آیا تا به حال عدسی را با دال عدس درست کرده‌اید؟ این غذا اگر با دال عدس درست شود، رنگ آن قرمز خواهد شد. چرا که دال عدس به دلیل کندن پوست عدس، قرمز رنگ است. این نوع از حبوبات خواص فراوانی دارد و به دلیل داشتن ارزش غذایی بالا و کالری کم از آن در تهیه انواع متفاوت غذاها استفاده می‌شود. طعم آن نیز بسیار لذیذ است. حتی طبیبان طب سنتی مصرف آن را توصیه می‌کنند. هر آنچه باید در مورد دال عدس بدانید در زیر برایتان شرح می‌دهیم.
دال عدس چیست؟
دال عدس نوعی دانه دو لپه‌ای است. اگر می‌خواهید، بدانید که چرا نام این حبوبات قرمز رنگ را دال عدس گذاشته‌اند؟ باید بگوییم که این عبارت ریشه در زبان هندی دارد. در هندوستان به هرچیزی که دو لپه‌ای یا دو تکه شود «دال» می‌گویند. علاوه بر عدس، دال لپه یا دال ماش نیز وجود دارد. دال عدس را از عدس قهوه‌ای می‌گیرند.
خواص دال عدس
مقوی برای چشم
دال عدس حاوی مقدار زیادی کاروتن است. کاروتن می‌تواند قسمت‌های متفاوت چشم را تقویت کند. استفاده از این نوع حبوبات قرمز رنگ، نور چشم را زیاد کرده و به تقویت بینایی کمک بسیاری می‌کند. اگر به تنبلی چشم مبتلا هستید یا چشم‌های ضعیفی دارید می‌توانید با استفاده از این حبوبات غذاهای متفاوتی تهیه کنید تا شاهد تقویت بینایی خود باشید.
کمک به سلامت قلب و عروق
منیزیم عنصری است که می‌تواند قلب و عروق را تا حد زیادی تقویت کند. علاوه بر این عنصر، فیبر نیز به تقویت عضلات و رگ‌های قلب کمک می‌کند. خوشبختانه دال عدس حاوی مقدار زیادی منیزیم و فیبر است؛ بنابراین افرادی که به بیماری‌های قلبی مبتلا هستند یا در معرض ابتلا به این بیماری قرار دارند حتما باید هفته‌ای دو مرتبه از این حبوبات قرمز رنگ استفاده کنند.
کنترل قند خون
همان‌طور که می‌دانید پس از صرف هر وعده غذایی قند خون افزایش پیدا می‌کند. مصرف دال عدس می‌تواند مانع از افزایش قند خون شود. طبق تحقیقات، افرادی که بیشتر از این حبوبات استفاده می‌کردند میزان مصرف انسولین آن‌ها کاهش پیدا کرده بود. اگر به بیماری قند خون مبتلا شدید حتما به صورت مداوم با دال عدس غذاهای متفاوتی تهیه کرده و میل کنید.
سرشار از فیبر
دال عدس مقدار زیادی فیبر را در خود جای داده است. فیبر می‌تواند عملکرد سیستم گوارشی را بهبود ببخشد. افرادی که به یبوست مبتلا می‌شوند، با مصرف این نوع از حبوبات که ملین هستند یبوستشان درمان خواهد شد. فیبر می‌تواند التهاب‌های موجود در بدن یا بیماری سندروم روده تحریک پذیر را تا حد زیادی کنترل کند. اگر به کلسترول بالا مبتلا هستید باید بدانید که دال عدس کلسترول بد خون را کاهش می‌دهد و سبب افزایش کلسترول خوب و مفید در خون می‌شود.
تامین انرژی موردنیاز بدن
اغلب شما عدسی را در وعده صبحانه میل می‌کنید. عدس قهوه‌ای یا نوع پوست کنده آن که قرمز رنگ است می‌تواند انرژی مورد نیاز بدن را تا حد زیادی تامین کند. حال متوجه شدید که چرا عدسی را صبح‌ها میل می‌کنیم. این غذا می‌تواند انرژی بسیاری را در بدن به وجود بیاورد. حتی افراد کوهنورد یا ورزشکاران قبل از انجام تمرین‌های سخت با خوردن یک پیاله غذایی که از دال عدس تهیه شده باشد، می‌توانند انرژی مورد نیاز بدن خود را تامین کنند. مصرف یک پیاله عدسی می‌تواند انرژی زیادی را در بدن ذخیره کند تا بدن به هنگام نیاز از این انرژی بهره ببرد.
سرشار از آهن
همان‌طور که می‌دانید آهن یکی از عناصر مورد نیاز برای بدن است. آهن باید به اندازه کافی در بدن زنان باردار وجود داشته باشد در غیر این صورت امکان ابتلا به نقص‌های جنینی در فرزند آن‌ها افزایش پیدا می‌کند. علاوه بر آن افرادی که به کم‌خونی مبتلا هستند، علائم ناراحت کننده‌ای در آن‌ها بروز پیدا می‌کند یکی از آن علائم، خستگی زودرس و رنگ پریدگی است. دال عدس آهن فراوانی دارد. برای جلوگیری از کم‌خونی در زنان باردار یا سایر افراد توصیه شده است، هفته‌ای دو مرتبه از این حبوبات قرمز رنگ استفاده کنند.
سرشار از پروتئین
اگر توانایی خرید گوشت گوساله را ندارید باید بدانید که دال عدس جایگزین خوبی برای این گوشت است چرا که به اندازه گوشت قرمز در آن پروتئین وجود دارد. ۷۰ گرم از این حبوبات قرمز رنگ حتی بیشتر از ۷۰ گرم گوشت گوساله حاوی پروتئین است. کودکان در حال رشد به پروتئین نیاز دارند. اگر اطرافیان شما علاقه‌ای به خوردن گوشت قرمز نشان نمی‌دهند، می‌توانید غذاهای متفاوتی را با دال عدس برای آن‌ها تهیه کنید تا پروتئین مورد نیاز بدنشان تامین شود. مصرف یک پیاله از دال عدس می‌تواند اشتها را نیز افزایش دهد. بنابراین اگر کودکانتان اشتهای زیادی برای خوردن غذا ندارند، می‌توانید با استفاده از این حبوبات قرمز رنگ غذاهای گوناگونی تهیه کرده و به آن‌ها بدهید تا اشتهای کودکان افزایش پیدا کند.
کمک به درمان پوکی استخوان
این حبوبات قرمز رنگ کلسیم فراوانی دارند. کودکان در حال رشد به این کلسیم برای استحکام استخوان‌های خود نیاز دارند. علاوه بر این، افراد میان‌سال یا مسنی که به پوکی استخوان مبتلا هستند به جای استفاده از از مکمل‌های دارویی کلسیم، می‌توانند دال عدس را در رژیم غذایی خود جای دهند تا شاهد افزایش استحکام استخوان‌های خود باشند. اگر کودک شما شیر یا ماست دوست ندارد، برای تامین کلسیم بدن او می‌توانید غذاهای متفاوتی با عدس و فرآورده‌های آن تهیه کنید.
ارزش غذایی دال عدس
ارزش غذایی ۱۰۰ گرم دال عدس به صورت زیر است:
انرژی: ۱۱۶کیلو کالری
چربی کل: ۰.۴
کلسترول: ۰ میلی گرم
سدیم: ۲ میلی گرم
پتاسیم: ۳۶۹ میلی گرم
کربوهیدرات کل: ۲۰ گرم
فیبر خوراکی: ۸ گرم
قند: ۱.۸ گرم
پروتئین: ۹ گرم
آهن: ۳.۳میلی گرم
کلسیم: ۱۹ میلی گرم
کالری دال عدس
کالری این حبوبات قرمز رنگ در حالت پخته حدود ۱۰۰ کیلو کالری است؛ بنابراین جزو غذاهای کم‌کالری به حساب می‌‌آیند. افرادی که در حال گرفتن رژیم لاغری هستند، می‌توانند با استفاده از عدس یا نوع پوست‌کنده آن غذاهای رژیمی تهیه کنند. استفاده از دال عدس برای این افراد بسیار توصیه می‌شود چرا که بیش از ۱۵ نوع ویتامین و مواد معدنی در آن وجود دارد و می‌تواند کمبود ویتامین‌های بدن آن‌ها را جبران کند.
فواید دال عدس
دال عدس علاوه بر خواص فراوانی که دارد از آن در تهیه غذاهای متفاوتی نیز استفاده می‌شود. مهم‌ترین فایده این نوع از حبوبات، کالری کم و انرژی‌زا بودن آن است. برخی آن را جایگزین خوبی برای گوشت قرمز می‌دانند. این نوع از حبوبات که به آن عدس قرمز نیز می‌گویند، می‌تواند ناراحتی‌های معده و روده را درمان کند. همچنین مصرف آن برای کارکرد درست دستگاه گوارش توصیه می‌شود. برخی از پزشکان می‌گویند عدس قرمز عضلات قلب را تقویت کرده و به رشد و نمو کودکان کمک بسیاری می‌کند. همچنین برای بهبود گردش خون نیز فواید بسیاری دارد. دال عدس در بهبود زخم‌ها نقش مهمی را ایفا می‌کند. اگر گلو و دهانتان زخم شده می‌توانید آن را بپزید و آب پخته شده عدس را در گلوی خود قرقره کنید تا زخم‌ها ترمیم شوند.
طبع دال عدس
طبع این عدس قرمز گرم و خشک است؛ بنابراین برای افراد سرد مزاج می‌تواند فواید بسیاری داشته باشد. البته افراد گرم مزاج نیز می‌توانند این نوع از حبوبات را به همراه مصلح آن استفاده کنند. مصلح می‌تواند طبع گرم دال عدس را خنثی کند. مصلح این نوع از حبوبات روغن کنجد، سرکه، زعفران، پونه، مرزه و روغن بادام است. یک نمونه استفاده از مصلح، تهیه سوپ دال عدس با روغن کنجد است. به غیر از آن می‌توانید در انتهای پخت خورشت دال عدس نیز دو قاشق غذاخوری سرکه بریزید تا طبع آن را خنثی کند.
دال عدس در طب سنتی
یک کارشناس طب گیاهی می‌گوید دال عدس نوعی عدس معجزه‌گر بوده و تقریبا برای حفظ سلامتی تمام اجزای بدن انسان مفید است. عدس قرمز رنگ می‌تواند از لخته شدن خون جلوگیری کند. برخی از خواص آن از نظر طب سنتی به صورت زیر است:
- رفع تشنگی
- رفع حرارت کبد
- درمان درد استخوان و مفاصل
- پیشگیری از ابتلا به بیماری‌های صفرا
- دارویی مفید برای بیماری آرتروز
- افزایش شیر در مادران شیرده
- ملین
- پیشگیری از ابتلا به یبوست
سوپ دال عدس
برای بهره‌مند شدن از فواید دال عدس می‌توانید سوپ آن را که بسیار لذیذ، خوشمزه و پرخاصیت است تهیه کنید. در زیر طرز تهیه آن را برایتان شرح می‌دهیم:
مواد لازم:
دال عدس: یک پیمانه
برنج: یک دوم پیمانه
سیب زمینی: یک عدد
کره: یک قاشق سوپ خوری
پیاز خرد شده: یک عدد
سیر: سه حبه
نمک، فلفل و زردچوبه: به میزان لازم
رب گوجه فرنگی: دو قاشق سوپ خوری
آبلیمو: یک قاشق سوپ خوری
طرز تهیه: برای تهیه این سوپ پرخاصیت ابتدا باید پیاز و سیر را تفت بدهید. در این مرحله می‌توانید نصف کره را داخل پیاز و سیر بریزید. سپس دال عدسی را که از قبل چند ساعت در آب ولرم خیس کرده بودید به همراه نمک، فلفل، زردچوبه، رب گوجه فرنگی، سیب زمینی خرد شده، برنج و پنج لیوان آب روی شعله اجاق گاز بگذارید تا پخته شود. در انتهای پخت سوپ دال عدس، بقیه کره و آبلیمو را داخل آن بریزید. برای بهتر شدن سوپ می‌توانید، از برنج نیم‌دانه استفاده کنید. اگر در حال گرفتن رژیم لاغری هستید داخل سوپ، کره نریزید.
غذا با دال عدس
طرز تهیه خورشت دال عدس بدون گوشت
مواد لازم:
دال عدس: دو لیوان فرانسوی
سیر: پنج حبه
پیاز درشت: یک عدد
سیب زمینی: دو عدد
رب گوجه فرنگی: دو و نیم قاشق غذاخوری
تمر هندی: یک قاشق غذاخوری
فلفل، نمک و زردچوبه: به میزان لازم
طرز تهیه: برای تهیه خورشت دال عدس ابتدا پیاز و سیر را در مقداری روغن سرخ کنید. سپس رب گوجه فرنگی و سیب زمینی خرد شده را به آن اضافه کرده و به همراه دال عدس و مقدار مناسبی آب روی شعله اجاق گاز بگذارید تا به جوش آید. پس از به جوش آمدن خورشت، نمک، فلفل، زردچوبه و تمبر هندی را که در مقداری آب جوش حل کرده بودید داخل خورشت بریزید، باید بدانید که خورشت دال عدس کاملا غلیظ بوده و می‌توانید آن را با برنج کته میل کنید. اضافه کردن کره به این خورشت آن را خوش طعم‌تر می‌کند.
فوت و فن پخت دال عدس به روش جنوبی‌ها
همان‌طور که می‌دانید جنوبی‌ها غذای تند دوست دارند. البته تند بودن غذا با ذائقه آن‌ها متناسب است. شما نیز می‌توانید برای تهیه غذاهای متفاوت با دال عدس بسته به ذائقه خود به آن فلفل قرمز اضافه کنید. جنوبی‌ها زمان متناسبی را برای پخت خورشت دال عدس در نظر می‌گیرند تا خورشت به غلظت متعادلی برسد. چرا که اگر زمان زیادی روی شعله اجاق گاز بماند، غلظت آن افزایش پیدا می‌کند و اگر هم زمان جوشیدن خورشت کوتاه باشد، آب آن زیاد خواهد شد و ممکن است خورشت حالتی رقیق پیدا کند.
گاهی برخی از جنوبی‌ها برای تهیه خورشت دال عدس از فیله ماهی یا میگو نیز استفاده می‌کنند. همان‌طور که می‌دانید دستور اصلی تهیه این خورشت با گوشت چرخ کرده است. اما افراد متفاوت بسته به سلیقه و ذائقه خود می‌توانند از گوشت‌های گوناگونی در آن استفاده کنند. باید این را بدانید که دال عدس پروتئین فراوانی دارد و غذاهایی که با دال عدس تهیه می‌کنید احتیاجی به اضافه کردن گوشت قرمز نخواهند داشت.
طعم دال عدس
برخلاف عدس که کمی مزه تلخی به علت داشتن پوست قهوه‌ای رنگ، در آن احساس می‌شود، دال عدس ته مزه شیرینی دارد و طعم آن شبیه طعم و مزه گوجه فرنگی است. افراد مختلف بسته به ذائقه خود می‌توانند در غذاهایی که دال عدس در آن استفاده می‌شود ادویه‌های گوناگونی را بریزند. به طور مثال تهیه سوپ دال عدس با اضافه کردن مقداری چاشنی آبلیمو یا سرکه شیره، طعم بی‌نظیری پیدا می‌کند. برای تهیه غذاهای گوناگون با دال عدس اگر ساکن تهران هستید، می‌توانید اقدام به خرید اینترنتی دال عدس در تهران کنید.
تفاوت بین دال عدس و عدس در چیست؟
هنگامی که پوست عدس را جدا کنند، تبدیل به عدس قرمز می‌شود، ممکن است آن را به صورت درسته یا هر کدام را به شکل دو لپه‌ای دربیاورند. به این عدس قرمز، دال عدس می‌گویند. زمان پخت عدس قهوه‌ای طولانی‌تر از زمان پخت دال عدس است. شاید عدس قهوه‌ای کمی مزه تلخی داشته باشد که این به علت پوسته قهوه‌ای رنگ آن است. اغلب دیده‌ایم که به هنگام استفاده از عدس قهوه‌ای در غذاها ادویه‌های متفاوت و فلفل سیاه را برای از بین بردن ته مزه تلخی استفاده می‌کنند. اما دال عدس اصلا مزه تلخی ندارد و در زمان کوتاهی به راحتی پخته می‌شود.
خرید دال عدس
برای خرید عدس قرمز می‌توانید به صورت حضوری چند ساعت از وقت خود را بگذارید و به فروشگاه‌ها مراجعه کنید. احتمالا رفتن به فروشگاه و مواجه شدن با برندهای گوناگون، برایتان زمان‌بر باشد. برای صرفه‌جویی در وقت و هزینه می‌توانید به صورت اینترنتی به بازارهای آنلاین مراجعه کرده و خرید خود را انجام دهید. قیمت دال عدس در بعضی از بازارهای آنلاین مانند بازار به روز مارت قابل مقایسه با قیمت تعیین شده در فروشگاه‌های دیگر است. همچنین برخی از این بازارها همواره تخفیف‌های شگفت‌انگیزی را برای مشتریان قرار می‌دهند.