برنج خارجی امروزه یکی از پرکاربرد ترین و باکیفیت‌ترین برنج‌های موجود در بازار است. از این برنج به عنوان یکی از مهم‌ترین ارکان وعده‌های غذایی استفاده می‌شود. امروزه با افزایش کیفیت برنج خارجی، مصرف آن گسترش پیدا کرده و به کشور ایران نیز رسیده است. در این مقاله به بررسی انواع برنج خارجی، طرز تهیه و مصرف آن، تفاوت بین برنج ایرانی و برنج خارجی و موارد این‌چنینی می‌پردازیم.
برنج جز کدام دسته های غذایی است؟
برنج یکی از مهم‌ترین غلات موجود در جهان است. دانه برنج و فرآورده‌های به دست آمده از آن، تقریباً 40 درصد غذای مورد نیاز بیش از نیمی از مردم دنیا را تشکیل می‌دهند. امروزه ده‌ها هزار نوع برنج در جهان وجود دارد. چهار نوع برنج رایج مصرفی شامل برنج قهوه‌ای، برنج قرمز، برنج سفید و برنج سیاه وحشی است. برنج از خانواده گندمیان بوده و دارای انواع یک ساله و چند ساله است. برای شناخت بهتر گیاه برنج، به معرفی قسمت‌های مختلف آن مانند ریشه، ساقه، برگ و… می‌پردازیم.
ریشه برنج
ریشه برنج افشان است و حداکثر در عمق 20 تا 25 سانتی‌متری خاک نفوذ می‌کند. هرچقدر رشد برگ‌ها بیشتر باشد، به رشد ریشه‌ها نیز افزوده می‌شود. در نتیجه می‌توان گفت با افزایش تعداد پنجه‌ها، تعداد برگ نیز بیشتر شده و در نتیجه رشد ریشه‌ها بیشتر می‌شود.
ساقه برنج
ساقه برنج بندبند و توخالی است. در فواصل مختلف ساقه، جداره‌های سختی قرار دارد که در آن قسمت، ساقه‌ها پر هستند. این قسمت‌ها گره نام داشته و به فاصله بین گره‌ها نیز میان‌گره می‌گویند. بین سلول‌های ساقه، فضای بین سلولی زیادی وجود دارد که قسمتی از اکسیژن مورد نیاز ریشه را تامین می‌کند. برگ‌های این گیاه کشیده و دارای رگبرگ های موازی است. قسمتی از ساقه یک گیاه که برگ را احاطه کرده است، غلاف یا نیام نام دارد. در محل اتصال غلاف به ساقه، ساعد کوچکی بنام زبانک وجود دارد. تعداد گره‌های این گیاه از 10 تا 20 عدد متغیر است. بوته‌های برنج دارای ساقه‌های بلندی هستند که نسبت به ساقه‌های کوتاه، می‌توانند از نور بهتری استفاده کنند. ارتفاع بوته‌های برنج در انواع مختلف آن، از 50 تا 150 سانتی‌متر و در بعضی موارد تا 200 سانتی‌متر متغیر است.
برگ برنج
برگ‌های گیاه برنج در دو طرف ساقه و روبه‌روی یکدیگر قرار دارند. تعداد برگ‌ها در انواع مختلف برنج متفاوت است. در انواع زودرس، معمولاً 14 تا 15 برگ و در انواع متوسط، 16 تا 17 برگ بر روی هر ساقه وجود دارد. برنج خارجی معمولا از انوع متوسط برنج است. افزایش دمای هوا در زیاد شدن سطح برگ مؤثر بوده و موجب بیشتر شدن تعداد برگ‌ها نیز می‌شود. بوته‌هایی که برگ‌های کوچک و بیشتری دارند از بوته‌های با برگ‌های بزرگ و کم، بهتر هستند.
پنجه گیاه برنج
پنجه‌ها به جوانه‌های اولیه برنج گفته می‌شود که در صورت مساعد بودن شرایط، به ساقه تبدیل می‌شوند. پنجه‌ها در مراحل اولیه رشد برای تامین مواد غذایی خود از ساقه اصلی استفاده می‌کنند. این عمل تا تشکیل سه برگ و چهار ریشه ادامه پیدا می‌کند. هنگامی‌که نشا از خزانه به زمین اصلی منتقل می‌شود، پنجه‌زنی شروع شده و تا یک ماه بعد ادامه پیدا می‌کند. پس از یک ماه، رشد پنجه‌ها به حداکثر رسیده و پس از آن از تعداد آن‌ها کم می‌شود. آب و هوا در رشد پنجه‌ها بسیار مهم و مؤثر است. هر بوته برنج معمولاً چهار تا پنج پنجه تولید می‌کند. تولید پنجه در برنج خارجی کمتر از برنج ایرانی است.
گلدهی برنج
خوشه‌های برنج بر روی دو گل کوتاه به وجود می‌آیند که نوک آن چندوجهی و کنگره‌دار است. هر خوشه دارای محور کوچکی به نام محور سنبله است که روی آن یک گل در محور برگک تشکیل می‌شود. گلدهی در برنج، از نوک گل‌آذین شروع شده و به سمت پایین ادامه می‌یابد. در هنگام ظهور خوشه، نیاز ریشه به مواد غذایی به ویژه ازت، فسفر و پتاسیم زیاد است.
انواع برنج
برنج‌ها بر اساس مدت زمان کشت و شکل ظاهری تقسیم بندی می‌شوند. به طور کلی بر اساس زمان کشت، دو نوع برنج یک‌ساله و چند ساله وجود دارد. برنج‌های یک‌ساله قادر هستند پس از برداشت اول و در شرایط مساعد آب و هوایی، مجدداً رشد کنند. در برنج‌های یک‌ساله، محصول دوم و حتی تا چند سری برنج برداشت می‌شود. برنج‌های وحشی یک‌ساله در نقاط مرتفع یا باتلاق‌های غیردائمی و کم‌عمق رشد می‌کنند. برنج‌های یک‌ساله نسبت به کم‌آبی مقاوم‌تر از برنج‌های دیگر هستند. در مقابل برنج‌های وحشی چندساله، اغلب در مناطق پست و باتلاق‌های دائمی کشت می‌شوند.
در جهان بیش از 120 هزار گونه برنج وجود دارد. گونه‌های مهم برنج بر اساس شکل ظاهری و خواص شامل گونه جاوه‌ای، گونه ژاپنی و گونه هندی است.
انواع برنج خارجی
علاوه بر کشت گسترده برنج در ایران، به دلیل افزایش جمعیت و تقاضا، برنج خارجی به ایران وارد می‌شود. توجه داشته باشید که طعم برنج خارجی نسبت به برنج ایرانی کمی ضعیف‌تر است. همچنین کیفیت برنج خارجی در مقایسه با برنج ایرانی تفاوت دارد.
برنج هندی
برنج هندی به دو دسته درجه یک و درجه دو تقسیم‌بندی می‌شود. این برنج دانه‌های بلندتر و ضخیم‌تری دارد. هضم این برنج از سایر برنج‌ها سخت‌تر است.
برنج پاکستانی
برنج پاکستانی دو نوع معطر و معمولی دارد. این برنج دانه‌های سفید و شفاف داشته و پس از پخت، بلند می‌شود. برنج پاکستانی بعد از برنج ایرانی، پرکاربردترین برنج خارجی در ایران است. این برنج نسبت به سایر برنج‌های خارجی، هضم راحت‌تری دارد. به عبارت دیگر این برنج در ایران، بهترین برنج خارجی محسوب می‌شود.
برنج تایلندی
برنج تایلندی شباهت ظاهری زیادی با برنج هندی دارد. به عبارت دیگر تنها تفاوت های برنج هندی و برنج تایلندی در طعم آن‌ها است.
انواع برنج ایرانی
شواهد نشان می‌دهد که تقریباً 4000 سال قبل از میلاد، برنج در کشورهای هند و چین کشت می‌شده و غذایی متداول بوده است. پس از گندم، برنج دومین غله مهم در دنیا محسوب می‌شود. چیزی حدود 90 درصد سطح زیر کشت و تولید برنج، متعلق به کشورهای آسیای شرقی است. بیش از نصف محصول برنج هم در دو کشور هند و چین تولید می‌شود. به صورت کلی کشورهای گرمسیری و نیمه‌گرمسیری مانند ایران، برمه، تایلند، ویتنام، اندونزی، پاکستان، هند، آمریکا، ایتالیا و… از تولیدکنندگان بزرگ برنج به شمار می‌آیند.
کشت برنج در ایران، در نواحی شمالی به ویژه رودسر و همچنین استان خوزستان تاریخچه طولانی دارد. شواهد نشان می‌دهد که کشت این محصول در این ناحیه، از قرن‌ها پیش از میلاد مسیح و زمان هخامنشیان رواج داشته است. در این بخش از مقاله به معرفی مهم‌ترین انواع برنج ایرانی می‌پردازیم.
برنج شمال
در نواحی جلگه‌ای استان مازندران، شالیزارهای شهرستان‌های لنگرود، آمل، محمودآباد و… ارقام سنتی و مرغوب برنج مانند برنج طارم کشت می‌شود. مازندران با 214 هزار هکتار سطح زیر کشت اول، حدود 110 هزار هکتار کشت دوم و با تولید سالیانه حدود یک میلیون و چهارصد و بیست هزار تن شلتوک، 45 درصد تولید برنج کشور را به خود اختصاص می‌دهد.
برنج ایلام
علاوه بر برنج شمال، نوعی برنج در منطقه سیروان ایلام نیز کشت می‌شود. این برنج به برنج عنبربو معروف بوده و بسیار خوش‌طعم و خوش‌مزه است.
برنج اصفهان
برنج همچنین در استان اصفهان و شهرستان لنجان، با عنوان برنج لنجان کشت می‌شود. آب این برنج از استان چهارمحال و بختیاری گرفته می‌شود.
برنج خوزستان
نوعی برنج در جنوب غربی کشور به خصوص استان خوزستان کشت می‌شود که به آن برنج چمپا می‌گویند. این برنج در شهرستان‌هایی مانند لردگان، رام‌هرمز، ایذه و… کشت می‌شود.
شرایط مناسب برای کشت برنج چیست؟
برای کشت برنج شرایط خاصی مورد نیاز ست که در این قسمت به بیان آن می‌پردازیم.
دما
میانگین دمای مورد نیاز برای رشد برنج، بین 20 تا 37 درجه سانتی‌گراد است. پایین بودن دما در فصل کشت و آبیاری با آب سرد، سبب می‌شود زمان رسیدن دانه‌ها به تاخیر بیفتد. بالا بودن دما هم موجب کاهش تعداد سمبلچه‌های بارور و وزن دانه‌ها می‌شود.
نور
نور یکی از عوامل مؤثر در رشد همه گیاهان است. شدت نور در اوایل فصل زراعی، عامل محدودکننده‌ای برای رشد برنج است. با نزدیک شدن به پایان فصل زراعی، به ویژه هنگام تشکیل خوشه، جذب نور بین بوته‌ها افزایش پیدا می‌کند.
رطوبت
مناسبترین میزان رطوبت برای گلدهی گیاه برنج، 80 درصد است. اگر رطوبت کمتر از 40 درصد باشد، عامل بازدارنده‌ای برای گلدهی گیاه محسوب می‌شود. وزش باد و بارش باران و تگرگ در زمان گلدهی زیان‌بار است. بارندگی هنگام برداشت محصول هم عملیات مربوط به خشک شدن برنج را به تاخیر می‌اندازد. برنج، گیاه آبدوستی به شمار می‌رود، ولی آبزی نیست. گیاهان آبزی قادر نیستند که تارهای کشنده و ریشه‌های فرعی تولید کنند، در حالی‌که ریشه برنج، تار کشنده و ریشه فرعی دارد.
آب
آب مورد نیاز برنج از سایر غلات بیشتر است. 80 درصد آب مورد نیاز محصول برنج تولید شده در جهان، به ویژه در مناطق استوایی، از آب باران تامین می‌شود. 20 درصد باقیمانده نیز از آب رودخانه و چاه تامین می‌شود. اگر دمای آب کمتر از 19 درجه سانتی‌گراد باشد، زمان رسیدن دانه به تاخیر می‌افتد. چنانچه دمای آب از 30 درجه بیشتر باشد، به دلیل محدود بودن اکسیژن موجود در آب، گسترش ریشه و عملکرد گیاه برنج کاهش می‌یابد.
خاک
برنج در خاک‌های مختلف به عمل می‌آید. مقدار آب مصرفی در خاک‌های سبک، بیشتر از خاک‌های سنگین است. مناسبترین خاک برای کشت برنج، خاک رس با لایه‌ای غیرقابل نفوذ در عمق 50 تا 150 سانتی‌متری به همراه مواد آلی است. برنج اصولاً نسبت به شوری خاک و آب مقاوم است. در حالتی که آب کافی برای شستشوی نمک خاک وجود داشته باشد، می‌توان از برنج برای اصلاح خاک‌های شور نیز استفاده کرد.
برنج به صورت کلی با دو روش کشت می‌شود. در روش مستقیم بذر گیاه برنج را مستقیم داخل خاک آماده می‌کارند. در روش نشا، بذر خیس شده برنج را داخل زمین مخصوصی به نام خزانه کاشته و سپس نشای به دست آمده را به زمین اصلی منتقل می‌کنند.
برداشت محصول
زمان برداشت گیاه برنج با توجه به دما، معمولاً از ماه‌های مرداد و شهریور شروع شده و تا اواخر آبان یا آذر ادامه پیدا می‌کند. هنگام برداشت محصول، باید 80 درصد دانه‌های غلاف‌دار برنج یا شلتوک، در بخش بالای خوشه و برگ‌ها زرد شده و دانه‌های آن سخت شده باشد. دانه‌ها معمولاً یک تا دو هفته از آغاز زرد شدن برگ‌ها، سفت و سخت می‌شوند. درصد رطوبت شلتوک معیاری برای برداشت برنج محسوب می‌شود. رطوبت شلتوک باید بین 20 تا 35 درصد باشد. در اغلب کشورها از جمله ایران ، برداشت محصول با استفاده از داس انجام می‌شود. در این روش خوشه‌های برنج را دسته‌دسته کرده و برای خشک شدن، روی سطوح مختلف پخش می‌کنند. پس از خشک شدن، برنج را برای مراحل دیگر آماده می‌کنند.
ارزش غذایی برنج
هر 100 گرم برنج دارای 365 کیلو کالری است. همچنین این مقدار برنج، حاوی 80 گرم کربوهیدرات، 3/1 گرم فیبر، 13/7 گرم پروتئین، 60/1 میلی‌گرم ویتامین B3 ، یک میلی‌گرم ویتامین B5 ، 28 میلی‌گرم کلسیم، 25 میلی‌گرم منیزیم، 115 میلی‌گرم فسفر، 115 میلی‌گرم پتاسیم و یک میلی‌گرم روی است.
برنج در طب سنتی
طبع برنج گرم و در بعضی موارد سرد و معتدل است. در طب سنتی به برنج مرکب القوی گفته می‌شود. زیرا اگر برنج را در آب جوشانده و آبکش کنید، طبع آن سرد می‌شود. برنج تولیدکننده خلط خوب بوده و در درمان دل‌درد و زخم روده، اسهال، امراض کلیه و مثانه مفید است. خوردن برنج با شیر و شکر، چاق‌کننده است. خوردن برنج با دوغ تازه و سماق نیز تسکین‌دهنده حرارت و تشنگی بوده و برای درمان اسهال صفرا مفید است. برنج پخته شده، در اشخاص گرم مزاج تولید حرارت و در افراد با مزاج مرطوب، رطوبت بیشتری تولید می‌کند. به همین دلیل اغلب پزشکان در هنگام بیماری‌ها، خوردن برنج را منع می‌کنند. در هنگام سلامتی مصرف برنج بلامانع است، زیرا باعث طول عمر و صحت مزاج می‌شود. شلتوک برنج نیز دارای مقدار زیادی ویتامین B است.
برنج دارای حالت جمع‌کنندگی و یبوست آور بوده و به تنهایی خاصیت غذایی کمی دارد. مصرف برنج برای مبتلایان به فشارخون نیز مفید است. پاشیدن پودر خاک برنج بر روی زخم‌های تازه مفید واقع می‌شود. نوشیدن سوپ آرد برنج، باعث درمان زخم روده و دردهای ناشی از آن می‌شود. همچنین آب شلتوک برنج ساقط کننده جنین است.
معایب برنج خارجی
برنج برای اشخاصی که دارای گرفتگی عضلانی و استخوانی هستند، مفید است. در نظر داشته باشید پوسته برنج برخی افراد را مسموم کرده و در بعضی موارد باعث ایجاد سردرد می‌شود. مصرف زیاد برنج همچنین باعث دل‌درد و بسته شدن منافذ و مجاری داخلی بدن می‌شود. بعضی از زمین‌های کشت برنج، با آب فاضلاب آبیاری می‌شود. این برنج‌ها حاوی مواد شیمیایی زیادی مانند آرسنیک، سیانید و مواد مضر دیگر است.
سم موجود در بسیاری از مواد غذایی تولید شده در کارخانجات، یک مشکل عمده تغذیه بشر محسوب می‌شود. در کشورهای توسعه‌یافته، روزانه مقادیر زیادی از مواد شیمیایی، توسط غذا به مردم منتقل می‌شود که عامل بروز بسیاری از بیماری‌ها است. یکی از این مواد شیمیایی آرسنیک است که در برنج‌های کارخانه‌ای به وفور یافت می‌شود. آرسنیک شبه‌فلزی است که در حالت اکسید، همان مرگ موش تلقی می‌شود. از این عنصر در صنایع رنگ، ترکیبات چسب فلز، صنایع چوب و آفت‌کش‌ها استفاده می‌شود. استفاده از این سم در مواد غذایی، باعث ایجاد دل‌درد و اسهال می‌شود. همچنین مصرف درازمدت آن باعث بروز بیماری‌هایی مانند سرطان، بیماری‌های قلبی_عروقی و دیابت می‌شود. به عبارت دیگر آرسنیک از مرگ‌بارترین مواد شیمیایی مورد مصرف صنایع غذایی است. جذب شیمیایی برنج به‌گونه‌ای است که شرایط بسیار مناسبی برای رشد آرسنیک ایجاد می‌کند. به صورت کلی مواد غذایی که در خاک رشد می‌کنند، مستعد دارا بودن آرسنیک هستند. خاک مناطق مختلف نیز در این مورد تاثیرگذار بوده و درصد آرسنیک مواد را افزایش می‌دهد.
برنج خارجی معمولاً نسبت به برنج ایرانی میزان آرسنیک بیشتری دارد. علت این امر تغییرات شیمیایی در آب‌های زیرزمینی و خاک مناطق خارج از ایران است. استفاده از برنج‌های کاملاً طبیعی و دست‌چین، راه مطمئنی برای جلوگیری از ورود آرسنیک و دوری از مضرات برنج وارداتی خارجی است.
همچنین استفاده از مواد نگهدارنده در برنج‌های خارجی، یکی از معایب بزرگ آن است. از آنجا که برنج‌های خارجی از کشورهای دور به ایران وارد می‌شوند، حاوی مواد نگهدارنده فراوانی هستند.
تفاوت بین برنج ایرانی و برنج خارجی
برنج‌های ایرانی به صورت دست‌چین تولید می‌شوند. در حالت کلی برنج ایرانی به مراتب باکیفیت‌تر و خوش‌خوراک‌تر از برنج خارجی است. برخلاف برنج ایرانی، برنج خارجی به خوبی قد نمی‌کشد و کمی سفت است. تازه و کهنه بودن برنج‌ها نیز تفاوت دیگری بین برنج خارجی و ایرانی است. از آنجایی که برنج‌های ایرانی تولید داخل هستند، برخلاف برنج خارجی، زودتر به دست مشتری می‌رسند. برنج‌های خارجی غالبا کهنه بوده و کیفیت برنج‌های تازه را ندارند. هر چقدر از زمان برداشت برنج می‌گذرد، مواد معدنی و ویتامین‌های آن کاهش پیدا می‌کند. به همین دلیل فواید برنج ایرانی بیش از فواید برنج خارجی است. برنج‌های خارجی اکثراً به صورت قالبی تهیه می‌شود. برنج قالبی به برنج‌های درجه دوم و سوم که خرد شده‌اند گفته می‌شود. این برنج‌ها به صورت آرد درآمده و در قالب‌های منظم و یک‌اندازه قرار می‌گیرند.
خرید برنج خارجی
با توجه به فواید و کاربردهای ذکر شده برای برنج، می‌توانید برای خرید اینترنتی برنج خارجی در تهران، به فروشگاه آنلاین به روز رسان مراجعه کنید. در به روز رسان با مشاهده قیمت برنج خارجی و مقایسه انواع آن، می‌توانید بهترین محصول مورد نظر خود را انتخاب کرده و پس از ثبت سفارش، آن را در کمترین زمان ممکن از فروشندگان معتبر دریافت نمایید.
ماندگاری برنج خارجی
ماندگاری برنج خارجی بیشتر از برنج ایرانی است. به برنج خارجی برای جلوگیری از شپش زدن، نگهدارنده و افزودنی اضافه می‌شود. توجه داشته باشید هنگام پخت برنج خارجی، آن را به خوبی بشویید.
فوت و فن‌های پخت برنج خارجی و ایرانی
یکی از مهم‌ترین تفاوت‌های برنج ایرانی و خارجی، نوع پخت آن‌هاست. پختن برنج خارجی به مراتب ساده‌تر از برنج ایرانی است و می‌توان آن را در هر اندازه و مقداری، بدون شفته شدن پخت.
در مقابل پخت برنج ایرانی نیاز به مهارت و تجربه زیادی دارد. برنج ایرانی با توجه به طعم و عطر منحصر به فردی که دارد، بهتر است به صورت کته و برنج خارجی به صورت آبکش پخت شود. بیرونی‌ترین لایه برنج، بسیار سخت و شفاف است. پوست دانه زیر این بخش قرار گرفته که از لحاظ پروتئین و چربی غنی است، ولی نشاسته کمی دارد. پس از پوست، لایه ای وجود دارد که جزو آندوسپرم است. به همین دلیل ضمن عمل پوست‌کنی، بخش عمده‌ای از مواد مغذی برنج از دست می‌رود. برنج را پس از جوشاندن و دم کردن، همراه با مواد گوشتی و سایر غلات مصرف می‌کنند تا این کمبود پروتئین جبران شود. در کشورهایی که انحصاراً از برنج به عنوان غلات استفاده می‌شود، بیماری‌های مختلفی مانند سوءتغذیه، بری‌بری، کاهش رشد و... بسیار رایج است.
بهترین برنج خارجی کدام است؟
برنج باید بدون ناخالصی، عاری از رطوبت و از نظر ظاهری یک‌دست باشد. برنج مرغوب نباید ترک و رگه داشته باشد و به راحتی بشکند. برای تشخیص اصل بودن برنج ایرانی و تشخیص آن از برنج خارجی، به روش زیر عمل کنید:
برنج را خیس کرده و مقداری از آن را زیر نور آفتاب در شیشه در بسته نگه دارید تا کپک بزند. اگر برنج ایرانی روی آتش قرار بگیرد، مانند برنج خارجی نسوخته و دود نمی‌کند. برنج ایرانی فقط برشته شده و با ریخته شدن در آب ته‌نشین می‌شود.