نبات ماده خوراکی و شیرینی است که از ترکیب آب و شکر به دست می‌آید. شکر به عنوان ماده‌ای شیمیایی در بسیاری از گیاهان، لبنیات و میوه‌ها وجود دارد که سبب ایجاد طعمی شیرین در آن‌ها می‌شود. حدود ۸۰ درصد شکر تولید شده در جهان از نیشکر و ۲۰ درصد باقی مانده از چغندر قند گرفته می‌شود. با استفاده از شکر، محصولات تولیدی همچون قند و نبات برای شیرین کردن چای و دیگر نوشیدنی‌ها استفاده می‌شود. در ادامه خواص و عوارض نبات و راهنمای خرید آن را بیان خواهیم کرد. همچنین طرز تهیه نبات در منزل را شرح خواهیم داد.
مراحل تولید نبات
ترکیبات نبات بسیار ساده بوده و شامل شکر و آب می‌شود. در مرحله اول شکر با آب مخلوط شده و به صورت شربت در می‌آید. سپس این شربت به دیگ‌های مخصوص منتقل شده و در معرض حرارت قرار می‌گیرد. در کارگاه‌های تولیدی برای برطرف کردن ناخالصی‌های احتمالی، به ازای هر ۱۰۰ کیلوگرم شربت، یک عدد تخم مرغ به آن اضافه می‌شود.
به این صورت ناخالصی‌ها به تخم مرغ چسبیده و با خارج شدن تخم مرغ از شربت، ناخالصی‌ها نیز از بین می‌روند. پس از خارج کردن تخم مرغ از شربت، حرارت را افزایش می‌دهند تا آب شربت تبخیر و غلیظ شود. در مرحله بعد ظرف مخصوصی را با استفاده از نخ‌های بهداشتی، به صورت مشبک، نخ کشی کرده و شربت را درون آن می‌ريزند.
پس از مرحله پخت، شربت حدود سه الی چهار روز به همان حالت رها می‌شود و بلورهای آن شکل می‌گیرد. بهترین دما برای شکل گرفتن بلورها ۱۰۹ درجه سانتی‌گراد خواهد بود. این دما بلورهای متوسطی را تولید می‌کند. همچنین دمای ۱۰۸ درجه سانتی‌گراد برای تولید بلورهای درشت‌تر و دمای ۱۱۰ درجه سانتی‌گراد برای بلورهای کوچک‌تر کاربرد دارد. در نظر داشته باشید که هر چه دما بالاتر باشد، بلورهای آن کوچک‌تر شده و به اندازه بلورهای قند نزدیکتر می‌شود.
پس از گذشت سه الی چهار روز، شربت اضافه از ظرف خارج می‌شود. این کار به دلیل آن صورت می‌گیرد که شربت‌های اضافه‌ای که به نخ‌ها و بدنه ظرف نچسبیده، بیرون ریخته و بلورهای اصلی به خوبی در معرض هوا قرار بگیرند. پس از گذشت سه روز دیگر، بلورها به خوبی خشک شده و آماده مصرف می‌شوند.
در نظر داشته باشید که به صورت کلی از هر ظرف، دو مدل نبات استخراج می‌شود. بلورهایی که به دور نخ یا چوب چسبیده و معمولاً درشت‌تر و خالص‌تر هستند، «شاخه نبات» نام گرفته و بلورهای ریزی که به کف یا دیواره ظرف چسبیده است، به عنوان «تخته نبات» به بازار عرضه می‌شود.
ارزش غذایی نبات
چنانکه گفته شد شکر، خود از گیاهی به نام نیشکر به دست می‌آید. این ماده قندی، حاوی مقدار زیادی کربوهیدرات و پتاسیم بوده که خواص فراوانی برای بدن به همراه دارد. به علاوه در طب سنتی اشاره شده که طبع نبات گرم است و برای رفع سردی بدن کاربرد دارد. همچنین کالری نبات در هر ۱۰۰ گرم برابر با ۳۱ کالری بوده که مصرف آن مقدار زیادی قند وارد خون می‌کند.
به صورت کلی مقدار مواد مغذی نبات به شرح زیر است:
- کربوهیدرات:۶۳٫۹ گرم
- پروتئین: ۳٫۶۰ گرم
- چربی: ۳٫۵۰ گرم
- آب: ۲۹ گرم
- قند: ۲۷٫۲۰ گرم
- کلسترول: ۰ گرم
با توجه به میزان بالای قند موجود در این ماده غذایی، توصیه می‌شود در مصرف آن دقت کنید.
انواع نبات
انواع نبات بر اساس شکل گرفتن بلورهای شکر به موارد زیر تقسیم می‌شوند:
شاخه نبات
در این نوع، شربت شکر در مجاورت نخ‌های پنبه‌ای قرار گرفته و به بلورهایی شاخه‌ای تبدیل می‌شود. نبات شاخه‌ای از بهترین گزینه‌ها برای شیرین کردن چای به شمار می‌رود.
نبات چوبی
در این مدل به جای استفاده از نخ‌های پنبه‌ای، از نی‌های چوبی برای شکل گرفتن بلور استفاده می‌شود. در نظر داشته باشید که از نی‌های پلاستیکی نیز برای تولید این محصول استفاده می‌شود. البته توصیه می‌شود از نمونه چوبی استفاده کنید، زیرا نی‌های پلاستیکی غیر بهداشتی بوده و با قرار گرفتن در معرض گرما، احتمال ابتلا به سرطان افزایش می‌یابد.
نبات دندانه
نام دیگر این مدل «نگین نبات» بوده و در تهیه آن از هیچگونه نخ یا چوبی استفاده نمی‌شود. می‌توان گفت به همین دلیل خاصیت شکنندگی آن افزایش یافته و به راحتی در نوشیدنی‌های گرم حل می‌شود. پیوندهای مولکولی این محصول به قدری سست است که با قرار گرفتن در بسته بندی، جدا شده و به راحتی آماده مصرف خواهد بود. همچنین به دلیل صرفه اقتصادی، این محصول برای استفاده خانگی بسیار مناسب است.
نبات مخلوط
در طی مراحل تولید نبات، بخش غلیظ‌تر شربت شکر در کف ظرف قرار گرفته و سفت می‌شود. همچنین به دلیل شکل ظاهری این محصول، به آن «نبات تخته‌ای» نیز گفته می‌شود. این محصول به صورت فله یا بسته بندی با وزن ۱۰ کیلوگرمی به بازار عرضه می‌شود.
پرده نبات
در حین شکل گرفتن بلورهای شکر در ظرف، یک لایه نازک محلول شکر بر روی ظرف قرار گرفته که با استخراج آن، پرده نبات حاصل می‌شود. توجه داشته باشید که کیفیت و مقدار زعفران این محصول با دیگر انواع آن هیچ تفاوتی نداشته و محصول نهایی مشابه مدل چوبی خواهد بود. همچنین بلورهای این محصول ریزتر است که باعث می‌شود تردتر و نازک‌تر از دیگر نبات‌ها باشد. به صورت کلی این محصول در بسته‌بندی‌های ۲۵۰ گرمی و ۵۰۰ گرمی به بازار عرضه می‌شود.
کاسه نبات
محصولی است که به شکل ظرف و کاسه درآمده و بیشتر به عنوان نمادی از شادی و شادمانی در مراسم ازدواج مورد استفاده قرار می‌گیرد.
نبات صنعتی
محصولی که در کارگاه‌های تولیدی و به صورت انبوه تولید می‌شود را نبات صنعتی می‌نامند. این محصول می‌تواند به دو روش ساکن یا متحرک تولید و به اشکال گوناگونی به بازار عرضه شود. از اشکال آن می‌توان به نبات سنتی، تک کریستال، چوبی دسته‌دار و غیره اشاره کرد.
پودر نبات
خرده‌های باقی مانده در ظرف تولید نبات به صورت پودر به بازار عرضه می‌شود. دانه‌های آن نیز از دانه شکر اندکی درشت‌تر بوده و برای شیرین کردن انواع شربت بسیار مناسب است.
در مورد خواص نبات چه می‌دانید؟
همواره نوشیدن چای نبات یا نبات داغ از اولین توصیه‌های درمانی برای برطرف کردن انواع درد و بیماری‌ها بوده است. در این قسمت به بیان برخی از مهم‌ترین موارد می‌پردازیم.
کمک به عملکرد سیستم گوارشی
ساکارز موجود در شکر باعث شده تا خاصیت نفخ زدایی آن افزایش پیدا کرده و برای درمان اسهال نیز مناسب باشد. بهترین شیوه استفاده از این ماده خوراکی برای درمان اسهال، مصرف نبات قهوه‌ای است. نبات قهوه‌ای با قرار گرفتن بلورها بر روی شعله مستقیم آتش به دست می‌آید. همچنین پس از حرارت دیدن، رنگ آن به قهوه‌ای مایل به مشکی تغییر کرده و طعم بسیار تلخی پیدا می‌کند.
همچنین شکر موجود در نبات موجب افزایش زمان هضم شده و از پدیده ترش کردن جلوگیری می‌کند. کرم‌های کدو یا کرمک انتهائی روده بزرگ نیز با استفاده از این ماده خوراکی دفع و درمان می‌شوند.
به علاوه از دیگر خواص نبات می‌توان به از بین بردن سردی پوست، افزایش شادی و آرامش، درمان تنگی نفس و تپش قلب نیز اشاره کرد.
بهبود عملکرد سیستم تنفسی
به منظور قطع شدن سرفه یا برطرف کردن گرفتگی صدا، کافی است یک تکه نبات را در دهان خود قرار داده و برای مدتی آن را بمکید. این کار موجب رفع درد قفسه سینه نیز خواهد شد.
برطرف کننده خواب آلودگی و خستگی
چنانچه قصد دارید در طول شب رانندگی کنید، بهتر است پیش از حرکت یک فنجان چای نبات بنوشید. مصرف این ماده شیرین به همراه چای، خواب آلودگی و خستگی را رفع کرده و نشاط و شادابی فراوانی به شما خواهد بخشید. همچنین مصرف نوع زعفرانی آن، خستگی‌های مفرط فکری را از بین برده و نیروی جسمانی را بازیابی می‌کند.
بهبود عملکرد سیستم عصبی و تقویت حافظه
نوشیدن یک فنجان نبات داغ یا چای نبات برای افرادی که به بیماری کم حواسی مبتلا هستند، مفید بوده و حافظه را تقویت می‌کند.
برطرف کننده انواع درد
مصرف نبات اسپاسم عضلانی را کاهش داده و درد معده را تسکین می‌دهد. همچنین انواع درد کمر، درد پشت، پادرد و دردهای ناحیه شکمی با مصرف این ماده خوراکی برطرف خواهد شد.
تسکین دهنده درد قاعدگی
از بارزترین فواید نبات می‌توان به درمان دل درد اشاره کرد. مصرف نبات داغ در زمان عادت ماهیانه دل‌درد و کمردرد را بهبود بخشیده و موجب افزایش انرژی و شادابی فرد می‌شود.
کنترل ترشحات بزاق دهان
چنانچه در هنگام خواب، از دهان شخص آب جاری می‌شود، بهتر است آب جوش‌نبات یا چای نبات را به مدت چند روز مصرف کرده و نتیجه شگفت انگیز آن را مشاهده کند.
درمان بلغم
از خواص درمانی نبات در طب سنتی می‌توان به کاهش یافتن خاصیت بلغمی بدن اشاره کرد. چنانچه خاصیت بلغم به مدت زیادی در بدن باقی بماند، بیماری‌هایی همچون نقرس، فلج شدن قسمتی از بدن و پیسی صورت و ... بروز خواهد کرد. برای رفع کامل بلغم پیشنهاد می‌شود به صورت مرتب از نبات به همراه آب‌جوش، چای و قهوه استفاده کنید.
بهبود مزه و بوی بد دهان
بر اثر گرسنگی طولانی مدت، مزه و بوی بدی در دهان ایجاد می‌شود. برای رفع این مشکل بهتر است از نبات داغ، چای نبات یا مکیدن تکه‌های کوچک آن استفاده شود.
بهبود عملکرد مثانه
بیماری ضعف مثانه موجب بروز تکرر ادرار شده و شرایط سختی را برای فرد ایجاد می‌کند. در این صورت مصرف نوشیدنی‌های گرم به همراه نبات برای درمان این عارضه مفید خواهد بود.
نبات مناسب برای بدن سازی
ساکارز موجود در شکر به سرعت جذب خون شده و عضلات را تقویت می‌کند. این امر باعث می‌شود مواد پروتئینی بیشتر جذب بدن شده و سوخت و ساز چربی‌ها افزایش یابد.
عوارض نبات
چنانکه گفته شد، این ماده شیرین کننده از مشتقات شکر بوده و میزان زیادی قند در خود جا داده است. مصرف زیاد این ماده خوراکی مضر بوده و میزان قند خون را افزایش می‌دهد. به همین دلیل توصیه می‌شود افرادی که به بیماری دیابت مبتلا هستند، از مصرف مواد قندی همچون نبات پرهیز کنند. همچنین در فرآیند تولید آن، میزان زیادی از رطوبت شکر تبخیر شده و محصول بافت متراکم‌تری نسبت به قند پیدا می‌کند. در نتیجه شیرین‌تر از قند شده و مصرف آن برای افراد چاق نیز مضر خواهد بود.
نکات مهم در هنگام خرید نبات
پیش از هر چیز در هنگام خرید، به تاریخ تولید و مجوز بهداشت توجه کنید. همچنین از مصرف محصول فله‌ای، بدون نشانه بهداشت و پروانه ساخت اجتناب کنید. به صورت کلی این محصولات غیر بهداشتی در معرض گرد و غبار قرار گرفته و همچنین به مدت طولانی در انبارهای غیر استاندارد نگهداری می‌شوند. انبار کردن نامناسب آن نیز موجب می‌شود تا فضله حیوانات موذی بر روی آن قرار گرفته و سلامت مصرف کنندگان به خطر بیفتد.
به علاوه تشخیص کیفیت زعفران در نوع فله، کار دشواری است. همچنین احتمال استفاده از مواد شیمیایی و رنگ‌های غیر مجاز در این مدل بسیار زیاد است. به همین دلیل توصیه می‌شود نبات زعفرانی به صورت بسته‌بندی و کاملا بهداشتی تهیه شود.
در انتخاب نبات چوبی نیز دقت کرده و از خرید محصول با نی پلاستیکی پرهیز کنید. نی‌های پلاستیکی غیر بهداشتی بوده و با قرار گرفتن در نوشیدنی‌های داغ، مواد سمی و مضری تولید می‌کند. مصرف این ماده خوراکی با نی‌های پلاستیکی موجب می‌شود احتمال ابتلا به سرطان افزایش یابد.
بهترین نبات کدام است؟
به صورت کلی نبات‌هایی که بلورهای شفاف‌تری دارند، به عنوان نبات اصل شناخته شده و گزینه مناسب‌تری برای انتخاب خواهند بود. نگین‌های درشت و شفاف، نشان از عدم استفاده از جوهر قند داشته که همین امر کیفیت آن را تضمین خواهد کرد.
خرید اینترنتی نبات در تهران
به منظور آگاهی از کیفیت، تنوع و قیمت نبات، به بازار آنلاین به روز مارت مراجعه کرده و خرید اینترنتی خود را ثبت کنید. شما می‌توانید با بازدید از سایت به روز مارت، خرید نبات را به صورت کاملاً غیرحضوری و اینترنتی انجام داده و کالای خود را از تولیدکنندگان معتبر دریافت کنید.
طرز تهیه نبات زعفرانی به روش خانگی
امروزه نبات به یکی از مهم‌ترین مواد قندی در رژیم غذایی انسان تبدیل شده است. مصرف این ماده قندی موجب بالا رفتن قند خون شده و انرژی لازم بدن را تأمین می‌کند. به علاوه نوع زعفرانی آن نیز دارای خواص ویژه‌ای است که اهمیت استفاده از آن را دو چندان می‌کند. همچنین به دلیل عدم اطمینان از کیفیت زعفران موجود در محصولات آماده، توصیه می‌شود نبات زعفرانی را به آسانی در منزل تهیه و مصرف کنید.
مواد لازم برای تهیه نبات زعفرانی
شکر: 500 گرم
آب: ۲۰۰ میلی لیتر
نخ یا چوب: به مقدار نیاز
چسب نواری: به مقدار نیاز
زعفران: به مقدار نیاز
دستور تهیه
ابتدا شکر را با آب بجوشانید. در صورتی که احساس کردید شربت ناخالصی دارد، یک عدد سفیده تخم مرغ همزده به آن اضافه کنید. به این صورت که هنگام جوش خوردن شربت، آن را اضافه کرده و زمانی که سفیده تخم مرغ در یک سمت ظرف جمع شد، آن را خارج کنید. با این روش ضایعات محلول به سفیده تخم مرغ چسبیده و از شربت شکر جدا خواهند شد.
در مرحله بعد شربت را بر روی شعله حرارت قرار داده و هنگامی که درجه حرارت شکر به ۱۱۰ رسید، زعفران دم کرده را به آن اضافه کنید. سپس یک ظرف تمیز برداشته و نخ یا چوب را به گونه‌ای در ظرف قرار دهید که در قسمت وسط آن واقع شود. در مرحله بعد جای نخ یا چوب را با چسب نواری ثابت کنید.
توجه داشته باشید که فاصله هر نخ از نخ دیگر یا چوب‌ها، باید حدود شش سانتی‌متر باشد. در مرحله بعد شربت را به آرامی در ظرف ریخته و درب آن را با یک حوله ضخیم بپوشانید. این کار موجب می‌شود تا ضمن گرم ماندن شربت، آب آن بخار شده و بلورهای نبات روی نخ یا چوب‌ها ایجاد شود. سپس به مدت ۲۴ تا ۴۸ ساعت صبر کرده و پس از آن بلورها را در معرض هوا قرار دهید تا کاملاً خشک شوند.
طرز تهیه تخته نبات در منزل
در این قسمت به معرفی روش تهیه تخته نبات به عنوان یکی از محبوب‌ترین انواع می‌پردازیم.
مواد لازم برای تهیه تخته نبات
آب: یک پیمانه
شکر: سه پیمانه
دستور تهیه
ابتدا آب را بجوشانید و سپس شکر را در چند مرحله به آن اضافه کرده و هم بزنید. توجه داشته باشید که هر چه شکر بیشتری اضافه کنید، زمان بیشتری برای حل شدن آن نیاز خواهید داشت. اضافه کردن شکر را تا زمانی که محلول اشباع شده و غلیظ و زردرنگ شد، ادامه دهید. در این مرحله دانه‌های شکر حل نشده و در کف ظرف جمع می‌شود. شما می‌توانید با زیاد کردن شعله، آن‌ها را به طور کامل حل کنید. سپس شربت را از روی حرارت برداشته و به مدت 15 الی ۲۰ دقیقه صبر کنید تا خنک شود.
در مرحله بعد محلول را از پارچه صافی رد کرده و سپس روی ظرف را با پارچه تمیز بپوشانید. بهتر است دور آن را با کش یا ریسمان ببندید تا گرد و غبار به آن راه نیابد. به تدریج آب محلول بخار شده و در قسمت ته ظرف، نبات تخته‌ای باقی می‌ماند. در هنگام پایین رفتن سطح شربت، لایه‌های نازک بلوری به وجود می‌آید که کیفیت بالایی نیز دارند. برای ضخیم‌تر شدن بلورها، این لایه‌ها را خرد کرده و در شربت شکر غلیظ و سردی قرار دهید. پس از چند ساعت لایه‌ها به یکدیگر وصل شده و محصول بسیار خوب و باکیفیتی تولید می‌شود.
در صورت تمایل می‌توانید مقداری گلاب، هل، دارچین، عرق نعنا یا برگ گل محمدی برای خوش عطر و بو شدن به آن اضافه کنید.