ما ایرانیان برای بسیاری از مناسبت‌ها غذاهای خاصی داریم که در این بین، برخی از آنان بسیار شناخته شده هستند. برای نمونه تقریبا همه ایرانیان می‌دانند که غذای مخصوص شب سال تحویل و روز عید چیست؛ ولی شاید بسیاری در مورد غذاهای مخصوص چهارشنبه سوری چیزی ندانند. به همین منظور این نوشتار را به این موضوع اختصاص دادیم و قصد داریم تا شما را با انواع آش خوشمزه برای چهارشنبه سوری آشنا کنیم. گفتنی است که هر یک از این غذاها، بیشتر در یک منطقه خاص از ایران بسیار معروف است.
انواع آش برای چهارشنبه سوری
تاکنون به طور دقیق مشخص نشده که این رسم از چه زمانی وارد فرهنگ ما ایرانی‌ها شده است ولی اقوام مختلف در این روز، غذاهای مخصوص خود را دارند که در اینجا سعی کرده‌ایم به برخی از آن‌ها اشاره کنیم. معمولا چه در چهارشنبه سوری و چه در شب سال نو غذاهایی رواج دارد که در آن از رشته استفاده شده است. استفاده از رشته در این غذاها، ایهام از «در دست گرفتن رشته کار و امور زندگی» است.
آش ابودردا
این غذا، یکی از غذاهای بسیار مرسوم به ویژه در میان خراسانی‌هاست که برخی نیز آن را در چهارشنبه آخر ماه صفر نیز درست می‌کنند. نقل است که «ابودردا» به معنای «پدر دردها» نام حکیمی در زمان پیامبر بود که شاید به علت شباهت نامش «درد» به زبان فارسی نام وی را بر این غذا گذاشته‌اند. معمولا این غذا زمانی طبخ می‌شود که شفای بیماری را خواسته باشند. جالب است بدانید که «دردا» در زبان عربی به معنای «بی دندان» است!
در برخی از اسناد تاریخی این‌گونه آمده که ابودردا از انصار است که با سلمان فارسی پیوند برادری بست. برخی می‌گویند محل دفن وی، کاشان است.
این‌گونه رسم است که این غذا به صورت دسته‌جمعی پخته شود. به این منظور، زنان همسایه و فامیل به دور هم جمع می‌شوند و با شور و هیجان خاص و به نیت عزیزی آن را می‌پزند. در بسیاری از مناطق رسم بر این است که هنگام آماده کردن رشته این غذا، توپک‌هایی از خمیر شبیه به سر آدمکی درست کرده و به نیت عزیزان خود در این غذا می‌ریزند. پس از پخته شدن این غذا، توپک‌ها را خارج کرده و روی پشت‌بام می‌ریزند تا خوراک پرندگان شود. برخی نیز آن را در آب می‌ریزند تا خوراک ماهیان شود. دلیل این امر از بین رفتن بیماری و بازگشت سلامتی و خوشی است.
رسم است زنان و مردانی که حاجت دارند با وضو سر دیگ حاضر شوند و آن را به هم زنند. در برخی از شهرستان‌ها مانند «سروستان» رسم بر این است که تنها دختران دم بخت سر دیگ حاضر شده و آن را هم زنند. پس از پختن، این غذا بین همسایه‌ها و فقرا تقسیم شده و البته سهمی را نیز برای خانواده بیمار در نظر می‌گیرند. این غذا در میان مردم خراسان، به ویژه خراسان جنوبی و اراک بسیار رواج دارد.
بیشتر بخوانید: آشنایی با طرز تهیه آش ترخینه
جالب است بدانید سروستانی‌ها ابودردا را در چهارشنبه سوری، خراسانی‌ها در آخرین چهارشنبه ماه صفر، مردمان تربت حیدریه در یک روز چهارشنبه، کازرونی‌ها در ماه محرم (و حتما در یک روز چهارشنبه) طبخ می‌کنند.
ابودردا را در شهرهای مختلف با نام‌های هَودنگاره (هفت حبوبات)، هَودردَه (هفت درد)، درده، آش عمو یا سلامتی می‌شناسند.
طرز تهیه آش ابودردا
برای تهیه این غذا، ابتدا حبوبات را از شب قبل در آب می‌خیسانند. سپس آن‌ها را جداگانه می‌پزند. حبوباتی نظیر نخود، لوبیا چیتی، عدس و ماش از حبوبات اصلی ابودرداست. برنج، پیاز و بلغور نیز از دیگر مواد لازم است.
طرز تهیه آن درست شبیه آش رشته است با این تفاوت که در تهیه آن هفت نوع بنشن (حبوبات مانند نخود و عدس) و هفت نوع سبزی به کار رفته است. علت استفاده از هفت نوع بنشن و سبزی آن است که هفت عدد مقدسی نزد ایرانیان بوده است.
پس از اضافه کردن رشته، باید مرتب آن را هم زد تا رشته‌ها «ته» نگیرند. پس از آماده شدن، آن را با نعناع داغ، سیر داغ و پیاز داغ تزئین می‌کنند.
جالب است بدانید که مردمان خراسان جنوبی برای آن که ظاهر مجلسی‌تری به این غذا ببخشند، در پنج دقیقه پایانی، به آن گوشت چرخ کرده قلقلی اضافه می‌کنند.
آش چهارشنبه سوری مازندرانی (گزنه)
این غذا در بین مازندرانی‌ها به آش گزنه، چهل گیاه و هفت ترشی معروف است و حکم دارو برای مازندرانی‌ها را دارد. آنان باور دارند این غذا باعث از بین رفتن غم و اندوه در خانه‌هایشان می‌شود.
برای تهیه این غذا، از برنج، چغندر، سبزی محلی مازندرانی، نخود، لوبیا، عدس، باقالی، گندم، جو، ماش و رب انار استفاده می‌شود. البته می‌توان به جای رب انار از گوجه سبز، شیره ازگیل، آب غوره، سرکه، آب نارنج، آب لیمو و آب انار ترش نیز استفاده کرد.
|
طرز تهیه آن نسبتا آسان است. در مرحله اول چغندر، برنج و حبوبات را به همراه چند لیوان آب روی حرارت ملایم قرار می‌دهند. سپس سبزی پخته شده، باقالی و ترشی را به آن اضافه می‌کنند. می‌توان برای آنکه این غذا طعم ملس به خود گیرد، مقداری شکر به آن افزود. در آخر نیز آن را با پیاز داغ و سیر داغ تزئین می‌کنند.
نکته: در برخی از دستورالعمل‌ها، مقداری رشته به آن (به نیت سهل شدن امور زندگی) افزوده می‌شود.
آش هفت میوه چهارشنبه سوری
این غذا، در اردبیل بسیار معروف است و آن را با نام «اریشت آشی» می‌شناسند. برای تهیه آن از رشته، قیسی زردآلو، آلو زرد، آلوچه، گوجه سبز، آلبالو، چغندر، نخود و لوبیا، عدس، رب گوجه فرنگی، سرکه و کوفته قلقلی ریز (گوشت چرخ کرده به همراه نمک و فلفل و زردچوبه) استفاده می‌شود.
برای تهیه این غذا، ابتدا باید حبوبات به همراه آب، نمک و زردچوبه پخته شود. در ظرفی دیگر، رب گوجه فرنگی، پیاز داغ و میوه‌ها به همراه کوفته قلقلی خام با کمی آب مرغ یا آب گوشت تفت داده شود و پس از نرم شدن میوه‌ها، رشته و حبوبات پخته شده به آن افزوده شود. برای آنکه رشته‌ها «ته» نگیرند، باید مرتب هم زده شوند. می‌توانید غذای خود را با کشک، پیاز داغ و نعناع داغ تزئین کنید و یا همانند بسیاری از اردبیلی‌ها، تنها با سرکه نوش جاش کنید.
در شهر یا استان شما طبخ چه آشی در چهارشنبه سوری مرسوم است؟ باعث خوشنودی ماست که آن را با ما به اشتراک گذارید.
