سویا یکی از دانه های خوراکی که از قرن ها پیش مورد استفاده مردم قرار گرفته و به عنوان غذای بومی مردم آسیا، بخصوص مردم چین شناخته می‌شود. بزرگترین تولید کننده سویا در جهان ایالات متحده آمریکا است و تقریبا دو سوم نیاز دنیا به این دانه را تامین می‌کند. اندازه این دانه به اندازه یک نخود است و دارای رنگ زرد مایل به کرمی است. به طور کلی از این دانه شگفت انگیز فرآورده هایی مانند لوبیای سبز سویا، تنقلات سویا مانند آجیل سویا، جوانه ها، شیر سویا و توفو از جمله محصولات غیر تخمیری سویا هستند. از محصولات تخمیری آن می‌توان به سس سویا، تمپه، میسو، ناتو و تافوی اشاره کرد. در واقع سویایی که برخی افراد در تهیه غذاهایی مانند ماکارونی و ... استفاده می‌کنند یک نوع سویای فرآوری شده است. در ادامه مطلب جزئیات بیشتری از این نوع سویا در اختیار شما قرار خواهیم داد، پس با ما همراه باشید.
هرآنچه باید درباره سویا بدانید
سویا دارای گیاه یکساله بوده و از ساقه پرشاخه، برگ های آن بیضی، نوك تیز و سبز رنگ است. میوه آن شبیه لوبیا و در هر غلاف، سه تا پنج دانه جدا از هم وجود دارد. رنگ دانه سویا بر حسب انواع آن متفاوت بوده و به رنگ های زرد، سفید، سیاه، خاكستری و خالدار دسته بندی می‌شود. اندازه دانه سویا به بزرگی یک نخود است اما شکل ظاهری آن بیشتر به لوبیا شباهت دارد. سویای سیاه نوعی از انواع این دانه است که بیشترین مصرف آن در طب سنتی و گیاهی است. از سویاس زرد رنگ نیز بیشتر برای روغن گیری استفاده می‌کنند. به طور کلی می‌توان گفت که سویا از چین به نقاط دیگر دنیا انتقال یافته است. در این کشور علاوه بر تولید بومی، نوع وحشی و خودرو آن نیز وجود دارد. سویا انواع مختلف دارد كه هر كدام آب و هوای مخصوص خود را برای کشت نیاز دارند.
سویای فرآوری شده چیست؟
در ایران مصرف فرآورده هایی مانند آجیل سویا، شیر سویا، سس سویا و روغن سویا رواج دارد. حال می‌خواهیم بدانیم سویایی که در بازار وجود دارد و از آن برای تهیه غذاهایی مانند ماکارونی استفاده می‌شود، چگونه به دست می‌آید. سویا به دلیل داشتن پروتئین و مواد مغذی در تغذیه انسان نقش مهمی دارد. در ادامه، مراحل شکل گیری پروتئین سویا و فرآورده هایی که از دانه سویا تولید می‌شود را مشاهده خواهید کرد.
فرآوری و تولید سویا به چه صورتی است؟
یکی از محصولاتی که از سویا تهیه می‌شود روغن سویا است. درواقع این روغن را می‌توان عضوی از روغن های متداول برای پخت و پز دانست. همچنین از این روغن به عنوان پایه ای برای چاپ جوهرها و رنگ های روغن نیز استفاده می شود. جالب است بدانید در تهیه و تولید صابون و به عنوان سوخت نیز استفاده می شود. پس از آنکه مرحله روغن گیری از دانه سویا انجام می‌شود، ترکیبات باقیمانده را فرآوری کرده و به عنوان پروتئین سویا به بازار ارائه می‌کنند. در ادامه جزئیات این فرآیند را در دو مرحله مشاهده خواهید کرد.
- مرحله اول
اولین اقدام برای فرآوری لوبیای سویا پوست گیری آن است. در این فرآیند از آهن ربا برای از بین بردن فلز و غربالگری برای حذف ناخالصی هایی دانه ها استفاده می‌شود. در واقع این ناخالصی ها می توانند در روند پوست گیری تداخل ایجاد کنند. البته این پوست ها را دوباره برای افزایش محتوای پروتئین و روغن در محصول نهایی استفاده می‌کنند. سپس دانه ها را از غلتک های مکانیکی برای پهن و نازک شدن عبور داده و با پاره شدن سلول های حاوی روغن سویا خارج می‌شود.
هنگام استخراج روغن سویا، از هگزان یا سایر حلال ها برای جدا کردن روغن سویا از پوسته آن استفاده می‌شود. بعد از اینکه که روغن توسط حلال ها جدا شد، حلال باید هم از پوسته ها و هم از روغن سویا خارج شود. در این مرحله از گرما و بخار برای تصفیه و بازیابی حلال باقیمانده در برای پوسته ها استفاده می شود. اما برای روغن سویا، از سیستم تقطیر برای بازیابی حلال استفاده می‌شود. زمانی که تصفیه کامل صورت گرفت، روغن سویا آماده مصرف خوراکی است.
اکنون زمان پالایش و پردازش بر روی روغن است. در این مرحله روغن سویای استخراج شده را پس از حلال زدایی باید برای تولید یک محصول خوراکی آماده کرد. روغن های خوراکی را با استفاده از فرآیند هایی که روغن را شفاف و بدون بو می‌کنند، فرآوری کرده و کیفیت روغن را افزایش می‌دهند. در واقع با این کار عطر، طعم، بو و رنگ روغن بهبود داده می‌شود. در این فرآیند ها آلودگی هایی مانند فسفاتید ها، اسید های چرب آزاد و اکسید کننده ها را از بین می برد. در آخر باقی مانده و ناخالصی این روغن ها را به عنوان محصولات جانبی مورد استفاده قرار می‌دهند.
- مرحله دوم
در مرحله دوم نوبت به فرآوری پروتئین بافت سویا است. بعد از آنکه روغن سویا از دانه جدا شد، محصول به دست آمده کنجاله سویا است. وجود پروتئین زیاد در این ماده سبب شده که آن را به عنوان منبع غذایی مناسبی برای تغذیه انسان بشناسند. سپس از کنجاله ها آزمایش و نمونه برداری می‌شود تا از کیفیت آن تایید شود. این کنجاله ها را بعد از تشخیص کیفیت آن به الک ها می‌فرستند تا ناخالصی های آن مانند پوسته سویا و ... جدا شود. به الک ها اصطلاحا (بوجاری) گفته می‌شود که بعد از این بخش مواد اولیه را وارد بخش اسیاب می‌کنند. در این مرحله پس از آسیاب شدن مواد، یک آرد یکنواخت بصورت کاملا پودر به وجود می‌آید. سپس این آرد آماده است که فرآیند تولید توسط کانوایر در بخش اکسترودر بر روی آن انجام شود.
در ادامه ماده به دست آماده را وارد بخش اکسترود و پخت می‌شود. البته در ابتدا آرد سویا را وارد مرحله پیش پخت می‌کنند که در این مرحله بعد از استریل شدن آرد سویا به وسیله بخار با فشار بالا پخته اولیه انجام می‌شود. سپس خمیر آماده شده را به دستگاه اکسترودر می‌فرستند تا مرحله پخت کامل شود. در مرحله پخت کامل، طبق فرآیند هایی با وارد آمدن فشار و بخار به بافت پروتئین باعث شکسته شدن زنجیره پروتئینی و یک راستا شدن آن می‌شود به طوری که برای معده انسان قابل هضم باشد. بعد از آن نوبت به مرحله شکل دهی و بافت دهی به ماده به دست آمده است. در این مرحله سویای آماده شده توسط کاتر دستگاه به قطعات کوچکتری تبدیل می‌شود. در انتها سویا را وارد خشک کن و کولر کرده و به مدت 20 دقیقه در دمای 60 درجه سانتی گراد جهت خشک شدن به آن زمان می‌دهند.
بعد از پخت و خشک شدن سویا نوبت به دانه بندی و بسته بندی محصول است. در این مرحله پس از خارج شدن از سرد کن توسط بالابر وارد الک دانه بندی می‌شود. در الک دانه بندی با توجه به توری های موجود محصول به پنج بخش تقسیم می‌شوند که شامل آردسویا، سویا کنجدی، سویا تیپ سه ، تیپ چهار و تیپ پنج است. در واقع هر کدام از تیپ های مختلف با توجه به نیاز بازار مصارف گوناگونی دارد به هر حال محصول نهایی پس از خروج از الک دانه بندی وارد مخزن نهایی محصول می‌شود. در آخر محصول وارد بخش بسته بندی شده و به بازار ارائه داده می‌شود.
از خواص سویا چه میدانید؟
سویا یکی از مفید ترین دانه های روغنی است که در سبد غذایی افراد به چندین صورت وجود دارد. خواص بی‌نظیر سویا و موارد استفاده آن در چند خط خلاصه نمی‌شود از این رو در ادامه مطلب سعی شده تا اطلاعات کاملی از فواید سویا ارائه شود.
کاهش کلسترول با سویا
مصرف سویا تا حد زیادی کلسترول خون را پایین می‌آورد. طبق تحقیقات انجام شده در سال 1995 نشان داده که افرادی که دارای کلسترول بالا هستند می‌توانند با مصرف روزانه 47 گرم پروتئین سویا، خطرات و بیماری های قلبی را تا حدودی کاهش دهند. این ماده غذایی منبع غنی اسید لینولئیک و اسید لینولنیک شناخته می‌شود که چربی و کلسترول بد خون را کاهش می‌دهند. کلسترول بالا می‌تواند فرد را دچار امراض مختلف کند.
درمان سرطان با سویا
امروزه در جهان میزان مرگ و میر بر اثر سرطان بسیار شایع است. در کشور هایی مانند چین و ژاپن به دلیل استفاده زیاد از سویا این بیماری بسیار پایین است. دانشمندان دریافتند که زنانی که پیش از یائسگی حداقل سه بار در هفته از فرآورده های سویا مصرف کرده‌اند خطر ابتلا به سرطان سینه را به میزان قابل توجهی کاهش داده‌اند. ژنیستئین موجود در سویا سرطان پستان و پروستات را کاهش می‌دهد و از رشد سلول های سرطانی جلوگیری می‌کند. سویا را می‌توان به صورت روزانه به شکل شیر یا دانه مورد استفاده قرار داد.
کاهش علائم یائسگی با سویا
در دوران یائسگی تولید استروژن در بدن زنان کاهش می‌یابد که این عمر، مشکلاتی را به همراه دارد. از این مشکلات می‌توان به بیماری های قلبی، چاقی، گر گرفتگی، افسردگی، بی‌خوابی و دیابت اشاره کرد. فیتواستروژن موجود در سویا جایگزین خوبی برای استروژن به شمار می‌رود زیرا عملکردی شبیه استروژن دارد و از ضعف شدید استخوان محافظت می‌کند. این ماده غذایی در کاهش گر گفتگی و عرق ریزی زنان موثر است. بنابراین به بانوانی که در این دوره یا در آستانه این دوران هستند توصیه می‌شود مصرف فرآورده های سویا را فراموش نکنند.
پیشگیری از پوکی استخوان با سویا
پوکی استخوان یکی از بیماری هایی است که در اثر افزایش سن و مشکلات هورمونی ایجاد می‌شود با سویا قابل پیشگیری است. فیتواستروژن‌های موجود در سویا میزان کلسیم را افزایش و به پیشگیری از پوکی استخوان کمک می‌کنند. در واقع این ماده ارزشمند، جذب کلسیم را افزایش داده و مانع از دست رفتن تراکم استخوان می‌شود. همچنین شیر سویا منبع غنی ویتامین D و کلسیم است.
کاهش دیابت نوع دو با سویا
بیماری دیابت سالانه افراد زیادی را مبتلا درگیر خود کرده و باعث مرگ و میر نیز می‌شود. تحقیقات نشان داده است که با مصرف سویا می‌توان از این بیماری پیشگیری و یا آن را کنترل کرد. افراد دیابتی بدنشان ناتوان از ساختن انسولین است. بنابراین به این افراد توصیه می‌شود در رژیم غذایی خود سویا را گنجانده و از آن به صورت مرتب استفاده کنند. دیابت، معمولا با خود مشکلات کلیوی نیز به همراه دارد. این ماده غذایی تاثیر فراوانی در بهبود امراض کلیوی ناشی از این بیماری دارد. همچنین سویا با سنتز گیرنده های انسولین، مقاومت آن را کاهش می‌دهد. در واقع انسولین هورمونی است که وظیفه جذب گلوکز را بر عهده دارد.
مصرف سویا در دوران بارداری
خانم های باردار اول از همه باید به این نکته توجه داشته باشند که قبل از مصرف هرگونه مواد غذایی باید اول با پزشک معالج خود مشورت کنند. در دانه های سویا ترکیباتی وجود دارد که می‌توانند نیازهای روزانه زنان باردار را تامین کنند. فرآروده های سویا مانند شیر سویای غنی شده، به تقویت استخوان مادر و نوزاد کمک می‌کند. همچنین این ماده غذایی سرشار از ویتامینB ، امگا3 و فولات است که مصرف آن در دوران بارداری بسیار ضروری است. از دیگر خواص سویا نیز می‌توان به جلوگیری از دیابت بارداری و افسردگی پس از زایمان اشاره کرد. لازم به ذکر است که برخی از نوزادان قادر به هضم شیر مادر یا حتی شیر خشک نیستند. شیر سویا برای این نوزادان بسیار مفید است. شیر سویا تا زمان رسیدن کودک به سن خوردن مکمل قابل استفاده است.
سویا منبع غذایی گیاهخواران
افراد گیاهخوار از محصولات حیوانی مانند گوشت استفاده نمی‌کنند بنابراین باید جایگزینی برای تامین پروتئین داشته باشند. سویا یک نوع پروتئین گیاهی است که می‌توان از آن به عنوان گوشت استفاده کرد.
کاهش وزن با سویا
سویا یکی از مواد غذایی اصلی در کشور های چین و ژاپن است. افراد این کشور ها به لاغر بودن و عمر طولانی در دنیا معروف هستند. طبق تحقیقات سویا دارای ماده‌ای به نام بیواکتیوی است که سلول های چربی را در بدن کوچک کرده و از بدن دفع می‌کند. سویا مقدار متابولیسم و احساس سیری را افزایش داده و باعث لاغری می‌شود.
سویا برای بدنسازی
سویا تنها دانه گیاهی است که تمامی اسید آمینه را برای ساخت عضلات بدن دارا است. کالری سویا بسیار کم بوده و برای لاغری و عضله سازی نیز بسیار مفید است. نکته مهم در بدنسازی، سوزاندن چربی و کالری است که ایزوفلاوون موجود در سویا به کاهش ذخیره چربی و عضله سازی کمک می‌کند. ترکیبات سویا، به توزیع اکسیژن بین بافت ها کمک می‌کنند.
سویا برای پوست
سویا سرشار از اسیدهای آمینه، لیستین و ویتامین E است که برای سلامت پوست موثر هستند. پروتئین سویا با افزایش سطح اکسیژن به هیدراته بودن پوست، جلوگیری از خشکی و پوسته شدن آن کمک می‌کند. این ماده غذایی با حفظ قابلیت ارتجاعی پوست، از چین و چروک جلوگیری می‌کند. همچنین محصولات مراقبت از پوست غنی شده با سویا در جوان سازی پوست تاثیر بسیاری دارند و می‌توانند تغییرات رنگدانه‌ای ناشی از عوامل هورمونی و آفتاب را کاهش دهند.
خرید اینترنتی سویا در تهران
برای خرید سویا می‌توانید به بازار آنلاین به روز مارت مراجعه کرده و خرید خود را به صورت آنلاین انجام دهید. این بازار قیمت سویا را در اختیار شما قرار داده تا بتوانید خریدی مقرون به صرفه داشته باشید. لازم به ذکر است تمام محصولات خریداری شده به صورت رایگان درب منزل به شما تحویل داده می‌شود.