شیر ارگانیک معمولا نسبت به شیر معمولی گران‌تر است. برخی مصرف کنندگان باور دارند که این شیر برای سلامتی‌‌شان بهتر است و ارزش پرداختن پول بیشتری دارد. هیچ شکی نیست که این شیر فواید و مزایایی دارد ولی سوال اینجاست آیا ارزش پرداختن پول بیشتری دارد؟ اگر این پرسش شما نیز همین است، پیشنهاد می‌کنیم این مقاله را تا انتها دنبال کنید.
آشنایی با شیر ارگانیک
این شیر، شیری است که از گاوی حاصل شده که از علوفه 100 درصد طبیعی تغذیه کرده و رژیم غذایی کاملا ارگانیک داشته است.
اسیدهای چرب امگا-3 و امگا-6 از مواد مهم و مغذی برای بدن هستند مطابق با پژوهش‌های صورت گرفته، مصرف زیاد امگا-6 و مصرف کم امگا-3 خطر ابتلا به بیماری قلبی- عروقی، چاقی و دیابت را به نسبت زیادی افزایش می‌دهند. جالب است بدانید نسبت امگا-6 به امگا-3 در این شیر، یک نسبت یک به یک است درحالیکه این نسبت در شیر معمولی، نسبت 5.7 به یک دارد.
بعلاوه این شیر در مقایسه با شیر معمولی، 52% کمتر اسید چرب امگا-6 دارد. بعلاوه، در شیر ارگانیک شاهد بالاترین میزان اسید چربی ویژه با نام اسید لینولئیک (CLA) هستیم.
چالرز بن بروک، سرپرست تیم پژوهش از دانشگاه جانز هاپکینز در این مورد می‌گوید که: «توازن عالی اسیدهای چرب امگا-6 و امگا-3 در محصولات لبنی ارگانیک به مصرف کنندگان کمک می‌کند تا کمتر در معرض خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی- عروقی و دیگر بیماری‌های متابولیک قرار بگیرند.»
به گفته پژوهشگران، اسیدهای چرب امگا-3 و CLA علاوه بر فواید متابولیکی و قلبی – عروقی برای زنان باردار، زنان شیرده، نوزادان و کودکان بسیار مفید است.
انواع گوناگون اسیدهای چرب امگا-3 در رشد چشم‌ها، مغز، سیستم عصبی نقش بسیار مهم و پر رنگی بازی می‌کنند. مصرف کافی امگا-3 می‌تواند زوال عملکرد شناختی در افراد مسن را بسیار کندتر کند.
فواید شیر ارگانیک
ماندگاری بیشتر
یکی از مهم‌ترین مزایایی این شیر نسبت به شیر معمولی، ماندگاری طولانی‌تر آن است. بیشتر برندها این شیر را در دمای بالا (حدود 280 درجه فارنهایت و به مدت دو ثانیه) استریلیزه می‌کنند، بنابراین می‌توان آن را تا دو ماه نگاه داشت. شیرهای معمولی پاستوریزه تنها تا دمای 165 درجه فارنهایت یا کمتر (حداقل به مدت 15 ثانیه) حرارت می‌بینند، بنابراین، ماندگاری طولانی ندارند.
مواد مغذی بیشتر
پژوهش ثابت کرده که شیر ارگانیک بیشترین میزان امگا-3 و اسیدهای چرب را دارد. امگا-3 را می‌توانید در بسیاری از غذاها و مکمل‌ها به سادگی پیدا کنید.
مطالعات حاکی از آن است که امگا-3 می‌تواند بیماری‌های قلبی و عروقی را تا حد زیادی کاهش دهد، باعث تقویت عملکرد بهتر سیستم عصبی شود و سیستم ایمنی را تقویت کند.
افزودنی‌های احتمالی
هورمون نوترکیب رشد گاو (rGB) که به BGH نیز شناخته می‌شود، سوماتوتروپین گاوی نوترکیب یا rBST و آنتی بیوتیک دو ماده‌ای است که به شیرهای معمولی اضافه می‌شود ولی به شیرهای ارگانیک خیر. شیر ارگانیک شیری است که از گاوهایی به دست می‌آیند که هرگز به آنها این داروها خورانده نشده است، بنابراین، شیر آنها فاقد هرگونه باقی‌مانده‌ای از این داروهاست.
نه هورمون رشد و نه آنتی بیوتیک‌ها به اندازه کافی محبوب نیستند (به دلیل شکایت روزافزون مصرف کنندگان)، به طوری‌که در بسیاری از لبنیات معمولی از آنها اجتناب می‌شود. در فروشگاه‌ها بسیاری از شیرهای معمولی را می‌بینیم که روی بسته‌بندی‌شان عنوان شده فاقد هورمون رشد یا آنتی بیوتیک. بعلاوه، شیرهای معمولی قبل از اینکه روانه بازار شود، مورد آزمایش قرار می‌گیرند تا این اطمینان حاصل آید که به مقدار ناچیزی از بقایای این داروها در آنها وجود دارد.
اگر شما درباره هرگونه بقایای احتمالی این داروها در شیرهای معمولی نگرانید، مطمئنا بهتر است نوع ارگانیک آن را تهیه کنید. از طرف دیگر، می‌توانید کمی در مورد شرکت لبنیاتی که شیر منطقه شما را تامین می‌کند، تحقیق کنید. اگر معلوم شود آنها از دارو استفاده نمی‌کنند، می‌توانید با خیال راحت شیر معمولی تهیه کنید و به این وسیله پول کمی ذخیره کنید.
شیر ارگانیک و فضاهای باز گسترده
در سال 2010، USDA یک قانون تعیین کرد. براساس این قانون تمامی گاوهای شیری ارگانیک باید بیشتر وقت خود را در مراتع آزاد بچرند و حق تغذیه در مکان‌های بسته را ندارند. در حالیکه این امر به نظر طبیعی و سالم می‌رسد، برخی نظریه‌ها وجود دارد که ماهیت سلامت شیر از این طریق را زیر سوال می‌برد.
حامیان این قانون ادعا می‌کنند شیر گاوهایی که در مراتع چرا می‌کنند، حاوی مقادیر بیشتری از اسیدهای لینولئیک مزدوج (CLAs) است. اسید لینولئیک یک چربی سالم است که مطالعات اثرات مفید آن برای بدن را ثابت کرده‌اند.
می‌توان گفت که کشاورزی ارگانیک و روش‌های لبنی از آن جهت برای محیط زیست بهتر هستند، که در آنها آفت‌کش‌ها، آنتی بیوتیک‌ها، هورمون‌ها و دیگر مولفه‌های شیمیایی مصنوعی کمتر استفاده می‌شود.
وقتی این فواید و طول عمر شیر ارگانیک را یکجا در نظر بگیریم، متوجه می‌شویم چرا خرید این شیر، یک خرید خوب است.
خواص شیر ارگانیک برای سلامتی
در بالا تا حدودی به فواید و خواص این شیر اشاره کردیم، در اینجا قصد داریم تا به صورت منسجم‌تر و کامل‌تری درباره خواص این شیر با گفت‌وگو کنیم.
این شیر در مقایسه با شیر معمولی، اسیدهای چرب امگا-3 بیشتری دارد که در سلامت قلب و عروق نقش مهمی بر عهده دارند.
این شیر در مقایسه با شیر معمولی، 52% کمتر اسید چرب امگا-6 دارد و به جای آن حاوی مقادیر بالاتری از اسید چرب لینولئیک است.
توزان اسیدهای چرب امگا-3 و امگا-6 در این شیر، خطر بیماری‌های متابولیک و قلبی و عروقی را در مصرف کنندگان به شدت کاهش می‌دهد.
به دلیل موارد گفته شده در بالا، مصرف این نوع شیر برای خانم‌های باردار و شیرده به شدت پیشنهاد می‌شود.
ارزش غذایی شیر ارگانیک (250 میلی لیتر معادل یک لیوان)
- کالری شیر ارگانیک: 168 کیلو کالری
- کربوهیدرات: 12 گرم (درصد کربوهیدرات: 30%)
- چربی: 9 گرم (درصد چربی شیر ارگانیک: 50%)
- پروتئین: 8 گرم (درصد پروتئین: 20%)
نکته: البته این مقادیر در برندهای مختلف ممکن است گوناگون باشد
انواع شیر ارگانیک
شیر کم چرب، پر چرب و معمولی
افراد باید با توجه به نیازهای تغذیه‌ای خود، درصد چربی شیر خود را انتخاب کنند. در ایران، مقدار چربی استاندارد، 5.2% است. شیر کم چرب حدود 1% و شیر پر چرب حدود 3.3% چربی دارد.
چربی شیر، حاوی ویتامین‌های محلول در چربی مانند ویتامین A، اسیدهای چرب اشباع و کلسترول است. مطابق با آخرین توصیه‌های سازمان بهداشت جهانی، 25 تا 30 درصد از کل انرژی دریافتی روزانه افراد بالغ می‌تواند از چربی و روغن تامین شود که این مقدار شامل چربی شیر و لبنیات می‌شود.
مصرف شیر کم چرب ارگانیک برای افراد مبتلا به بیماری‌های قلبی و عروقی، افراد چاق و دیابتی توصیه می‌شود. یک لیوان شیر پر چرب (240 میلی لیتر) حاوی 150 کیلوکالری، یک لیوان شیر کم چرب حاوی 102 کیوکالری و یک لیوان شیر معمولی 120 کیلوکالری است.
شیر کم لاکتوز
بسیاری از بزرگسالان نسبت به قند شیر (لاکتوز) حساسیت شدیدی دارند. علت در اثر عدم ترشح آنزیم لاکتاز در روده برمی‌گردد. عدم تحمل لاکتوز به این معناست که دستگاه گوارش انسان قادر به هضم آن نیست، بنابراین در دستگاه گوارش باقی می‌ماند. در نتیجه به علت باکتری‌های موجود در روده بزرگ تخمیر شده و باعث تولید گاز و عوارضی مانند دل درد، نفخ و تهوع می‌شود.
جالب است بدانید به این افراد توصیه می‌کنیم که شیر را قبل از مصرف گرم کنند و در ابتدا مقدار کمی میل کنند، و به تدریج به مقدار شیر مصرفی‌شان بیافزایند.
در شیر ارگانیک، به دلیل حرارت بالا طی فرآیند استریلیزه شدن، لاکتوز به قندهای ساده‌تر و قابل هضم تبدیل می‌شوند. به همین دلیل طعم این شیرها، شیرین‌تر از شیرهای معمولی است.
شیر ارگانیک چه تفاوتی با شیر معمولی دارد؟
همانطور که پیش‌تر توضیح دادیم شیر ارگانیک از گاوهایی به دست می‌آید که در محیط طبیعی چرا می‌کنند و از چمن‌هایی تغذیه می‌کنند که برای پرورش آنها از هیچ نوع کود شیمیایی استفاده نشده است. همچنین به این نوع گاوها، هیچ نوع آنتی‌بیوتیک یا هورمون رشد خورانده یا تزریق نمی‌شود.
ولی شیرهای معمولی از گاوهایی به دست می‌آید که از علوفه شیمیایی تغذیه می‌کنند. این گاوها معمولا در محیط‌های سربسته نگهداری می‌شوند و برخی از آنها فقط با غلات تغذیه می‌شوند. به این گاوها، برای افزایش شیرشان، هورمون تزریق می‌شود.
حال سوال اساسی اینجاست که «شیر ارگانیک بهتر است یا شیر معمولی؟»
در پاسخ به این پرسش باید گفت که مطابق با پژوهش‌های علمی، تغذیه با علوفه‌های شیمیایی، روی کیفیت شیر تاثیر چندانی ندارد. بنابراین، با توجه به یافته‌های علمی به جرات می‌توان گفت که هیچ نگرانی درباره مسمومیت شیمیایی با مصرف شیر معمولی وجود ندارد.
با این وجود، اگر می‌خواهید مطمئن شوید که غذای مصرفی شما سالم است، می‌توانید با پرداخت هزینه بیشتر، شیر ارگانیک تازه مصرف کنید. تولید کنندگان این دسته از شیرها، این اطمینان را می‌دهند که روش تهیه شیر ارگانیک تولید شده توسط آنها تنها به روش‌های کاملا طبیعی صورت گرفته است.
یکی دیگر از فواید این دسته از شیرها این است که برای تهیه علوفه از هیچ مواد شیمیایی مصنوعی، آفت‌کش و کودهای شیمیایی استفاده نشده است. بنابراین، محیط زیست بار کمتری را متحمل می‌شود.
فواید محصولات ارگانیک برای بدن
همانطور خود بهتر می‌دانید شیر می‌تواند باعث ساختن استخوان‌های محکم و تامین ویتامین‌های مورد نیاز بدن کودکان و ایجاد ماهیچه‌های سالم در آنها بشود. ولی همه شیرها از نظر ارزش غذایی یکسان نیستند. به طور کلی می‌توان گفت ارزش غذایی شیر ارگانیک بیشتر بوده و حاوی هورمون‌های رشد، آنتی بیوتیک‌ها یا آفت‌کش‌های بحث برانگیز نیستند.
می‌توان گفت که گاوهایی که به روش‌های کاملا ارگانیک تغذیه شده‌اند، سالم‌تر و شادترند، بنابراین شیرهایشان از نظر مواد مغذی، با ارزش‌تر است.
همانطور که پیش‌تر نیز اشاره کردیم شیرهای ارگانیک (با توجه به پژوهش‌های بسیار انجام شده) حاوی اسیدهای چرب امگا-3 و آنتی اکسیدان‌های بیشتری هستند.
چرا مصرف شیر ارگانیک را توصیه می‌کنیم؟
اسیدهای چرب امگا-3
امگا-3 و امگا-6 اسیدهای چرب مورد نیاز بدن‌اند که توسط بدن و به طور طبیعی تولید نمی‌شوند. بنابراین، باید آنها را از طریق مواد غذایی به دست آورد.
متاسفانه رژیم غذایی برخی افراد، حاوی امگا-6 بیشتری از امگا-3 است. مصرف بیشتر امگا-6 می‌تواند منجر به ابتلا به بیماری‌هایی مانند قلبی–عروقی، آسم، پوکی استخوان، سرطان سینه، سرطان پروستات و بیماری‌های خود ایمنی می‌شود. در شیرهای ارگانیک نسبت امگا-3 به امگا-6 یک نسبت یکسانی است. به همین دلیل، شما را از ابتلا به این بیماری‌ها تا حد زیادی بیمه می‌کند.
آنتی اکسیدانی و مواد معدنی مغذی
در ترکیبات شیر ارگانیک، غلظت مواد معدنی مغذی و آنتی اکسیدان‌هایی چون آهن، ویتامین E، سلنیوم و کاروتنوئیدها بیشتر است. غذاهایی با محتوای آنتی اکسیدانی غنی‌تر می‌توانند از بدن ما در برابر رادیکال‌های آزادی که باعث تخریب اکسیداتیو در سلول‌هایمان می‌شود، محافظت کند. تخریب اکسیداتیو در سلول‌های بدن، ریشه بسیاری از بیماری‌های مزمن و برخی از انواع سرطان‌هاست.
چه نکاتی منفی درباره شیر معمولی وجود دارد؟
یک مطالعه‌ای که اخیرا در مجله معتبر Public Health Nutrition منتشر شده نشان داده است که شیر ارگانیک حاوی هیچ یک از بقایای آفت‌کش‌ها و آنتی بیوتیک‌ها نیست. در این شیرها حتی شاهد مقادیر بسیار کمی هورمون رشد که در شیرهای معمولی وجود دارد، نیستیم.
آنتی بیوتیک‌ها:
استفاده از آنتی بیوتیک‌ها در کشاورزی می‌تواند منجر به مقاومت عفونت‌ها و باکتری‌ها به آنتی بیوتیک در حیوانات شود که این جریان از طریق آنها به انسان نیز منتقل می‌شود. بسیاری از کلاس‌های آنتی بیوتیک که برای انسان استفاده می‌شود، مانند پنسیلین، در صنعت دام به صورت گسترده‌ای مورد استفاده قرار می‌گیرد. اگر باکتری نسبت به آنتی بیوتیک‌های مشابه با پنی‌سیلین مقاوم شود، در این صورت هیچ دفاعی برای مقابله با عفونت‌های باکتریایی نداریم.
متاسفانه، مقاومت باکتریایی در 60% از نمونه‌های شیرهای معمولی ثابت شده است.
تولید لبنیات ارگانیک تا حد زیادی به مدیریت جامع گاوها بستگی دارد که باعث بالا بردن استانداردهای سطح زندگی شده و سلامت دام‌ها را به صورت چشم‌گیری ارتقا می‌بخشد.
هورمون‌های رشد شیمایی
در حالیکه هورمون‌های رشد به صورت طبیعی توسط حیوانات تولید می‌شود، استفاده از هورمون‌های رشد مصنوعی که در صنعت دام استفاده از آنها بسیار رایج شده است، به یکی از بحث برانگیزترین مسائل پیرامون کیفیت محصولات لبنی تبدیل شده است. زیرا این هورمون‌ها می‌توانند وارد شیری بشوند که مصرف می‌کنیم و به این ترتیب عملکرد غدد درون ریز در بدن انسان را با مشکل روبه‌رو سازد. غدد درون ریز تاثیر مستقیمی در رشد کودکان، رشد مغز و توانایی باروری دارد.
یک مطالعه نشان داده است که هورون رشد گاوی (BGH) در شیر معمولی، 20 برابر بیشتر از شیر ارگانیک است!
آفت‌کش‌های جنجالی
در یک مطالعه، بقایای آفت‌کش‌ها در شیرهای معمولی مورد آزمایش قرار گرفت. در ادامه خلاصه‌ای از آنچه پیدا شده، آورده شده است:
کلورپریفیوس (Chlorpyrifos): کلورپریفیوس یکی از رایج‌ترین آفت‌کش‌هایی است که در کشاورزی به صورت گسترده‌ای از ان استفاده می‌شود. در سال 2018، ممنوعیت استفاده از این ماده به دادگاه‌های ایالات متحده ارسال شد. این حکم تحت بررسی است. بنابراین استفاده از آن همچنان ادامه دارد. شوربختانه، در 60% از نمونه شیرهای معمولی وجود این ماده اثبات شده است. این آفت‌کش می‌تواند در نوزادان و کودکان سبب مشکلات جدی شود.
پرمترین (Permethrin): پرمترین یک آفت‌کش سمی است که از آن برای کنترل پشه‌ها و آفت‌ها در صنعت کشاورزی استفاده می‌شود. متاسفانه وجود این آفت‌کش در محصولات دامی و خوراکی، لباس‌ها و ساختمان‌ها تایید شده است. پرمترین در 46% از نمونه‌های شیر غیر ارگانیک آشکارا یافت شده است. این آفت‌کش بی‌نهایت سمی است و تاثیر بسیار منفی برای زندگی ماهی‌ها، دیگر حشرات و حیوانات آبزی دیگر دارد. EPA این ماده را جز مواد سرطان‌زا برای انسان طبقه‌بندی کرده است.
سایپرمترین (Cypermethrin): سایپرمترین آفت‌کشی است که برای کنترل حشرات در مزارع سویا، پنبه و ذرت به صورت وسیعی مورد استفاده قرار می‌کرد. نزدیک 50% از نمونه شیرهای غیر ارگانیک، حاوی این ماده سمی است. این ماده برای ماهی‌ها، حشرات آبزی و زنبورها به شدت سمی است . EPA این ماده را جز مواد «احتمالا سرطان‌زا» برای انسان طبقه‌بندی کرده است.
آترازین (Atrazine): آترازین یک علف‌کش سمی است که به صورت گسترده‌ای برای از بین بردن علف‌های هرز به ویژه در مزارع ذرت، و همچنین برای از بین بردن علف هرز کنار مسیرهای جاده‌ای عمومی و خطوط آهن استفاده می‌شود. آترازین متاسفانه در 26% از نمونه‌های شیر غیر ارگانیک یافت شد. این ماده موجب اختلال در باروری در انسان می‌شود. EPA در حال بررسی این ماده است.
دیازینون (Diazinon): دیازینون یک آفت‌کش سمی عصبی است که برای کنترل حشرات در کشاورزی به ویژه مزارع ذرت به طور گسترده‌ای استفاده می‌شود. این ماده در 60% از نمونه شیرهای غیر ارگانیک یافت شده است. این آفت‌کش به شدت برای زنبورها، پرندگان، ماهی‌ها، قورباغه‌ها و دیگر حشرات سمی است.
استفاده از شیر ارگانیک بهترین راه برای جلوگیری از آلودگی‌های موجود در شیر است. گرچه این میزان مواد به حد ناچیزی در شیرهای غیر ارگانیک و معمولی ممکن است وجود داشته باشند، ولی برای اطمینان از عدم مصرف آنها، خرید شیر ارگانیک بهترین توصیه است.
خرید اینترنتی شیر ارگانیک در تهران
«به روز مارت» بازار آنلاین و مدرنی (همچون ebay) است که با حذف واسطه‌ها، مصرف کنندگان و تولید کنندگان را به طور مستقیم به هم مرتبط می‌سازد. در این بازار، به دلیل حذف واسطه‌ها، قیمت شیر ارگانیک و دیگر محصولات ارزان‌تر از دیگر جاها به مشتریان عرضه می‌شود.