تصفیه کامل آب ورودی است. مرحله بعد اضافه شدن شکر است. در یک تانکر میکسر آب و شکر، به نسبت مشخصی که توسط کارشناسان برآورد شده و توسط سیستم های کنترلی اجرا می‌شود، آب و شکر به طور کامل با یکدیگر مخلوط می‌شوند. به محلولی که در این مرحله ایجاد می‌شود شربت گفته می‌شود. بعد از چند مرحله عملیات فیلتراسیون شربت انجام می‌شود تا محلول کاملا یکدستی حاصل شود. پس بعد از مرحله تولید شربت، حداقل دو مرحله فیلتراسیون انجام می‌شود.
در مرحله دوم مخلوط دیگری از عصاره مورد نظر مانند عصاره لیمو و انواع افزودنی‌ها در تانکری دیگر وجود دارد. شربت بدست آمده در مرحله یک به آن اضافه می‌شود. خروجی این ترکیب آب بدون گاز است که جهت تزریق گاز به مرحله سوم تولید منتقل می‌شود. مرحله آخر تزریق گاز توسط دستگاه اینترمیکس کربوکولر است. این دستگاه توسط ایجاد خلاء و تبرید گاز را به مایع بدست آمده تزریق می‌کند.
بعد از تزریق گاز، آب گازدار تولید شده و نوبت به بسته بندی می‌رسد. مهمترین بخش بسته بندی در خطوط تولید نوشابه‌ها و مایعات، دستگاه پرکن است که در سرعت تولید و میزان تولید یک واحد تولیدی نقش مهمی دارد. پرکن‌ها به دو صورت روتاری و خطی وجود دارند که معمولا نوع روتاری برای تولید با سرعت بالا و متراژ زیاد کاربرد دارد. نوع خطی برای تولید محدود و سرعت پایین‌تر و واحدهای کوچکتر استفاده می‌شود. در بعضی واحدها مراحل شستشو، پرکردن و بسته بندی توسط یک دستگاه واحد کامپکت انجام می‌شود. برخی مدیران نیز ترجیح می‌دهند که این مراحل به صورت مجزا اجرا شود.
در نهایت به مرحله کنترل نهایی محصول می‌رسیم و پس از آن انبار و توزیع صورت می‌گیرد.