خرما انواع مختلفی دارد و یکی از پرطرفدارترین انواع آن خرما خشک یا خرما پیارم است که در ایران بسیار مورد مصرف قرار می‌گیرد و فواید این محصول آنقدر زیاد است که نه تنها در طب سنتی بلکه در طب نوین هم به آن توجه زیادی می‌شود. در این مطلب می‌خواهیم از خواص خرما خشک در طب سنتی صحبت کنیم و همه چیز درباره‌ی خواص و فواید خرما خشک و البته مضرات آن را مورد بررسی دقیق قرار بدهیم.
طبع و مزاج خرما خشک
در اغلب رژیم‌های غذایی متعادل یک اصل مهم وجود دارد که هیچ یک از گروه‌های غذایی نباید حذف شوند. در طب سنتی هم این اصل وجود دارد. در رژیم‌های مبتنی بر طب سنتی و مزاج بدن، مرسوم است که گروه قندها از رژیم حذف نشوند و تنها مصرف خرما جایگزین قند و شکر شود. به این شکل بدن با فقدان قند طبیعی و مفیدی که به آن احتیاج دارد، مواجه نخواهد شد. بنابراین مصرف خرما خشک در طب سنتی کاملا پذیرفته شده است، مگر این که مشکلاتی دیگر وجود داشته باشد و این مشکلات را بررسی خواهیم کرد.
یکی از مهم‌ترین اصطلاحاتی که در طب سنتی و رژیم‌های تغذیه‌ای مبتنی بر مزاج به گوشتان خواهد خورد «طبع مواد خوراکی» است. به طور خلاصه و ساده باید اینطور توضیح داد که افراد گرم مزاج باید از مصرف زیاد از حد خوراکی‌هایی با طبع گرم پرهیز کنند و افراد سرد مزاج باید از خوردن خوراکی‌هایی با طبع سرد حذر داشته باشند.
به شکلی که گفته شد با توجه به نوع مزاج (که توسط افراد متخصص تعیین می‌شود) به دقت خوراکی‌های مورد مصرف را از نظر سردی و گرمی بررسی می‌کنید و بعد مصرف می‌کنید تا از سرد یا گرم شدن بدن و به هم خوردن تعادل دمای بدن جلوگیری کنید.
خواص خرما خشک
یکی از مواردی که باعث افزایش ارزش غذایی خرما خشک می‌شود، خون‌سازی این میوه‌ی درختی است که در طب نوین به آهن داشتن ارتباط می‌دهند. خرما خشک حاوی میزان قابل توجهی از عنصر مهم و ضروری به نام آهن است. کمبود آهن در بدن باعث احساس خستگی و فقدان انرژی در بدن می‌شود. خوردن مقدار مناسبی از خرما خشک در طول روز می‌تواند علائم خستگی و کمبود انرژی ناشی از کم‌خونی در بدن را به خوبی برطرف کند.
از طرفی مغز ما از مواد قندی استفاده می‌کند تا عملکرد خوب و صحیحی داشته باشد. در واقع بدن ما حتی مواد غذایی دیگری که به آن می‌رسد را به قند مورد نیاز خود تبدیل می‌کند تا بتواند از آن انرژی مورد نیازش را تولید کند. این سیستم درست مثل تبدیل کردن واحد پولی رایج در هر کشوری است که به آن سفر می‌کنیم. واحد انرژی بدن و مغز ما هم نوعی قند بسیار ساده است که با خوردن خرما خشک می‌توانیم این قند را در اختیار بدن قرار بدهیم.
خرما خشک حاوی موادی است که توانایی پاکسازی روده‌ها از آلودگی است و خوردن آن می‌تواند به بدن کمک کند تا خود را از سمومی که در دستگاه گوارش وجود دارد پاکسازی کند.
یکی دیگر از فواید خرما خشک رفع کردن گرسنگی است. به طوری که کالری خرما خشک 23 است و به ازای هر صد گرم از آن 282 واحد انرژی به بدن وارد می‌شود. بنابراین اگر از جمله افرادی هستید که در طول روز بارها و بارها دچار گرسنگی و اشتهای کاذب می‌شوید، کافی است که به جای خوراکی‌های پرکالری و چاق‌کننده یک خرما بخورید. بعد از مدتی گرسنگی و ولع‌های ناگهانی شما کنترل و کمتر خواهند شد.
از نظر طب سنتی چه کسانی نباید خرما خشک بخورند؟
خرما خشک یکی از بهترین محصولاتی است که ما می‌توانیم در طول روز از فواید و خواص بی‌نظیر آن بهره‌مند شویم، اما در این بخش از مطلب قرار است که نگاهی به مضرات و مصلح‌های خرما خشک بیاندازیم تا مطمئن شویم خوردن این محصول کمترین عوارضی برای ما به دنبال نخواهد داشت.
- اگر به دنبال این سوال هستید که «طبع کدام خرما سرد است؟» باید بگوییم که طبع خرما خشک گرم و خشک است. در حالی که طبع خرمای نرسیده سرد و تر است؛ و طبع خرمای رسیده گرم و تر. بنابراین مصرف خرما خشک برای در تعادل نگه داشتن دمای بدن مفید و موثر است؛ البته به شرطی که در خوردن آن زیاده‌روی نکنید.
- می‌توان از خرما خشک برای اصلاح طبع خوراکی‌های سرد هم استفاده کرد. اصطلاحا در طب سنتی به مواد غذایی که در کنار یک ماده‌ی غذایی دیگر قرار می‌گیرد، مصلح گفته می‌شود. بنابراین افراد سرد مزاج که محدودیت در مصرف خوراکی‌هایی با طبع سرد (مثلا ماست، شیر و…) دارند، می‌توانند از گرمی مزاج خرما خشک به عنوان مُصلح استفاده کنند و طبع سرد آنها را متعادل کنند. مصلح‌هایی که در کنار خرما خشک سرو می‌شوند تا طبع آن را متعادل کنند، شامل مواد غذایی مثل سرکه، بادام درختی، سکنجبین می‌شود.
- خرما نوعی میوه‌ی درختی محسوب می‌شود و درست است که قند آن قندی طبیعی و سالم است، اما یکی از عوارض خرما خشک مربوط می‌شود به همین قند میوه‌ای و افرادی که به صورت مادرزادی با اختلال عدم تحمل قند میوه به دنیا می‌آیند. این افراد باید درمورد خوردن خرما تجدید نظر کنند تا به دردهای شکمی خفیف یا شدید، اسهال، نفخ یا یبوست دچار نشوند.
- همانطور که در بخش قبل از سردی و گرمی خوراکی‌ها صحبت کردیم، خرما خشک طبعی گرم دارد. بنابراین وقتی که در اثر خوردن غذاهایی با طبع سرد در شب‌های سرد زمستان دچار سردی می‌شویم، می‌توانیم یک خرما در کنار چای یا آب جوشیده شده بخوریم تا از میزان سردی که به بدن تحمیل شده است، کم کنیم.
از طرفی اگر گرم مزاج هستید، بهتر است که درمورد مصرف خرما خشک به همراه خوراکی‌های گرمی مثل آجیل، مغزها، عسل، زنجبیل و… دقت کنید تا بدن شما دچار حرارت بیش از حد نشود و سردردها و عوارضی این چنین به سراغتان نیاید.
بیشتر بخوانید: انواع مزاج در طب سنتی
- درمورد میزان مصرف هم دقت و توجه کافی داشته باشید تا گرفتار نتایج برآمده از سومصرف و زیاده‌روی نشوید. بروز جوش، بیرون ریختن پوست به همراه قرمزی، خارش از جمله این نتایج است. چرا که خوردن بیش از حد خرما خشک می‌تواند باعث تحریک شدن پوست، خارش، التهاب، قرمزی و حتی ایجاد زخم‌های دهانی شود. به علاوه خوردن بیش از حد خرما بدون مصلح به سبب گرمی بیش از حد و خاصیت ملین آن، می‌تواند باعث به هم ریختن گوارش، یبوست یا اسهال و سردرد شود.
- همانطور که گفته شد، خرما توانایی ایجاد سردرد دارد و در طب سنتی به این ویژگی مُصدع گفته می‌شود. بنابراین اگر از جمله افرادی هستید که سردرد بسیار به سراغ شما می‌آید، ابتدا دلیل ابتلا به سردردها را کشف کنید، آن را برطرف کنید و در مرحله‌ی بعدی خرما را به میزان کمتری مصرف کنید.
- اگر از جمله افرادی هستید که به آسانی دچار حساسیت می‌شوید، دقت کنید که خرما خشک ارگانیک برای شما بهتر است. چرا که برای جلوگیری از حملات حشرات و آفات به این محصولات نوعی ماده‌ی شیمیایی زده می‌شود که در اغلب افراد هیچگونه ضرری ایجاد نمی‌شود اما برای افراد حساس می‌تواند آلرژی ایجاد کند.
- خرما در کنار هزاران هزار خوبی و فایده‌ای که دارد، بسیار سنگین است. اگر سیستم گوارش بدن شما حساس است یا بر اثر بیماری ضعیف شده است، بهتر است که از مصرف بیش از حد خرما خشک پرهیز کنید تا فشار بیشتری به بدن خود وارد نکنید.
کلام آخر و خلاصه‌ی مقاله
در این مقاله به بررسی فواید خرما خشک در طب سنتی و مضرات آن در همین طب پرداختیم و همچنین گفتیم که چه کسانی بهتر است که از آن استفاده نکنند یا با توجه به چه نکاتی از خواص آن بهترین بهره را ببرند.
امیدواریم که این پست برای شما کاربردی بوده باشد. در انتها از شما دعوت می‌کنیم تا ما را از نظرات ارزشمند خود بهره‌مند کنید.
