تا به حال تصور کرده‌اید اگر گلدان ابداع نمی‌شد ارتباط شهرنشینان با طبیعت چطور می‌شد؟ گلدان‌ها در واقع حاملان کوچک فضای سبز هستند. پل ارتباطی میان ما و دورترین جنگل‌ها، گلدان ها هستند. برای نگهداری گیاهان آپارتمانی بسیار سوال می‌پرسیم؛ چگونگی آبیاری، میزان نور، نحوه‌ی تغذیه. اما ما همواره از نقش مهم گلدان در سلامت و نگهداری گیاه غافل می‌شویم. در ادامه علاوه بر اینکه با انواع گلدان آشنا می‌شویم نکاتی در زمینه نحوه صحیح انتخاب گلدان مناسب خواهیم گفت.
گلدان
در واقع به هر ظرفی که توانایی پرورش یک گیاه را داشته باشد گلدان می‌گوییم. گلدان می‌تواند یک ظرف پنیر باشد که در کف آن حفره‌های زهکش ایجاد شده. گلدان‌ها انواع متفاوتی در ابعاد، ظاهر و جنس دارند. با انتخاب گلدان متناسب با گیاه، زیبایی و سلامت گیاه شما دو چندان خواهد شد.
انواع گلدان
فارغ از ابعاد و زیبایی، ظاهر جنس گلدان بسیار در روند رشد گیاه موثر است. در واقع دیواره‌های گلدان جهانی است که خاک آن را لمس می‌کند و تبادلات دمایی و رطوبتی انجام می‌دهد. وجود روزنه برای تنفس و تعریق اکوسیستم درون گلدان را تغییر می‌دهد. علاوه بر این جنس و رنگ گلدان در فضاسازی موثر است. رنگ گلدان می‌تواند در محیط‌هایی مانند مطب‌ها و یا کتابخانه‌ها احساس آرامش را القاء کند. از گلدان فانتزی در محیط‌هایی، که با توجه به جامعه‌ی مراجعه کننده طراحی می‌شوند بسیار استفاده می‌شود؛ در کودکستان، نمایشگاه‌ها و موزه‌ها از طرحهای فانتزی کمک گرفته می‌شود. در ادامه تعدادی از انواع گلدان را بررسی خواهیم کرد.
گلدان چوبی
گلدان‌های چوبی قابلیت ذخیره و نگهداری آب را بالا می‌ببرند. اما با توجه به فرم ساخت آن این قابلیت تغییر می‌کند. برای مثال در گلدان‌های چوبی که از شاخه‌ها و به صورت سنتی ساخته می‌شوند برای جلوگیری از نفوذ بیش از حد آب و پوسیدگی از مواد ضد آب استفاده می‌شود. این گلدان‌ها برای ایجاد فضایی روستایی و طبیعی بسیار مناسب هستند. معمولا برای جلوگیری از پوسیدگی گلدان‌های چوبی علاوه بر مواد ضدآب، گاها درون گلدان را با پلاستیک می‌پوشانند. گلدان‌های چوبی بسیار برای فضاسازی مناسب هستند.
گلدان بتنی
در ظروف بتنی غالبا از خطوط زاویه دار و الگوهای باستانی و سنتی استفاده می‌شود. بتن، محیط ایزوله‌ای برای خاک ایجاد می‌کند، دمای خاک را متعادل نگه می‌دارد و به حفظ رطوبت کمک می‌کند. اغلب گیاهان با رشد و محدود شدن فضای ریشه، گلدان‌های پلاستیکی یا چوبی را شکافته و به رشد خود ادامه می‌دهند. اما در گلدان بتنی به دلیل اینکه ریشه گیاه علفی توان شکاف دادن بتن را ندارد، باید مرتبا گیاه بررسی شود تا در زمان مناسب تعویض گلدان را انجام دهیم. گلدان‌های بتنی سنگین هستند بنابراین اگر در ابعاد بزرگ و باغ‌ها استفاده می‌شوند باید پیش از پرشدن در محل مورد نظر قرار بگیرند. اغلب از گلدان‌های بتنی نه در آپارتمان بلکه در باغات استفاده می‌شوند؛ از گلدان‌ای بتنی اغلب برای القاء حس پایداری استفاده می‌شود. در نقاطی که وزش باز بسیار است و احتمال واژگونی گلدان بالا می‌رود استفاده از گلدان بتنی توصیه می‌شود.
گلدان فلزی
ظروف فلزی، ترکیبی از فضای مدرنیته و صنعت را ایجاد می‌کنند. در انتخاب ظروف فلزی دقت کنید؛ گلدانی را انتخاب کنید که در برابر خشکی و گرما مقاومت کند. مطمئن شوید گیاهانی که در گلدان فلزی می‌کارید به کم آبی مقاوم باشند یا دست کم تعداد دفعات آبیاری گلدان‌های فلزی را افزایش دهید زیرا فلز سبب افزایش دمای خاک و افزایش سطح تبخیر می‌شود. برای فضا سازی شهری معمولا درون گلدان فلزی از سنگریزه‌ها نیز استفاده می‌کنند.
گلدان سفالی
تنوع ظاهری گلدان سفالی بسیار زیاد است. ابعاد و اشکال متفاوت این گلدان را حتما در فروشگاه‌ها دیده‌اید. گلدان سفالی در دو نوع با لعاب و بدون لعاب تولید می‌شود. انواع بدون لعاب به سرعت آب از دست می‌دهد اما میزان تنفس خاک نیز در این گلدان‌ها بیشتر است و برای پرورش گیاهانی مانند اسطوخودوس پیشنهاد می‌شود اما کاشت یک گیاه رطوبت دوست مانند سرخس در گلدان سفالی اشتباه است. از این نوع گلدان در فضای باز بیشتر استفاده می‌شود زیرا دیواره‌ی ضخیم آن ریشه را در برابر نوسانات دمایی محافظت می‌کند. انواع لعاب دار زیباتر هستند و مدت بیشتری آب را در خود ذخیره می‌کنند. به طور کلی گلدان سفالی به دلیل اینکه رنگ خاکی آن با برگ‌های سبز گیاه هارمونی دارد همیشه انتخاب مناسبی به لحاظ رنگ گلدان است اما اگر در آبیاری گیاهان خود منتظر سیگنال‌های تشنگی گیاه می‌مانید گلدان سفالی برای شما مناسب نیست. معمولا به افرادی که عادت به آبیاری زیاد گل‌ها دارند پیشنهاد گلدان سفالی می‌شود تا احتمال پوسیدگی کاهش پیدا کند. در مناطقی با آب شور، روی دیواره‌ی خارجی گلدان سفالی بدون لعاب، لایه‌ای از نمک‌ها به رنگ سفید دیده می‌شوند. گاهی این ظاهر ناخوشایند و برای برخی افراد جذاب است. به هر صورت از بین بردن این لایه بدون باقی ماندن آثار آن ممکن نیست. اگر علاقه‌ای به این لایه‌ی سفید ندارید توصیه می‌شود از گلدان سفالی بدون لعاب استفاده نکنید.
گلدان پلاستیکی
گلدان های پلاستیکی سبک، محکم و در عین حال انعطاف پذیر هستند. آنها برای هماهنگی با دکوراسیون داخلی و خارجی در هر رنگی موجود هستند. گلدان‌های پلاستیکی که تنوع بی‌نظیری دارند و برای افرادی که کمتر زمان رسیدگی به گیاهان خود را دارند مناسب‌تر است. توصیه می‌شود گیاهانی مانند قاشقی یا سانسوریا که به تخلخل خاک حساسیت زیادی ندارند در گلدان پلاستیکی کاشته شود زیرا خاک در این گلدان‌ها تنفس نداشته و محیط ایزوله است. از انواع تیره رنگ در مناطق سردسیر و در مناطق گرمسیر از انواع رنگ روشن استفاده کنید. گلدان‌های پلاستیکی از مواد بی اثر ساخته شده و در شیمی خاک تاثیری ندارند، علاوه بر این گلدان‌ها برخلاف انواع سفالی لعاب دار، قابل بازیافت هستند. گلدان‌های پلاستیکی برای فضای باز مناسب نیستند به چند دلیل:
- دارای دیواره‌ی نازک بوده و تغییرات دمایی را به داخل گلدان منتقل می‌کنند.
- در مقابل نور مستقیم خورشید دچار تغییرات رنگ و گاها تغییرات فرم می‌شوند.
- تغییرات دمایی در فضای باز سبب شکنندگی گلدان پلاستیکی می‌شود.
- گلدان پلاستیکی تیره، گرمای خورشید را جذب و ذخیره می‌کند، از طرفی به دلیل عدم تخلخل آب در آن تجمع میابد؛ ترکیب رطوبت و گرما به ریشه آسیب می‌زند.
- برای رفع این مشکل از گلدان پلاستیکی دارای لایه‌ی مهارکننده ماورا بنفش استفاده کنید و یا در ساعات گرما گلدان را به مکان سایه منتقل کنید.
کدام گلدان برای کدام گل مناسب است؟
گیاهان آپارتمانی در بهبود اتمسفر خانه‌های ما نقش بسزایی دارند. یک گیاه زمانی شاداب خواهد بود که علاوه بر اندام هوایی، ریشه‌ی آن نیز در محیط سلامت و مناسبی قرار گیرد. یکی از فاکتورهایی که محیط ریشه را تنظیم می‌کند، گلدان است. اینکه چه گیاهی را در چه زمانی در کدام گلدان بکاریم سوال بسیاری از دوست داران گل و گیاه است. به چند نکته‌ی زیر توجه کنید تا بهترین انتخاب را برای گلدان خود داشته باشید:
انتخاب گلدان با ابعاد مناسب
- در گلدان‌های بزرگ خاک به کندی خشک می‌شود، این عامل اگرچه تا حدی از خطر خشک شدن گیاه شما جلوگیری می‌کند اما ریشه‌ها را در معرض خطر پوسیدگی قرار می‌دهد. قرار گرفتن طولانی مدت ریشه‌ها در محیط آبی سبب خفگی و در نتیجه پوسیدگی می‌شود.
- در مقابل اگر گیاه شما در مقابل گلدانی که انتخاب کردید بزرگ باشد احتمال واژگون شدن گلدان بالا می‌رود. برای مثال قرار دادن یک گیاه مرتفع در گلدانی که سطح تماس کمی با زمین دارد سبب واژگونی و در نتیجه برهم خوردن سیستم ریشه می‌شود.
- انتخاب گلدان بسیار کوچک نیز مشکلاتی را به وجود خواهد آورد؛ حجم کم خاک در گلدان‌های کوچک سبب می‌شود سرعت خشک شدن خاک افزایش یابد و در نتیجه شما باید دائما خاک را آبیاری کنید. آبیاری متعدد نیز آبشویی و از بین رفتن مواد مغذی خاک را سبب می‌شود. از طرفی مسدود شدن مسیر ریشه‌ها پیغام توقف رشد را به گیاه می‌دهد.
- گلدانی برای گیاه ایده‌آل است که علاوه بر تناسب با حجم اندام هوایی، ریشه‌ها فاصله‌ای معقول با کف گلدان داشته باشند. این فاصله معمولا 4/1 ارتفاع گلدان است. اگر گیاه شما سرعت رشد بالایی دارد می‌توانید گلدان بزرگتری برای آن انتخاب کنید. اگر گیاه با ریشه‌ی رونده دارید از گلدان‌های عریض استفاده کنید. اگر گیاه شما مانند سانسوریا پاجوش تولید می‌کند گلدانی با قطر دهانه‌ی بزرگتر انتخاب کنید. در زمان تعویض گلدان گیاه، اگر رشد گیاه‌تان متوقف شده بهتر است آن را به گلدانی با 1-2 سایز بزرگتر منتقل کنید. اما اگر صرفا به دلیل زیبایی گلدان را تغییر می‌دهید، گیاه را به گلدانی با همان ابعاد منتقل کنید.
جنس گلدان
با توجه به توضیحاتی که در بخش انواع گلدان دادیم، گلدانی با جنس مناسب انتخاب کنید. گلدان پلاستیکی به دلیل تنوع رنگ و ابعاد طرفداران بسیاری دارد. اگر گیاه خود را در ارتفاع قرار می‌دهید، گلدان پلاستیکی به دلیل سبکی، انتخاب مناسبی است. علاوه بر این گلدان پلاستیکی آب را کمتر از دست داده و نیاز به آبیاری را کاهش می‌دهد. گلدان سفالی سنگین‌تر بوده و معمولا گران‌تر هستند. به دلیل تخلخل سفال، این گلدان‌ها به آبیاری بیشتری نیاز دارند و البته گزینه مناسبی هستند برای گیاهانی که نیاز به خاک خشک و متخلخل دارند مانند کاکتوس، ساکولنت و ارکیده‌ها.
زهکشی
اولویت در انتخاب گلدان باید سلامت گیاه باشد. توجه مطلق به زیبایی و ظاهر گاهی سبب می‌شود گلدانی اشتباه انتخاب شود. برای مثال گلدانی که امکان تعبیه حفره‌ی زهکش روی آن وجود نداشته باشد برای اغلب گیاهان و به خصوص گیاهان آپارتمانی توصیه نمی‌شود. اگر به هر دلیلی گلدانی بدون زهکش را انتخاب می‌کنید، بهتر است از روش گلدان دولایه استفاده کنید. در این روش گیاه را در یک گلدان متناسب و دارای زهکش می‌کارند و گلدان حاصل را درون گلدان بدون زهکش قرار می‌دهند. توجه کنید که اختلاف ابعاد دو گلدان بسیار زیاد باشد. گلدان شیشه‌ای علاوه بر تراریوم به این روش نیز استفاده می‌شود، ظروف قدیمی، سبد حصیری، جعبه‌ها و هر ظرفی که در اطراف خود می‌بیند قابلیت تبدیل شدن به لایه‌ی دوم گلدان‌ها را دارد.
انتخاب گلدان متناسب با منزل
البته علاوه بر نکاتی که مربوط به سلامت گیاه است در انتخاب گلدان به سبک دکوراسیون منزل خود نیز توجه کنید. در سبک مینیمال از گلدان‌هایی با رنگ خنثی و بدون طرح استفاده می‌شود. در سبک سنتی از گلدان چوبی، در سبک روستیک از گلدان چوبی، سنگی یا سبدهای چرمی، در سبک گیک شیک از گلدان‌هایی با رنگ تیره و طرحهای منحصر به فرد، در سبک ساحلی از گلدان شیشه‌ای یا سفالی رنگ شده به رنگ‌های سبز یا آبی، در سبک پالم بیچ از گلدان حصیری با ترکیبی از رنگ صورتی، در سبک مدیترانه‌ای از گلدان‌های فلزی با رنگ تیره قهوه‌ای یا قرمز، در سبک سلطنتی هالیوود استفاده از گلدان‌هایی با رنگ براق سفید یا سیاه، در سبک ویکتوریایی از گلدان‌های سنگی با رنگ ملایم، در سبک بوهیمیایی محدودیت رنگ و بافت وجود ندارد، در سبک مدرن شهری گلدان تک رنگ و اغلب فلزی، در سبک صنعتی از گلدان‌هایی با چوب خام یا فلزات و در سبک روستایی مدرن از گلدان‌های حصیری و سنگی استفاده می‌شود.
سایز بندی گلدان
گلدان‌ها را در سه دسته سایزبندی می‌کنند:
گلدان
گلدان‌هایی با ابعاد معمول که اغلب در خانه‌ها استفاده می‌کنیم، سایز این گلدان‌ها را با توجه به قطر دهانه‌ی آن بیان می‌کنند. برای مثال یک گلدان سایز 9، دهانه‌ای به قطر 9 سانتی‌متر دارد. در ساخت گلدان‌های استاندارد تناسب میان ارتفاع و قطر دهانه حفظ می‌شود و دهانه گلدان چهار پنجم ارتفاع آن است. گلدان سایز 9 برای بنفشه آفریقایی توصیه می‌شود.
سطل
سطل‌ها را با حجم آنها نام گذاری می‌کنند. برای مثال سطل 7، هفت لیتر حجم دارد. از سطل‌ها برای تولید عمده قلمه‌ها و گیاهانی مانند کاج مطبق استفاده می‌شود.
جعبه
جعبه‌ها را با ابعاد عرض آن سایز بندی می‌کنند. جعبه 45 یعنی یک گلدان مکعبی که ارتفاع، عرض و طول 45 سانتی متری دارد.
چه زمانی گلدان گیاهان را عوض کنیم؟
تعویض گلدان به چند دلیل انجام می‌شود، هر یک از این دلایل و شرایط تعویض گلدان را در ادامه به طور مختصر شرح می‌هیم:
ظاهر و زیبایی گلدان
اگر تنها به منظور بهبود ظاهر گلدان، آن را تعویض می‌کنید توصیه می‌شود ریشه را با خاک اطراف آن به گلدانی با همان ابعاد منتقل کنید. توجه کنید که در فرآیند تغییر گلدان ریشه‌ها لخت نشده و دچار آلودگی نشوند.
متوقف شدن رشد گیاه
اگر رشد گیاه متوقف شده و به دلیل وجود مشکلات رشدی گلدان را تعویض می‌کنید باید به ابعاد و رنگ گلدان توجه کنید. اگر در منطقه‌ای گرم از گلدانی تیره استفاده می‌کنید احتمالا تجمع گرما ریشه‌ها را از رشد بازداشته. گیاه را به گلدانی با رنگ روشن منتقل کنید.
نامتناسب بودن ابعاد گیاه و گلدان
همانطور که در بخش انتخاب گلدان مناسب گفتیم بهتر است با توجه به حجم سیستم ریشه، گلدان خود را انتخاب کنید. گلدان کوچک رشد گیاه را متوقف می‌کند و گلدان بزرگ گیاه را مجبور به گسترش سیستم ریشه می‌کند. در این حالت انرژی گیاه از این طریق از دسترس اندام هوایی خارج می‌شود.
قیمت گلدان
گلدان‌ها را در وهله اول با توجه به جنس قیمت گذاری می‌کنند. ارزان ترین نوع گلدان پلاستیک است. گلدان‌های چوبی و فلزی نیز در رده‌ی گلدان‌های گران قرار می‌گیرند. با توجه به مکانی که گلدان را قرار می‌دهید هزینه‌ی آن را متناسب سازی کنید. اگر گیاه را در نشیمن یا آشپزخانه قرار می‌دهید گلدان‌هایی با رنگ‌آمیزی و پرداخت با کیفیت تهیه کنید. اما اگر گلدان‌ها در معرض تخریب یا نقاط پنهان قرار می‌گیرند می‌توان از انواع ارزان‌تر استفاده کرد. بعضا افراد هزینه‌های بسیاری برای تهیه گلدان‌های بزرگ پلاستیکی صرف می‌کنند و آنها را در باغ و فضای باز استفاده می‌کنند؛ پس از چندماه تخریب گلدان به وسیله نور و گرما، هزینه‌ی صرف شده را پوچ می‌کند.
خرید اینترنتی گلدان
خرید اینترنتی انواع گلدان در تهران به راحتی امکان پذیر است. با توجه به توضیحات بخش سایزبندی گلدان، بدون مشاهده گلدان می‌توانید سایز مورد نظر خود را سفارش دهید. زمانی که شناخت کافی از جنس گلدان‌ها داشته باشید تنها کافی است به لحاظ ظاهر آن را بررسی کنید. بررسی ظاهری گلدان نیز با تصاویر موجود در فروشگاه‌های آنلاین ممکن است. اگر گلدان‌های بزرگ سنگی یا سفالی نیاز دارید توصیه می‌کنیم حتما آن را آنلاین بخرید تا از خسارات احتمالی هنگام حمل و نقل جلوگیری کنید. بازار آنلاین به روز مارت علاوه بر گل و گیاه غرفه‌ای برای خرید گلدان در نظر گرفته، می‌توانید پس از انتخاب گیاه مورد علاقه خود، گلدانی مناسب نیز سفارش دهید تا آنها را به طور همزمان در محل موردنظرتان دریافت کنید.