کوکه داما به عنوان یکی از روش های شرقی تزیین منزل با گیاهان زیبا، مدتی است که در ایران نیز رایج شده است. ما در این مقاله درباره کوکه داما، گیاه مناسب و خاک مورد نیاز آن صحبت می کنیم. اما در ابتدا باید به مقدماتی مانند سرمنشاء به وجود آمدن این روش بپردازیم.
معنی کوکه داما
کوکه داما به عنوان یک هنر باغبانی ژاپنی، با قدمت چند صد ساله ای که دارد، یکی از محبوب ترین انواع روشهای تزئین با گیاهان در شرق آسیا محسوب می شود. در این روش ریشه های یک گیاه در خزه پیچیده شده و با نخ یا کنف بسته می شود. اصطلاح کوکه داما ترکیبی از ۲ کلمه کوکه و داما بوده که به معنی خزه و توپ هستند. موادی که با استفاده از آن ها کوکه داما را می سازند، به خاک متکی هستند. این مواد دارای پایه رسی سنگینی بوده و ضمن ترکیب با خاک، حالت چسبنده پیدا می کنند. این خاک شامل مواد دیگری نیز هست که وظیفه آن ها نگهداری رطوبت در نظر گرفته می شود.
توپ خزه یا کوکه داما در واقع مربوط به قرن ۱۷ میلادی و کشور ژاپن است. این گلدان طبیعی ظاهری جالب و متفاوت داشته و با استفاده از آن می توانید جلوه ای تازه به منزلتان ببخشید. همچنین با آویزان کردن چند کوکه داما در گوشه ای از خانه، به نوعی صاحب یک باغ معلق ژاپنی نیز می شوید. کوکه داما را در صفحات تخته سنگی مثل بشقاب، کاسه هایی با ارتفاع کم، ظرف های تزئینی یا یک بشقاب کوچک زیبا نیز می توان گذاشت.
کوکه داما چیست؟
کوکه داما یک ابتکار ژاپنی محسوب شده که در آن یک توپ خزه ای نگهدارنده و بستر اصلی گیاه است. در ابتدا باید توپ خزه ای را در یک گلدان محکم گذاشته و آن را با طناب آویزان کنیم. سپس گیاهی که داخل آن وجود دارد در آن کره زیبا رشد می کند.
به عبارت دیگر کوکه داما تلاشی برای قرار دادن ریشه یک گیاه در میان گل و لای بوده که این ترکیب را با خزه های نرم سبز رنگ می پوشانند. می توان گفت این ترکیب با طراوت همچون یک اثر هنری زنده است. در ادامه می توان کوکه داما را به یک تکه چوب تکیه داد یا آن را با کمک زنجیر و طناب آویزان و یا در گلدان شیشه ای مدرن قرار داد.
زمان انتقال گیاه داخل کوکه داما به گلدان
با توجه به نوع گیاه انتخاب شده، کوکه داما بین ۲ تا ۳ سال دوام می آورد. هنگامی که ریشه های گیاه از خزه خارج شد، بهترین زمان برای انتقال آن به گلدانی بزرگ تر است. می توانید برای تشکیل مجدد کوکه داما، توپ خزه را با بریدن سیم اطراف آن خارج کنید. در ادامه خزه ها را جدا کرده، ریشه هایی که بلند شده اند را هرس کرده و ببرید. همچنین با تهیه خاک مناسب و خزه های سبز رنگ، امکان ساخت دوباره ی توپ خزه به وجود می آید.
پیش از انتقال گیاه به گلدانی بزرگ تر، فیبر و نخ های اطراف کوکه داما را جدا کنید. این الیاف به کمپوست تبدیل نشده و گیاه را هنگام رشد با مشکل روبه رو می کند. در ادامه همچون مراحل عادی کاشت گیاهان در گلدان عمل کنید. به طور کلی گیاهان در گلدان دارای رشد بهتری هستند. پس انتقال آن ها از توپ خیس خزه ای و خاکی مرطوب و مناسب پس از چند سال، الزامی است.
گیاهان مناسب برای کوکه داما
بهترین گزینه ها برای کاشت کوکه داما، گیاهانی محسوب می شوند که به فضای کمی برای ریشه نیاز دارند. پیش از انتخاب گیاه موردنظر، باید بررسی کنید که کدام گیاهان در محل مورد نظر شما، سرزنده و شاداب می مانند. در نظر داشته باشید گیاهانی که دارای آب زیادی هستند نیز برای این روش مناسب محسوب می شوند.
همچنین گیاهانی که دارای رشد نسبتاً آرامی بوده و به هرس نیز به مقدار کمتری نیاز دارند، مناسب تر هستند. از جمله گیاهان مناسب برای کوکه داما می توان به نخل شمادورا، گیاه سانسوریا، گیاه ورق انجیری و گیاه قاشقی اشاره کرد.
پیشنهاد می کنیم برای گیاه کوکه داما، از کاکتوس استفاده نکنید. خاک مناسب این گیاه شنی بوده و در صورت استفاده از آن در کوکه داما، امکان شکل دادن وجود ندارد. این موضوع به علت چسبندگی پایین شن است. همچنین خزه کوکه داما رطوبت زیادی را به گیاه اضافه می کند که باعث خراب شدن آن می شود. پیشنهاد می کنیم علاوه بر کاکتوس، از گیاهان حساس و گل دار نیز استفاده نشود. کوکه داما را همچنین می توانید با گیاهان چوبی مثل درختان کوچک نیز بسازید. امکان نگهداری از کوکه داما در فضای باز نیز وجود دارد، اما در نظر داشته باشید نگهداری از کوکه داما در فضای باز دشوار است. فرآیند تبخیر آب در کوکه داما بسیار سریع تر از سایر گیاهان اتفاق می افتد، و این از جمله مشکلات نگهداری کوکه داما در فضای باز است. نیاز است همواره رطوبت کوکه داما را حفظ کنید.
همچنین استفاده از الیاف متفاوتی مثل کنف و نخ در رنگ های متنوع، باعث به وجود آمدن جلوه های متفاوتی از کوکه داما می شود.
کوکه داما نخل
ازجمله پرطرفدارترین انواع کوکه داما، کوکه داما نخل است. این کوکه داما نوعی نخل ظریف و مینیاتوری محسوب می شود. از جمله ویژگی های این گیاه، نیاز کم آن به نور و همچنین مقاومت بالای آن است. این ویژگی ها نگهداری از آن در آپارتمان را آسان تر می کند. همچنین این نخل کوچک دارای سرعت رشد پایینی بوده و در نوع خود کوکه دامایی زیبا و فانتزی محسوب می شود. از ویژگی های مثبت این نخل می توان به تصفیه هوا و جذب مواد شیمیایی مضر موجود در هوا اشاره کرد.
این گیاه از آن جهت به نخل تشبیه می شود که برگ های مشابهی دارد. این برگ های زیبا سبز و براق بوده و به مرور زمان و با رشد بیشتر به سمت پایین خم می شوند. در صورت دریافت نور به مقدار کافی، این گیاه گل های زرد ریزی نیز بر روی ساقه های بلند خود پدید می آورد.
کوکه داما قاشقی
این گیاه دارای برگ های ضخیم و گودی همانند قاشق است. همچنین گیاه قاشقی دارای جثه کوچک و شرایط نگهداری آسانی است. شما می توانید آن را به عنوان هدیه ای بسیار عالی به اطرافیانتان ارائه کنید. رنگ برگ های این گیاه سبز پررنگ بوده و گوشتی و ضخیم هستند. همچنین گل های برگ قاشقی نیز به شکل میله های باریک سبز یا سفید بوده که در انتهای ساقه ها رشد می کنند. بهتر است آن را هرگز مقابل نور مستقیم خورشید نگذارید. نور کوکه داما قاشقی باید غیرمستقیم باشد. در فصل بهار تا پاییز نیز باید خاک گلدان بین هر ۲ آبیاری خشک شده باشد. در زمستان آبیاری را کمتر کنید تا متناسب با میزان رشد گیاه باشد.
برای تعویض گیاه قاشقی هر زمان که ریشه های آن از توپ خزه ای بیرون زد، اقدام کنید. می توانید آن را در قالب کوکه دامایی جدید پیچیده و از سرسبزی اش لذت ببرید. همچنین می توانید با چند برش سطحی بر روی کوکه داما، آن را در گلدانی با خاک مناسب بکارید. همواره در نظر داشته باشید هنگام کاشت این گیاه در گلدان، خاک های اطرافش را با دست فشار ندهید. چراکه ریشه های برگ قاشقی نیاز به هوا دارند.
کوکه داما پتوس
کوکه داما پتوس در خصوص آب و هوا بسیار مقاوم بوده و با شرایط مختلف خود را وفق می دهد. به علت شرایط نگهداری آسان این گیاه، می توان آن را در آپارتمان نیز نگهداری کرد. از خانه تا اداره و مکان های مختلف می توان کوکه داما پتوس را مشاهده کرد. پتوس ها به صورت ابلق و یا سبز نیز وجود دارند. این گیاهان بسیار کم توقع هستند و می توانند خود را با شرایط مختلف سازگار کنند.
نحوه آبدهی کوکه داما
پیشنهاد می شود کوکه داما خود را در هفته 3 تا ۵ بار و به صورت منظم آبیاری کنید. وزن توپ بهترین نشانه برای مشخص کردن زمان آبیاری محسوب می شود. هنگامی که وزن توپ سبک شود، به معنی تشنه بودن گیاه است. تعداد آبیاری و همچنین نوع آبیاری، به بازه زمانی از سال که در آن قرار داریم، خاک مورد استفاده و نوع گیاه وابسته است. به منظور آب دهی به کوکه داما می توانید از ۲ روش استفاده کنید. روش اول غوطه وری در آب است. برای این منظور می توانید توپ خزه را به صورت کامل در آب فرو برده تا پر از آب شود. پس از تمام شدن زمان آبیاری، توپ خزه را از آب بیرون آورده و به آن فرصت دهید تا آب اضافی اش تخلیه شود.
نگهداری از کوکه داما
کوکه داما نباید در مجاورت گرما، تهویه و جریان بادهای شدید باشد. عوامل ذکر شده باعث خشک شدن آن می شود. شما می توانید با اسپری کردن آب برروی کوکه داما، رطوبت محیط را حفظ کرده و اطراف گیاه را نیز همواره مرطوب نگاه دارید. پیشنهاد می کنیم تا حد امکان بر روی گیاه آب اسپری نشود.
مهم ترین نکته در نگهداری از کوکه داما، حفظ رطوبت نسبی آن است. بهترین زمان برای اسپری کردن آب بر روی کوکه داما، هنگام صبح است. همچنین می توانید برای تنظیم رطوبت هوای محیط این گیاه، از دستگاه بخور سرد استفاده کنید. چنانچه این نشانه ها در کوکه داما مشاهده شد، نشانگر آبیاری بیشتر از حد معمول بوده که باید آن را کاهش دهید:
سیاه شدن ساقه های گیاه از قسمت پایین، ریختن برگ ها و زرد شدن آن ها، نرمی بیش از اندازه خاک.
همچنین درصورتی که آب به میزان کافی به این گیاه نرسد نیز دچار تغییرات نا مطلوبی می شود. پژمرده شدن گیاه، خشک شدن و یا قهوه ای شدن برگ ها از جمله نشانه های ظاهری کم آبی گیاه محسوب می شوند. بهتر است در ساعاتی که نور مستقیم وجود دارد، با کشیدن پرده از رسیدن آن به کوکه داما جلوگیری کنید.
کود کوکه داما
در ماه های اولیه به علت وجود مواد مغذی کافی در خاک کوکه داما، این گیاه به غذا و کود نیاز ندارد. پس از حدود ۴ ماه لازم است ماهی یک بار به گیاه کود داده شود. بهترین زمان برای کوددهی به کوکه داما، فصل های تابستان و بهار است. در نظر داشته باشید که کود بیشتر از حد مورد نیاز، باعث سوختن گیاه می شود. پیشنهاد ما استفاده از کود مایع برای رشد این گیاه است. برای این منظور می توانید ابتدا کود را در آب حل کرده و هنگام آبیاری به آن اضافه کنید. همچنین می توانید آب و کود مایع را با استفاده از اسپری به کوکه داما بپاشید. مقدار کودی که به گیاه می دهید، با توجه به خواست شما برای رشد گیاه تعیین می شود. به طور معمول نیمی از مقداری که در بسته کود وجود دارد کافی است.
مزایای کوکه داما
استفاده از کوکه داما مزایای فراوانی دارد. این روش برای افرادی که در باغبانی سررشته زیادی ندارند، روش بسیار مناسبی محسوب می شود. با استفاده از این روش، نیازی به نگهداری مداوم از گیاه وجود ندارد. این موضوع به این دلیل است که خزه های اطراف گیاه، مواد مغذی و آب مورد نیاز آن را در اختیارش می گذارند. همان طور که می بینید حتی در مصرف آب نیز صرفه جویی می شود.
از جمله دیگر مزایای این روش، عدم وجود آلودگی و کثیفی خاک و کود سایر گیاهان است. این موضوع به علت وجود خاک گیاه در بستری از خزه است. چنانچه در خانه کودک و یا حیوان خانگی داشته باشید، این موضوع مزیت خوبی محسوب می شود.
نحوه درست کردن کوکه داما
ساخت کوکه داما مشکل نبوده و حتی با داشتن مهارت های ناچیز باغبانی نیز می توانید کوکه داماهای زیبایی برای منزل خود بسازید. موارد زیر برای شروع به ساختن کوکه داما مورد نیاز است:
نخ کنفی
خزه
خاک بن سای
پرس لیت و پیت ماس
آب
مرحله اول
ابتدا خاک بن سای، پیت ماس و پرس لیت را با یکدیگر مخلوط کرده و آن ها را به شکل یک توپ در بیاورید.
مرحله دوم
در وسط توپی که به وجود آمده، یک سوراخ ایجاد کنید. در ادامه ریشه گیاه مورد نظرتان را در سوراخ قرار داده و آن را محکم کنید.
مرحله سوم
در این مرحله باید برای کاشتن خزه روی گلدان کوکه داما اقدام کنید. به این منظور روی توپی که ریشه گیاه در آن وجود دارد را با خزه بپوشانید.
مرحله چهارم
در این مرحله دوره خزه را با نخ کنفی بپوشانید. در این مرحله این امکان را دارید که طرح های متنوع و دلخواهتان را در آن به وجود بیاورید.
اکنون گیاه شما آماده است. می توانید آن را در محل مخصوصش قرار داده و یا به صورت آویز از آن استفاده کنید.
همان طور که قبلاً نیز ذکر شد، نگهداری از کوکه داما کار سختی نبوده و فقط باید به هرس کردن شاخ و برگ های اضافی آن بپردازید. هرس کردن، ظاهر گیاه شما را بهتر کرده و رشد آن را نیز افزایش می دهد.
خرید آنلاین کوکه داما
برای خرید و سفارش انواع کوکه داما در تهران، این امکان را دارید که به صورت آنلاین و کاملا تازه، به بازار آنلاین به روز مارت مراجعه کرده و خرید اینترنتی انجام دهید. در به روز مارت ضمن مشاهده کیفیت و قیمت کوکه داما، سفارش خود را به صورت غیر حضوری از فروشندگان معتبر این محصول دریافت کنید.
علت زرد شدن برگ های کوکه داما چیست؟
همان طور که می دانید گیاهان آپارتمانی به آبیاری بیش از حد یا خیلی کم حساس هستند. کوکه داما نیز از این قاعده خارج نیست. شکننده و قهوه ای شدن لبه ی برگ ها، نشانه ای برای کم آبی آن است. در مقابل نقاط قهوه ای رنگ روی برگ و ساقه، سیاه شدن ساقه در نزدیکی خاک و زرد شدن برگ ها، از آبیاری بیش از حد گیاه حکایت می کند.
گیاهان در فصل های پاییز و زمستان به آبیاری کمتر و در فصولی که مشغول رشد هستند، یعنی بهار و تابستان به آبیاری بیشتری نیاز دارند.
البته در نظر داشته باشید گاهی اوقات زرد شدن برگ ها از عدم دریافت کافی نور خورشید نیز حاکی می شوند. در چنین شرایطی با ایجاد تعادل میان آبیاری و نور دریافتی، گیاه را به حالت ابتدایی خود بازگردانید. ازجمله دیگر دلایل زرد شدن برگ های کوکه داما، قرار گرفتن آن در کنار دستگاه های سرمایشی و گرمایشی است.
برای نگهداری از کوکه داما، کافی است گیاه داخل آن را شناخته و شرایط نگهداری از آن را بدانید. تنها در این صورت می توانید از آن مراقبت کرده و از زیبایی اش لذت ببرید.