دانه زیره از ادویههای گیاهی و معطری است که در کشورهای خاورمیانه، مصر، هند، کوبا، مکزیک و شیلی بهصورت خودرو میروید. خواص دارویی این ماده خوراکی سبب شده تا از این دانههای مغذی علاوهبر آشپزی، برای تهیه داروهای درمانی نیز استفاده شود. در ادامه خواص و مضرات دانه زیره را شرح داده و چند نمونه از محبوبترین کاربردهای آن را پیشنهاد میدهیم. همچنین در پایان طرز تهیه دمنوش گیاهی با دانه زیره را ارائه خواهیم کرد.
گیاه زیره درختچه پر برگی است که در کشورهای خاورمیانه، چین، هند و منطقه مدیترانه رشد میکند. میوه این گیاه بهعنوان دانه زیره شناخته میشود و در سراسر جهان از آن برای بهبود طعم و عطر غذا استفاده میشود.
بوته زیره شبیه بوته هویج بوده که برگهایی به طول ۲۰ الی ۳۰ سانتیمتر بر روی آن میروید. ارتفاع این بوته نیز تا ۵۰ سانتیمتر میرسد. میوههای این گیاه خودرو، بهشکل هلالی و بهاندازهی دو میلیمتر میروید. از ویژگی بارز زیره میتوان به وجود پنج خط برجسته روی دانههای آن اشاره کرد. برای تهیه دانه زیره شاخههای این گیاه با چوب کوبیده شده و دانههای آن جدا میشود. درحالحاضر شهر کرمان به یکی از قطبهای تولید کننده زیره در ایران تبدیل شدهاست. همچنین در شهرستان بافت استان کرمان و خراسان جنوبی، بهترین و مرغوبترین دانه زیره بهصورت خودرو رشد میکند.
بهصورت کلی دو نوع دانه زیره وجود دارد که آنها را براساس رنگ طبقهبندی کرده و از یکدیگر تشخیص میدهند. این ادویه در قالب محصولات زیر به بازار ارائه میشود:
از این دانه خوراکی با نام «زیره ایرانی» یا «زیره کوهی» یاد میشود. این دانههای سیاهرنگ از سوغاتیهای معروف استان کرمان بوده و در مناطق کوهستانی میرویند. از خواص درمانی دانه زیره سیاه میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
زیره سبز از انواع دیگر این گیاه است که بهصورت خودرو و پرورشی میروید. این دانه گیاهی در ایران بیشتر بهصورت پرورشی تولید و به بازار عرضه شده و از اجزای اصلی پودر کاری بهشمار میرود. دانه زیره سبز بهعنوان یکی از پرکاربردترین ادویهها در صنعت آشپزی شناخته شده و در تولید داروها نیز مورد استفاده قرار میگیرد. از خواص زیره سبز میتوان به موارد ذیل اشاره کرد:
اگرچه دانه زیره سیاه و زیره سبز ویژگیهای ظاهری مشابهی دارند، اما خواص دارویی متفاوتی را شامل میشود. دانه زیره مخلوط از ترکیب این دو نمونه زیره تولید شده و مکمل خوراکی بسیار خوبی برای وعدههای غذایی شناخته میشود.
اگرچه انواع دانه زیره اجزای یک خانواده محسوب میشوند، اما ویژگیها و خواص متفاوتی دارند. شما میتوانید با توجه به این تفاوتها نوع زیره را متناسب با ذائقه و کاربرد خود انتخاب کرده و مصرف کنید. این تفاوتها بهشرح زیر است:
بهصورت کلی میتوان از تمامی اجزای گیاه زیره در آشپزی استفاده کرد. در ادامه محبوبترین مصارف گیاه زیره در آشپزی را معرفی خواهیم کرد.
دانه زیره بهعنوان یک سمزدای طبیعی و قوی شناخته میشود. ترکیبات شیمیایی موجود در این دانه گیاهی سبب شده تا خواص فراوانی برای سیستم ایمنی و دستگاه گوارشی بدن فراهم شود. همچنین در طب سنتی طبع دانه زیره گرم و خشک شناخته شده و مصرف آن انرژی بسیار زیادی در بدن تولید میکند. بهاینترتیب کالری دانه زیره نیز بسیار زیاد بوده و در صورت مصرف بیشازحد آن، احتمال ابتلا به چاقی و افزایش وزن تشدید میشود. البته باید توجه داشت که مصرف مقدار مناسبی از این ماده غذایی، به لاغری و کاهش چربی شکمی کمک شایانی کرده و تناسب اندام را برای مصرفکننده بههمراه میآورد. جدول ارزش غذایی هر ۱۰۰ گرم دانه زیره به شرح زیر است:
خواص انواع دانه زیره تنها به سیستم گوارشی و ایمنی بدن محدود نمیشود. از مهمترین فواید دانه زیره میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
فیبر زیاد موجود در دانههای زیره به ترشح آنزیمهای مفید در مجاری گوارشی کمک میکند. بهاینترتیب مشکلات ناشی از کمبود فیبر برطرف شده و بیماریهایی همچون بواسیر و یبوست درمان میشود. برای استفاده کردن از دانه زیره بهعنوان ملین، میتوانید آن را بهصورت دمنوش یا مخلوط پودر زیره با عسل میل کنید.
مصرف زیره سبز به افزایش میزان ترشحات اسید معده، صفرا و آنزیمهای مفید در روده کمک شایانی کرده و بنابراین هضم غذا در معده و روده را آسانتر میکند. این دانههای سبز همچنین از تشکیل گاز در معده و روده جلوگیری کرده و دردهای شکمی را بهبود میبخشد.
مصرف زیره بههمراه روغن نعنا علائم سوء هاضمه را تسکین داده و سوزش معده را کاهش میدهد.
استفاده از دانه زیره در رژیم غذایی روزانه موجب جذب بهتر مواد مغذی در بدن میشود. بهاینترتیب سوختوساز بدن افزایش پیدا کرده و روند لاغری تسریع میشود. همچنین دانه زیره دارای مواد معدنی و ویتامینهای مورد نیاز بدن بوده که امکان انجام عملیات مختلف در روز را برای بدن فراهم میکند.
دانه زیره به ویژه زیره سبز، دارای میزان فراوانی ویتامین C است که مصرف آن به تقویت سیستم ایمنی بدن کمک شایانی میکند. بهتر است بدانید که تجربهی استرس روزانه، به تضعیف سیستم ایمنی بدن کمک میکند. بنابراین مصرف دانه زیره با تأمین ویتامن C بدن، این اختلال را نیز رفع میکند. تامین ویتامین C بدن همچنین موجب رفع التهابات مغزی شده و خطر سکته مغزی را کاهش میدهد.
مصرف دانه زیره برای مبتلایان آسم و برونشیت نیز بسیار مفید است. این دانههای ارزشمند حاوی ماده ضد التهابی به نام تیموکینون است که تورم مجاری تنفسی را کاهش داده و موجب فراخ شدن آنها نیز میشود. بهاینترتیب توصیه میشود بیماران تنفسی روزانه یک فنجان دمنوش زیره را میل کرده و علایم این بیماریها را تسکین دهند.
دانه زیره سبز حاوی میزان فراوانی ویتامین E بوده که بهعنوان آنتیاکسیدان شناخته میشود. مصرف ویتامین E دیواره مویرگی پوست را تقویت کرده و از رطوبت و خاصیت ارتجاعی آن محافظت میکند. بهاینترتیب زیره بهعنوان یک ماده گیاهی به جوان ماندن پوست کمک کرده و از ابتلا به پیری زودرس جلوگیری میکند. همچنین ماساژ دمنوش سرد زیره روی بدن، به درمان بیماریهای پوستی همچون جوش و بثورات پوستی کمک شایانی میکند.
آهن بهعنوان یک ماده ضروری برای تولید هموگلوبین بدن شناخته میشود. این ماده مغذی همچنین به اکسیژنرسانی خون کمک کرده و سطح اکسیژن خون را کنترل میکند. در هر ۱۰۰ گرم دانه زیره حدود 1/11 گرم آهن وجود دارد. بهاینترتیب دانه زیره با تامین آهن مورد نیاز بدن، کمخونی ناشی از فقر آهن را درمان میکند.
مصرف دانه زیره نیاز روزانه بدن به منیزیم را تامین کرده و بهاینترتیب سوختوساز بدن را کنترل میکند. بنابراین دانه زیره موجب بهبود کیفیت، مدت و آرامش خواب در مصرفکنندگان میشود.
سطح گلوکز موجود در ادرار مبتلایان به دیابت همیشه بیشتر از سطح معمول است. هیپوگلیسمی نیز از عواملی شناخته میشود که موجب افزایش سطح گلوکز در این افراد میشود. با مصرف روزانه دانه زیره سطح هیپوگلیسمی خون کاهش پیدا کرده و قند خون بیماران دیابتی کنترل میشود. البته توجه داشته باشید که دانه زیره موجب کاهش قند خون نیز شده و توصیه میشود بیماران دیابتی حد اعتدال را در مصرف این ماده خوراکی رعایت کنند.
هر دانه زیره منبع بسیار مناسبی برای روی شناخته میشود. مصرف این ماده مغذی برای تقویت استخوان و پیشگیری از ابتلا به پوکی استخوان بسیار مؤثر خواهد بود.
دانه زیره دارای ترکیب فعالی بهنام کیومینآلدهید است که از رشد سلولهای سرطانی جلوگیری میکند. مصرف این دانههای گیاهی بهویژه برای درمان سرطان سینه و روده بزرگ بسیار مفید خواهد بود.
کبد بهعنوان یکی از حیاتیترین اعضای بدن شناخته میشود که وظیفه سمزدایی را نیز برعهده دارد. مصرف دانه زیره موجب دفع بهتر سموم از بدن شده و روند سمزدایی کبد را بهبود میبخشد.
پتاسیم موجود در دانه زیره سبز بهعنوان یکی از ضروریترین مواد معدنی برای کنترل الکترولیتهای بدن شناخته میشود. بهاینترتیب دانه زیره سبز تولید سلولهای تازه و کنترل فشار خون را تضمین کرده و از ابتلا به بیماریهای قلبی پیشگیری میکند.
زیره سیاه نیز به دلیل دارا بودن خاصیت آنتیاکسیدانی از بروز انواع سرطان جلوگیری میکند. فیبر موجود در این دانههای ارزشمند از غشای مخاطی روده بزرگ در مقابل سلولهای سرطانی محافظت میکند.
متخصصان علم تغذیه توصیه میکنند افرادی که به بیماریهای قلبی مبتلا هستند، از زیره سیاه استفاده کنند. پتاسیم موجود در این ماده خوراکی عضلات قلب را تقویت کرده و عملکرد این ارگان حیاتی را بهبود میبخشد.
زیره سیاه بهعنوان یک ماده طبیعی برای پیشگیری از ریزش مو شناخته میشود. این دانههای سیاه همچنین به درمان شپش سر کمک کرده و ریشه مو را تقویت میکنند. شما میتوانید پودر زیره سیاه را تهیه کرده و کف سر و موهای خود را با آن ماساژ دهید.
مصرف زیره سیاه از ابتلا به اختلالات عصبی جلوگیری کرده و علائم بیماریهای عصبی همچون پارکینسون را بهبود میبخشد.
یکی از مهمترین خواص دانه زیره، بهویژه زیره سیاه، تسریع کاهش وزن شناخته میشود. مصرف این دانههای خوراکی به از بین بردن اشتهای کاذب کمک کرده و سوختوساز بدن را افزایش میدهد. توصیه میشود در رژیم لاغری خود، پودر زیره سیاه را روی سالاد یا ماست ریخته و بهصورت روزانه میل کنید.
مصرف زیره سبز، به تنظیم دوره قاعدگی کمک شایانی میکند. همچنین استفاده از این ماده خوراکی در زمان پریودی، درد ناحیه شکم را بهبود میبخشد.
اگرچه مصرف دانه زیره در مقادیر اندک برای سلامت شخص خطر آفرین نیست، اما در صورت مصرف بیش از اندازه این ماده خوراکی، عوارض جانبی فراوانی مشاهده خواهد شد. بهصورت کلی متخصصان علم تغذیه میزان مجاز مصرف دانه زیره را برای هر فرد، حدود 7/5 گرم معین کردهاند. آنها همچنین توصیه کردهاند پس از هشت هفته استفاده مداوم از این ماده خوراکی، مصرف دانههای زیره را متوقف کنید. از عوارض احتمالی دانه زیره میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
امروزه تولیدکنندگان ادویهجات، دانه زیره را در بستهبندیهای وکیوم و بهداشتی به بازار عرضه میکنند. شما میتوانید برای خرید دانه زیره به بازار آنلاین بهروز رسان مراجعه کرده و ضمن اطلاع از قیمت دانه زیره نسبتبه ثبت خرید خود اقدام کنید. سامانه به روز مارت این امکان را برای شما فراهم کردهاست تا با مقایسهی انواع برندهای این محصول، انتخاب مناسبتری داشته و از خرید خود رضایت حداکثری داشته باشید. سایت بهروز رسان با ارائه خدمات ارسال رایگان، کیفیت محصول را تضمین کرده و خریدی مطمئن را امکانپذیر میکند.
دمنوش دانه زیره علاوهبر خواص فراوانی که برای بدن بههمراه میآورد، سوختوساز بدن را افزایش داده و روند کاهش وزن را تسریع میکند. بهترین زمان برای مصرف دمنوش زیره با هدف لاغری، نیمساعت قبلاز غذا یا صبح زود است. البته افرادی که مبتلا به ناراحتیهای معده هستند، بهتر است این دمنوش را پس از صرف غذا میل کنند. شما میتوانید با مصرف مداوم دمنوش زیره بهمدت ۲۱ روز، چاقی شکمی خود را از بین برده و به وزن ایدهآل خود برسید.
مواد لازم برای تهیه دمنوش زیره سبز
دانه زیره سبز: یک قاشق چایخوری
آب: یکونیم فنجان
عسل: نصف قاشق چایخوری
طرز تهیه
ابتدا دانههای زیره سبز را درون قوری ریخته و به مدت پنج الی شش ثانیه روی حرارت قرار دهید. سپس یکونیم فنجان آب را به آن اضافه کرده و روی حرارت بگذارید. پسازآنکه آب به جوش آمد، حرارت را خاموش کرده و درب قوری را ببندید. سپس حدود سه الی پنج دقیقه مهلت دهید تا دانهها دم بکشد. در پایان دمنوش را از صافی عبور داده و بهصورت ولرم سرو کنید. شما میتوانید از عسل و مواد شیرینکننده دیگر برای بهبود طعم دمنوش استفاده کنید.
مواد لازم برای تهیه دمنوش زیره سیاه
دانه زیره سیاه: یک قاشق غذاخوری
آب: یکونیم فنجان
طرز تهیه
ابتدا زیره سیاه را با مقداری آب ترکیب کنید. سپس محلول را بر روی حرارت غیرمستقیم قرار دهید. حدود ۱۰ دقیقه زمان کافی است تا دانههای زیره دمکشیده و آماده مصرف شود. در پایان دمنوش را از صافی رد کرده و در فنجان مناسب سرو کنید. توجه داشته باشید که استفاده از پودر زیره سیاه برای تهیه دمنوش نیز مناسب است. همچنین شما میتوانید از دیگر مواد گیاهی همچون زنجبیل، آویشن، دارچین و ... استفاده کرده و با تهیه یک دمنوش ترکیبی، خاصیت لاغرکنندگی زیره را دوچندان کنید.